H firat (Not 1: Parentez içindeki rakamlar kitabın orjinal sayfa numarasıdır. Sayfa numaraları o sayfanın sonunu işaretler)

Dikkat edin, kolay devrimler, büyük sıkıntılarla ve sorunlarla karşı karşıya kalabilmiştir. Doğu Avrupa’nın bir kısım ülkesinde gerçekleşen halk demokrasileri bunun örnekleridir. Elbette tümü buna örnek değildir. Ama bir kısmının yaşadığı derin sıkıntıların gerisinde aynı zamanda bu vardır. Çünkü ora(23)da yığınlar kendi öz mücadeleleriyle, bu mücadele içerisinde kazandıkları eğitimle, yarattıkları değerler, ilişkiler ve kurumlarla burjuvaziyi, egemen sınıfı devirme kapasitesine ulaşmış değillerdi. Başka bazı kolaylıklar sayesinde iktidarı almışlardı. Ama ellerine geçen iktidarı bir egemen sınıf olarak kullanabilecek donanımdan, tam da o ön mücadeleden geçememeleri ölçüsünde yoksundular. Demokrasi mücadelesi işte, hem proletaryanın burjuvaziyi devirmesinde bir kolaylıktır; ama hem de, burjuvazinin devrilmesinin ardından yeni düzeni kurmak için bir ön kapasitedir.

Demokrasi, burjuvazi devrildikten sonra farklı bir muhteva kazanacaktır. Sözkonusu olan artık sosyalist demokrasi olacaktır. Ama işte tam da siyasal demokrasi mücadelesi okulundan geçmemiş bir proletarya, sosyalist demokrasiyi de gerçekleştiremeyecektir. Kaldı ki, daha da önemlisi, bu durumdaki bir proletarya burjuvaziyi devirmeyi zaten başaramayacaktır. Elbetteki dış etkenlerin sonucu olarak iktidarı eline geçirebilir, burada özel tarihsel durumları saklı tutuyorum. Normal koşullarda, bir toplumun kendi iç dinamikleri üzerinden bakıldığında, demokrasi mücadelesi okulundan geçmemiş bir proletarya buıjuvaziyi devirmek kapasitesi gösteremez. Proletarya ve emekçiler tabii. Burada iktidar alternatifi bir devrimci sınıf olduğu için, özellikle işçi sınıfının üzerinde duruyorum. Yoksa siyasal eğitim üzerine söylediğim şeyler, farklı yönleri saklı tutulmak kaydıyla, emekçi sınıflar için de geçerlidir.

Bu konuları konuşmamın ileriki bölümlerinde daha da açacağımı sanıyorum. Aslında burada bu meselelere biraz da zamansız olarak girmiş oldum. Ne var ki konunun önemini vurgulamak için bu bir yerde gerekliydi. Bu önemi, buradan hareketle güncelleştirmek, demokrasi sorununun güncel siyasal mücadele açısından taşıdığı özel öneme geçmek istiyorum.

Söyleyeceklerim şimdilik çok kısa ve biraz kestirme olacak. Ne yapmaya çalışıyoruz biz bugünün Türkiye’sinde? İşçi sınıfı(24)ve emekçileri siyasal mücadele içerisinde eğitmek ve devrime hazırlamak istiyoruz. İşte bu eğitimde demokrasi mücadelesinin çok büyük bir önemi var. Yani bütün demokratik siyasal hak ve özgürlükler uğruna yürütülecek mücadelenin çok ayrı bir önemi var. Eğer biz bu sorunlara, bu sorunlar uğruna mücadeleye gerekli önemi vermezsek; bir, düzenin bütün bu çelişkilerini değerlendirememiş, dolayısıyla kitlelerin bütün hassasiyet alanlarını kullanamamış oluruz. İki, bu sorunlar temeli üzerinde yığınları eğitememiş oluruz. Üç, bu mücadele içerisinde yaratılmış çeşitli mevzileri ve kurumları devrim mücadelesinin yeni safhaları için bir imkana dönüştürememiş oluruz. Dolayısıyla, bu yönleriyle bakıldığında, sorunun günlük çalışma ve mücadele açısından son derece büyük bir önemi olduğu da açıkça görülür.

Demokrasinin tarihsel diyalektiği ve sosyalist demokrasi

Nihayet sorunun bir de geleceğin toplumuna ilişkin önemi var. Sosyalist demokrasi tartışması bu. Az önce söylediğimde vardı. Marksistler bunu önden de öngörmüşlerdi. Yani Lenin’in teorisinde bu çok açıktır, genel olarak Marksizmde açıktır. Ne diyor Lenin? Proletarya burjuvaziye karşı başarılı bir demokrasi mücadelesi yürütmedikçe iktidarı alamaz; iktidarı aldıktan sonra ise, en tam bir demokrasiyi gerçekleştirmeden sosyalizmi kuramaz. Yani bu bir tarihsel diyalektiktir. Burada bir tarihsel-toplumsal formasyondan ötekine geçilirken, bir demokrasiden de bir başka demokrasiye bir geçiş yaşanır. Lenin’in demokrasi sorununa ilişkin en önemli pasajlarından biri bu tarihsel diyalektiği ortaya koyar. Okuyorum: “Demokrasi olmaksızın sosyalizm olanaksızdır. Çünkü: 1) proletarya demokrasi savaşımı içinde, sosyalist devrime hazırlanmadıkça o devrimi yapamaz; 2) utkun sosyalizm, tam demokrasiyi uygulamaksızın, zaferini(25)pekiştiremez ve insanlığa, devletin çözülüp dağılmasını getiremez.” (Marksizm'in Bir Karikatürü..., Sol Yayınları, s.92)

Siyasal demokrasi mücadelesi proletaryaya burjuvaziyi devirme imkanını verir. Ama burjuvazi devrildikten sonra kurulan demokrasi asıl anlamını sosyal içeriğinde bulur. Siyasal demokrasinin tarihsel bir dönüşüm sayesinde sosyal içerik kazanması, sosyalist demokrasiye ulaştırır bizi. Bu açıdan ele alındığında, demokrasinin bir tarihsel sürekliliği de var. Ama bu, diyalektik bir sürekliliktir. Yani birinden diğerine evrimsel ve doğrusal nitelikte bir geçiş değildir sözkonusu olan. Siyasal demokrasi mücadelesi burjuvaziyi devirme noktasına vardığı andan itibaren sosyalist demokrasi sorununa dönüşür. Ne anlamda? Siyasal demokrasi en tam biçimiyle gerçekleşse bile, işçi sınıfı ve emekçilere yalnızca yasa önünde eşitlik ya da daha genel kapsamıyla siyasal eşitlik verir. Ama iktisadi ve sosyal eşitliğin olmadığı bir durumda, ekonomik tekelin burjuvazinin elinde olduğu bir noktada, üretim araçlarının mülkiyetinin, zenginliğin burjuvazinin elinde olduğu bir durumda, siyasal eşitlik kapitalist toplumun maddi temelini oluşturan ekonomik ve sosyal eşitsizlikle çelişir. Bağdaşmaz, bağdaşmadığı ölçüde ise ekonomik temel belirleyici etkisini gösterir ve sonuçta siyasal eşitlik de çarpık, güdük ve iğreti bir hal alır, işte tarihin diyalektiği o noktada kendisini gösterir. Siyasal eşitliği sosyal eşitliğe dönüştürmeyi gündeme getirir. Ya da daha doğru ve tam bir ifadeyle, siyasal eşitliğe iktisadi ve sosyal bir temel kazandırarak onu tarihte ilk kez olarak bir gerçek haline getirir. Burjuva aydınlanma döneminin ve klasik burjuva devriminin temel şiarları olan, “eşitlik, özgürlük ve kardeşlik” şiarları da işte tarihte ilk kez olarak sosyalist demokrasi sayesinde gerçekleşme sürecine girer.