Hacı Əhməd-Cabir Hacı İsmayıl oğlu

Sıra sayı	Surənin nömrəsi	Surənin adı
Ayələrin nömrəsi
1	2	əl- Bəqərə	61
2	6	əl-Ənam	95, 99, 141
3	10	Yunus	24, 59
4	12	Yusif	49
5	13	ər-Rəd	4
6	16	ən- Nəhl	11, 67
7	19	Məryəm	23, 24, 25, 26
8	23	əl-Muminun	19
9	24	ən-Nur	35
10	36	Yasin	34, 35,57
11	43	əz- Zuxruf	72, 73
12	50	Qaf	10
13	55	ər-Rəhman	68
14	56	əl-Vaqiə	20, 29, 32, 33
15	69	əl-Haqqə	23
16	78	ən-Nəbə	32
17	80	Əbəsə	24, 27-32
18	95	ət-Tin	1

“Qurani Kərim”də yağışın enməsi nəticəsində toxumun torpaqdan cücərməsi və müxtəlif dənli bitkilərin, meyvə və tərəvəzin yetişməsi haqqında ayələr vardır.

“Şübhəsiz ki, toxumu da, çərdəyi də cücərib çatladan, ölüdən diri, diridən də ölü çıxardan (ölü yumurtadan diri toyuq, diri toyuqdan ölü yumurta yaradan) Allahdır. Budur Allah! Axı siz Ondan nə cür üz döndərirsiniz?” (əl-Ənam, 6/95).

“Göydən su (yağış) endirən odur. Biz onunla hər bir bitkini yetişdiririk, yaşıl fidanlar göyərdirik, onlardan bir-birinə sarmaşmış (sünbül olmuş) dənələr çıxartdıq. Biz xurma ağacından, onun tumurcuğundan bir-birinə sarmaşmış salxım­lar yetişdiririk. (Biz həmçinin) üzüm bağları, bir-bi­rinə bənzəyən və bənzəməyən zeytun və nar yetişdirdik. (Onlardan hər birinin) yetişdiyi vaxt meyvəsinə və onun yetişməsinə baxın. Şübhəsiz ki, bunda (Allahın öz qüdrəti ilə yaratdığı bu şeylərdə) iman gətirən bir camaat üçün (Rəbbinizin varlığını sübut edən) dəlillər vardır” (əl-Ənam, 6/ 99).

“İnsan hələ bir yeməyinə baxsın! (Görsün ki, ona necə ruzi veririk). Həqiqətən, Biz yağışı bol yağdırdıq. Sonra yeri yardıq. Belə ki, orada dən (dənli bitkilər) göyərtdik; üzüm və yonca; zeytun və xurma bağları; (Ağacları bir-birinə) sarmaşan bağ­çalar; (növbənöv) meyvələr və ot (ələf) yetişdirdik. (bütün bunlar) sizin və heyvanlarınızın istifadəsi üçündür!” (Əbəsə, 80/24-32).

“Sonra sizin üçün onunla (o su ilə) xurma və üzüm bağları yaratdıq. Sizin üçün orada bir çox meyvələr vardır ki, onlardan yeyirsiniz.” (əl-Muminun, 23/19).

“Biz orada xurma və üzüm bağları əmələ gəti­rir bulaqlar qaynadırıq ki, ... Onların meyvələ­rin­dən və öz əlləri ilə becərdiklərindən (yaxud becərmə­dik­lərindən) yesinlər. Hələ də şükür etməzlər?” (Yasin, 36/34,35)

“Orada onlar üçün (hər cür) meyvə və istədikləri hər şey vardır” (Yasin, 36/57).

Zeytun, əncir, xurma və üzüm islamda müqəddəs hesab edilir.

“Həm də tumurcuqları (salxım-salxım) bir-birinin üstünə düzülmüş, hündür xurma ağacları (bitirdik).” (Qaf, 50/10).

“(Qurumuş) xurma ağacını özünə tərəf silkələ, üstünə təzə yetişmiş (xurma) tökülsün!” (Məryəm, 19/25).

Bu ayələrlə yanaşı, “ət – Tin” surəsinin ilk ayə­sində əncir və zeytuna and içilərək insanların diqqəti onların faydalarına yönəldilir.

“And olsun əncirə və zeytuna.” (ət-Tin, 95/1).

Bu həmin meyvələrin yüksək qədir – qiymətindən irəli gəlir.

“...(O cavan xidmətçilər Cənnətdə olanların) bəyənib seçdikləri meyvələr”. “Salxım – salxım sallanmış möüz (banan) ağacları altında; Çəkilmə­yən (daimi) kölgəliklərdə; Axar su kənarlarında; Bol meyvələr. Tükənməz və qadağan edilməyən (meyvələr) içində ...” (əl-Vaqiə, 56/20, 29-33).

Elə ayələr vardır ki, orada dünya meyvələrindən bəziləri cənnətin vəsfində istifadə olunmuşdur.

“Orada (o iki cənnətdə) növbənöv meyvələr, xurma və nar vardır.” (ər-Rəhman, 55/68).

“Bu sizin (dünyada) etdiyiniz (yaxşı) əməllər müqabilində varis olduğunuz Cənnətdir”. “Orada sizin üçün bir çox meyvələr vardır, onlardan yeyəcəksiniz!”(əz-Zuxruf, 43/72-73).

Meyvələr və ağaclar arasında ərəb cəmiyyətində əsas tikinti materialı və ən başlıca qida məhsulu hesab olunan xurmaya daha çox yer verilir.

“Yer üzündə bir – birinə yaxın (qonşu) qitələr (mün­bit, qeyri-münbit, şirin-şoran, dağlıq-aran yerlər, müx­təlif iqlimli torpaq səhələri) eyni su ilə sulanan üzüm bağları, əkinlər, şaxəli – şaxəsiz xurma ağac­ları vardır. Halbuki, Biz yemək baxımından onların birini digərindən üstün tuturuq.” (ər-Rəd, 13/4).

“Xatırlayın ki, siz (müəyyən müddət səhrada qalmalı olduğunuz zaman):” “Ya Musa! Biz (hər gün yediyimiz) eyni təama (qüdrət halvasından və bildirçin ətindən olan yeməyə) heç vaxt dözməyəcəyik! Rəb­binə dua et ki, bizim üçün torpağın bitirdiyi şeylər­dən – tərəvəzindən, sarımsağından, mərciməyindən və soğanından yetirsin!” - dediniz. (əl – Bəqərə, 2/61).

“(Allah) onunla (o su ilə) sizin üçün əkin (taxıl, bitki), zeytun, xurma, üzüm və bütün (başqa) meyvələrdən yetişdirir. Düşünüb daşınanlar üçün bunda (Allahın vəhdaniyyətini sübut edən) dəlillər vardır!” (ən – Nəhl, 16/11).

Ayrı – ayrı meyvələr haqqında verilən məlumatlarla bərabər onlardan istifadə haqqında da ayələr mövcuddur.

“Yer üzünə sərilmiş və sərilməmiş bağ – bağatı (bostanları və bağları), dadları müxtəlif xurmanı və taxılı, bir – birinə bənzəyən, həm də bənzəməyən zeytunu və narı yaradan Odur. (Onların hər biri) bar verdiyi zaman barından yeyin, yığım günü haqqını (zəkatını və sədəqəsini) ödəyin, lakin israf etməyin. Allah israf edənləri sevməz!” (əl – Ənam, 6/141).

Buradan görünür ki, meyvəsi bol olan şəxslər üçün Allah Təbarəkə Təala onun zəkatının da verilməsini insanlara göstərir.

Digər mövzular kimi meyvələrin növ və əhəmiy­yətindən söz açmaqda məqsəd Allahın qüdrət və əzə­mətini bəyan etmək, onun tükənməyən nemətləri müqabilində şükrü yerinə yetirmək, onlardan səmərəli istifadə etmək, hər birinin quruluş, dad və faydalarından ibrət almaqdır. Diqqət yetirmək lazımdır ki, “Qurani Kərim”də xurmanın meyvə və ağacından istifadə olunması haqqında daha çox söz açılır.

“Daha sonra insanların bol yağış (bərəkət) görə­cəyi bir il gələcək. Onda da adamlar (zeytun, üzüm, xurma və s. meyvələrin) şirəsini sıxacaqlar (on­lar­dan bol-bol istifadə edib bəhrələnəcəklər)”. (Yusuf, 12/49).

“Siz xurma ağaclarının meyvəsindən və üzümlərdən şərab (yaxud sirkə) və gözəl ruzi (kişmiş, mövüc, bəhməz, quru xurma və s.) düzəldirsiniz. Şübhəsiz ki, bunda da ağılla düşünənlər üçün bir ibrət vardır.” (ən – Nəhl, 16/67).

Göründüyü kimi bu ayələrdə meyvələrdən alınan qidalı məhsullarla yanaşı, şərabdan da söhbət gedir. Bir daha qeyd olunmalıdır ki, təfsirlərdə bu ayənin içki ha­ram edilməzdən əvvəl Məkkədə nazil olduğu göstə­ri­lir.

Peyğəmbərimiz (s.ə.v.) insanların qidalanmasında meyvə və tərəvəzə xüsusi yer vermişdir. Bu xüsusda Peyğəmbərimiz (s.ə.v.) belə buyurmuşdur: “Süfrənizi yaşıl meyvə – tərəvəzlə doldurun”, “Üzərində yaşıllıq olmayan süfrə ağılsız şey kimidir.”

Qaynaqlarda göstərilir ki, Peyğəmbərimiz (s.ə.v.) “Mərciməklə qabağı birlikdə bişirib yeməyi sevər­di”, “Qarpızı təzə xurma ilə yeyərdi”, “Üzümlə qarpızı sevərdi.”

Rəvayətə görə Peyğəmbərimiz (s.ə.v.) belə buyur­muşdu: “Əgər cənnətdən gələn bir meyvə olduğunu söy­ləsə idim, bunun əncir olduğunu söylərdim. Çün­ki cənnət meyvələrinin çəyirdəyi olmaz”. “Üzüm yeyin yorğunluğu çıxarır. Sinirləri qüvvət­lən­dirir. Bir kimsə gündə 21 ədəd quru üzüm yeyər­sə vücudunda xoşlanmayan bir şeyə rastlaşmaz.”

Alma yemək mədəni ətirli edər.

Heyva zərif ürəyə qüvvət verər, mədəni ətirlən­dirər, huşu iti edər və övladı gözəlləşdirər. Hamilə qa­dınlara heyva verin ki, övladlarınız gözəl olsun.