Haja we umra gidýänlere haj we umranyň düzgünlerini beýan etmeklikde zyýaratçylara sowgat تالیف: الحاج عبدالرحمن آخوند تنگلی طانا

2 مَاءُ زَمْزَمَ لِمَا شُرِبَ لَهُ

Terjime: Zemzem guýusynyň suwy näme niýet bilen içilse, şol niýetine görä bolar.

3 مَاءُ زَمْزَمَ شِفَاءٌ مِنْ كُلِّ دَاءٍ

Terjime: Zemzem guýusynyň suwy her bir derde dermandyr.

4 مَاءُ زَمْزَمَ لِمَا شُرِبَ لَهُ مَنْ شَرِبَهُ لِمَرَضٍ شَفَاهُ اللهُ اَوْ لِجُوعٍ اَشْبَعَهُ اللهُ اَوْ لِحَاجَةٍ قَضَاهَا اللهُ

Terjime: Zemzem guýusynyň suwy näme niýet bilen içseň, şoňa bolar. Haýsy bir adam şony syrkawlygy üçin içse, Allatagala şonuň syrkawlygyna şypa berer. Eger açlygy üçin içse, Allatagala şony doýrar, ýa-da bulardan başga hajaty üçin içse, Allatagala şonuň hajatyny bitirer.

5 مَاءُ زَمْزَمَ لِمَا شُرِبَ لَهُ فَاِنْ شَرِبْتَهُ تَسْتَشْفِي بِهِ شَفَاكَ اللهُ وَ اِنْ شَرِبْتَهُ مُسْتَعِيْذاً اَعَاذَكَ اللهُ وَاِنْ شَرِبتَهُ لِتَقْطَعَ ظَمَأَكَ قَطَعَهُ اللهُ وَ اِنْ شَرِبْتَهُ لِشِبَعِكَ اَشْبَعَكَ اللهُ وَ هِيَ هَزْمَةُ جِبْرِيلَ وَ سُقْيَا اِسْمَاعِيْلَ

Terjime: Zemzem suwy näme niýet bilen içilse şonuň üçin bolar. Eger sen, şol Zemzem suwuny şypa tapmak niýeti bilen içseň, Allatagala saňa şypa berer. Eger şol Zemzem suwuny kömek talap etmek niýeti bilen içseň, Allatagala saňa kömek berer. Eger sen şony suwsamaklygyň kesilmek niýeti bilen içseň, Allatagala suwsamaklygyňy aýrar. Eger şony doýmaklyk üçin içseň, Allatagala seni doýrar. Zemzem guýusy hezreti Jebraýyl perişdäniň gazan çukury we hezreti Ysmaýyl a.s-yň hem suw paýydyr.

6 اِنَّهَا مُبَارَكَةٌ، اِنَّهَا طَعَامُ طُعْمٍ

Terjime: Şu Zemzem guýusy bereketlidir. Şu Zemzem guýusy iýmekligiň iýmitidir.

7 اِنَّهَا مُبَارَكَةٌ وَ هِيَ طَعَامُ طُعْمٍ وَ شِفَاءُ سُقْمٍ

Terjime: Şu Zemzem guýusy bereketli guýudyr we şu Zemzem guýusy iýmekligiň iýmiti we dertliniň derdine dermandyr.

8 التَّضَلُّعُ مِنْ مَاءِ زَمْزَمَ بَرَاءَةٌ مِنَ النِّفَاقِ

Terjime: Zemzem suwundan içip, örän ganmak mynafyklyk¹ ýagdaýyndan gutulmakdyr.

9آيَةُ مَا بَيْنَنَا وَ بَيْنَ المُنَافِقِيْنَ اَنَّهُمْ لايَتَضَلَّعُونَ

Terjime: Mynafyklaryň şol suwdan ganmasyzlygy, biz musulmanlar bilen ol mynafyklaryňaryň arasyndaky alamatdyr. Çünki mynafyk bolan adamlar Zemzem suwundan kän içip, köp ganmazlar, emma hakyky musulmanlar her saparda juda kän içip ganarlar.

10 يَرْحَمُ اللهُ اُمَّ اِسْمَاعِيْلَ لَوْ تَرَكَتْ زَمْزَمَ لَكَانَتْ عَيْناً مَعِيْناً

Terjime: Allatagala hezreti Ysmaýyl a.s-yň ejesi hezreti Hajara rehim etsin. Eger Zemzem çeşmesini öz halyna goýsady, ýagny töweregini pelläp, suwuň öňüni tutmasady, ol Zemzem çeşmesi uly ýap bolup, elmydama ýeriň ýüzünden akyp durardy.

11 اِنَّ اِبْنَ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُمَا قَالَ: سَقَيْتُ رَسُولَ اللهِ صَلَّي اللهُ عَلَيْهِ وَ سَلَّمَ مِنْ زَمْزَمَ فَشَرِبَ وَ هُوَ قَائِمٌ

Terjime: Hakykatdan-da hezreti ibni Abbas razyýallahu anhümä aýtdy: "Men hezreti Resulekrem s.a.w-e Zemzem guýusyndan suw berdim, şonda Pygamberekrem s.a.w dik duran ýagdaýda suw içdi.

12 خَيْرُ مَاءٍ عَلَي وَجْهِ الاَرْضِ مَاءُ زَمْزَمَ

Terjime: Ýer ýüzünde bolan suwlaryň iň gowusy Zemzem guýusynyň suwudyr. Zemzem ýaly suw ýokdur.

13 اِنَّ النَّبِيَّ صَلَّي اللهُ عَلَيْهِ وَ سَلَّمَ كَانَ اِذَا اَرَادَ اَنْ يُتْحِفَ الرَّجُلَ بِتُحْفَةٍ سَقَاهُ مِنْ مَاءِ زَمْزَمَ

Terjime: Hakykatdan hem hezreti Resulekrem s.a.w bir adama sowgat bermek islese, şoňa Zemzem suwundan içirerdi.

14زَمْزَمُ لاتُنْزَفُ وَ لاتُذَمُّ لايَعْمِدُ اِلَيْهَا اِمْرُؤٌ فَيَتَضَلَّعَ مِنْهَا رَيّاً اِبْتِغَاءَ بَرَكَتِهَا اِلَّا اَخْرَجَتْ مِنْهُ مِثْلَ مَا شَرِبَ مِنْ الدَّاءِ وَ اَحْدَثَتْ لَهُ شِفَاءً وَ مَا اِمْتَلأَ جَوْفُ عَبْدٍ مِنْ زَمْزَمَ اِلاَّ مَلأَهُ اللهُ عِلْماً وَبِرّاً

Terjime: Zemzem guýusynyň suwy tükenip guramaz we oňa at dakylyp, aýyp edilmez. Her bir ýigit Zemzem suwunyň bereketini talap etmek üçin, şonuň suwundan kän ganyp içse, şol içilen Zemzem suwy öz mukdaryça şol ýigitden derdini aýrar we şonuň içine şypa tapdyrar. Her bir bendäniň içi Zemzem suwdan dolsa, Allatagala şol bendäniň içini ylym we gowulykdan doldurar.

15 خَيْرُ بِئْرٍ فِي النَّاسِ زَمْزَمُ

Terjime: Dünýäde adamlaryň arasynda bolan guýularyň iň gowusy Zemzem guýusydyr.

16 الحُمَّي مِنْ فَيْحِ جَهَنَّمَ فَاَبْرِدُوهَا بِمَاءِ زَمْزَمَ

Terjime: Gyzdyrma jähennemiň demindendir. Şeýlelikde gyzdyrmaňyzy Zemzem suwundan içmek bilen sowadyň.

17 خَمْسٌ مِنَ العِبَادَةِ النَّظَرُ اِلَي المُصْحَفِ وَ النَّظَرُ اِلَي الكَعْبَةِ وَ النَّظَرُ اِلَي الوَالِدَيْنِ وَ النَّظَرُ فِي زَمْزَمَ وَ هِيَ تَحُطُّ الخَطَايَا وَ النَّظَرُ فِي وَجْهِ العَالِم

Terjime: Bäş iş ybadatdandyr: Kuran kerime seretmek, Käbe şerifä seretmek, ata-eneň ýüzüne seretmek, Zemzem guýusy hakda pikir etmek, şu Zemzem adamlaryň günälerini aýyrýandyr. Şerigat alymynyň ýüzüne bakmak.

Zemzem suwunyň abraýy hakda rowaýat edilen hadyslar örän kändir. Olaryň barysyny galama getirsek, gepler örän uzalar. Imanly adamlar üçin, şu aýdylan mukdar ýeterlikdir.
ZEMZEM GUÝUSYNA MAHSUS BOLAN ÝAGDAÝLAR

Zemzem suwunyň köp-köp häsiýetleri bardyr. Şol häsiýetler başga suwlarda ýokdur.

1.Zemzem suwy gyzdyrýan adamyň gyzdyrmasyny aýryp, endamyny sowuk edýändir.

2. Zemzem suwy kelle agyryny aýyrýandyr.

3. Kyýamat gününden öň ýer ýüzünde bolan süýji suwlaryň barysy göteriler, ýagny barysyny ýer çeker, diňe Zemzem suwy galar.

4.Zemzem suwy ýer ýüzündäki suwlaryň barysyndan artykmaçdyr. Şerigat taýdan we tebiblik taýdan.

5.Zemzem suwy "Nisfi-şagbanda", ýagny Bera'ät gijesinde örän gowulanyp süýjeýändir.

6.Zemzem suwy her ýylyň Bera'ät gijesinde köpelýändir, hatda guýynyň agzyndan agyp akýandyr. Mekge mukerremäniň ilatlary aýdýarlar: "Şol gijede Zemzem çeşmesine "Aýnu-selwan" gelip birikýär. Aýnu-

-selwan diýýäni Beýtul mukaddesde¹ bir teberruk çeşmedir. Şol çeşmäniň suwundan adamlar dertlerine şypa talap edýändirler. Hijri kamary ýylynyň 706-nji ýylynda Bera'ät gijesinde, Zemzem guýusynyň agzyndan çykyp akanyny hezreti Şeýh Es-Salyh Abulhasan el-Magruf Bekirbajy diýen aryf² kişi görüpdir. Käbir alymlar şol ýagdaýy, diňe aryflar görer diýip aýtdylar.

7. Hakykatdan hem Zemzem guýusyna seretmeklik gözüň görejini artdyrar we günäleri kemelder.

8. Haýsy bir adam Zemzem suwuny kellesinden üç goşowuç guýsa, şol adama hiç wagt abraýdan gaçyp pese düşmez.

9.Haýsy bir adam haçanda özüne bir suwuň zyýan bermekliginden gorksa, şonda şu dogany aýtmaly:

يَا مَاءُ! مَاءُ زمزم يُقْرِئُكَ السَّلامَ

Terjime: Eý suw! Zemzem suwy saňa salam aýdýar. Soň, şol adam hökman şol suwuň zyýanyndan aman galar.

10. Zemzem suwy bilen jähennemiň ody bir bendäniň içinde birikmez, ýagny Zemzem suwuny içen adam hiç wagtda dowzahyň odyna ýanmaz.

11.Zemzem suwy ýüregi pugtalar we ýürekden gorkmaklygy we başagaýlamaklygy aýrar. Şonuň üçin Pygamber s.a.w ýokardaky we aşakdaky, jennetdäki we jähennemdäki ajaýyp, geň we täsin zatlara tap getirsin we başagaý bolmasyn diýip, onuň ýüregini Zemzem suwy bilen ýuwdular.

12. Zemzem guýusyna musulmanlaryň ruhlary üýşer.
MESJIDI HARAM

Mesjidi Haram – “haram edilenˮ diýen manydadyr, ýagny içinde urşup, sögüşip, ölüşmegi haram edilen metjit ýa-da zalymlary özüne gelmeginden gadagan edilen metjit diýdigidir. Bu metjit Käbe şerifäniň daşyny gurşap duran mübärek metjitdir. Bu mübärek bolan metjit Beýtulla bina edilenden, tä hezreti Resulekrem s.a.w-iň bäşilenji atasy bolan Kuseý bin Kiläbiň döwrüne çenli Käbe şerifäniň töweregindäki giň meýdandan ybaratdy. Ýolbaşçylyk Kuseýe geçip, Käbe şerifäniň açar we gulpuna eýe bolan wagtynda, Kuseý kuraýşlary getirip, Käbäniň töwereklerinde ýerleşdirdi. Olar Käbe şerifä hormat goýup, öýlerini Käbe şerifä meňzeş etmejek bolup tegelek edip saldylar we şol salan öýleriniň boýlaryny-da Käbeden pes etdiler. Kuraýşlaryň öýleri Käbäniň dört töweregine doldy, diňe adamlar Beýtulla şerife towaf edip aýlanar ýaly meýdançany boş goýdular we öýleriniň aralaryndan towaf meýdançasyna barar ýaly, her ýerden köçe goýdular. Mesjidi Haram Pygamber s.a.w-iň we hezreti Abubekir Syddykyň döwründe hem şol ýagdaýda eken. Emma hijiri kamarynyň 17-nji ýylynda hezreti Omar r.a metjidiň töweregindäki öýleri satyn alyp, ol öýleri ýykyp metjide birikdirdi. Mesjidi Haram öňküsinden giňeldi. Metjidiň dört töweregine adam boýundan pesräk diwar çekdirdi. 26-njy ýylda Mesjidi Haramy ýene giňeltdiler, adam köpelip metjide sygmandyr. Hezreti Osman r.a metjidiň töweregindäki öýleri satyn alyp, şol öýleri ýykyp, olaryň ýerlerini Mesjidi Harama degişli etdi hem-de Mesjidi Harama telär saldy, tä şol wagta çenli Mesjidi Haram daşyna diwar çekilen giň çägeli ýerdi. 65-nji ýylda hezreti Abdulla bin Zubeýr r.a Mesjidi Haramy öňküsinden giňeltdi, ilerisinden, ýokarysyndan we gaýrasyndan köp öýleri satyn alyp, şolary ýykyp Mesjidi Haramyň içine saldy we metjidi potoloklady.75-nji ýylda Abdulmelik bin Merwan Mesjidi Haramy remont etmeli diýip buýruk berdi. Şonuň buýrugy bilen metjidiň diwarlary öňküsinden galdyryldy saaj atly aňrybaş owadan agaçdan potolok edildi, şol agaçdan sütün goýuldy we sütünleriň başlary gyzyl bilen bezeldi. 91-nji ýylda Welid bin Abdulmelik Mesjidi Haramy ulaltmaly diýip emir etdi. Öňki binasyny aýryp gaýtadan pugta bejermeli diýdi. Müsürden we Şamdan mermer daşlary getirtdi, köp sütünler goýup, öňküsinden pugta edip ördürdi, bezelen saaj agaçlaryndan potolok etdirdi we Mesjidi haramda diňler goýdurdy. Metjidiň içini mermer bilen bezetdi, metjidiň tekjelerini kafeller bilen owadanlady we metjide telär saldyrdy. 167-nji ýylda Halyfa Mähdi Abbasy Mesjidi haramy öňküsinden giňeltdi, dört töweregindäki öýleriň her 1 metrkwadratyny 25 mysgal¹ (115 gr) gyzyl bilen satyn alyp metjit etdi. Şamdan we başga ýurtlardan mermerler, sütün etmek üçin ullakan daşlar alyp, Jiddäniň portunda düşürtdi. Ondan soňra arabalar bilen Mekgä çekdiler we köp çykdajylar edip Mesjidi Haramy dört töweregine giňeldip, şol zamandaky aňrybaş bezegler bilen bezäp saldy we berk edip ördi. Şol Mähdi Abbasynyň salan metjidi 169-njy ýyldan tä 979-njy ýyla çenli üýtgemän durdy. Mesjidi Haram 810 ýyllap, şol döwürleriň tebigy hadysalaryna döz gelip dowam etdi. Güýçli akan siller, ýeller we ýagynlar hiç bir zyýan bermedi we namaz okaýanlary-da şol tebigy hadysalardan hem Günüň gyzgynyndan aman saklady. 979-njy ýylda Mesjidi Haramyň gündogar tarapyndaky potology Beýtulla tarap gyşardy. Potolgyň agaçlarynyň başlary göründi. Osmanly patyşalaryň 11-njisi bolan Soltan Selim han Mesjidi Haramy täzeden bejermeli diýip buýruk berdi. Şonuň buýrugy bilen öňki metjidi söküp gaýtadan örän berk edip ördüler. Mesjidi haramyň agaçdan potologynyň ýerine gapylaň üstüni örüp, daşdan potolok etdiler. Metjit tamam bolmanka Soltan Selim dünýäden gaýtdy, onuň ýerinde ogly Soltan Myrat han oturdy. Ol hem Mesjidi Haramyň binasyny mäkäm edip, basym bitirmeli diýip buýruk berdi. 984-nji ýylda Mesjidi Haramy kämil edip bejerdiler. Şu ata-ogluň bina eden metjidi şu wagytga çenli dowam edip gelýär. 1375-nji ýylda Saudy döwleti Mesjidi Haramy giňeltmegä niýet etdi. Öz alymlaryny Müsüriň we Arabystanyň meşhur arhitektorlaryny, binagärlerini üýşürip, şolaryň maslahaty bilen öňki metjidiň daşyndan, öňki metjide birleşdirip giň metjit salmaklygyň proýektini çekdiler, şol çekilen proýekt boýunça köp dükanlardyr, öýler ýykylmaly boldy. Şolaryň barysyny juda ýokary baha bilen alyp ýykdylar, öňki metjidiň daşlygy 29127 metirkwadratdy, emma bu proýektda metjid we mesga¹ 190000 metirkwadrat boldy. Bu metjid podwaldan başga iki etaj boldy. Birinji etajynyň ýerden beýikligi 13 metir, ikilenji gatynyň beýikligi 9 metr, ýagny jemi ýerden ýokarlygy 22 metr, aşakdan depä çykýança 130 basgançakdyr.

Gepiň gysgasy Mesjidi Haram üç bölümdir. Birinjisi: Iki etaj sagudylaryň salan metjididir, ol iň daşky metjitdir. Ikilenjisi: Bir etaj Osmanlylaryň salan metjidi, ol içki metjididir. Üçünji: Osmanlylaryň metjidinden tä Käbe şerifä barýança towaf edilýän ýerdir, onda bassyrma,telär ýokdur. Şol towaf edilýän ýeri men ädimläp gördüm, ini 145 ädim, boýy 232 ädim boldy. Mesjidi Haramda dokuz sany ullakan minara bar, her minaranyň beýikligi 90 metrdir. Iki minara Melik Abduleziz gapysynda, iki minara Melik Fähid gapysynda, iki minara Omar gapysynda, iki minara Fetih gapysynda we bir minara Safa gapysyndadyr.

MESJIDI HARAMYŇ GAPYLARY.

Mesjidi haramyň gapylary 90-dan geçýändir. Olaryň atlary: 1.Babul-Melik Abdulazyz. 2. Selmu Babul-Melik Abdulazyz. 3. Baby Kabu Ejýäd. 4. Babu Bedrum Ejýäd (podwal). 5. Babu Ejýäd. 6. Babu Bilal. 7. Babu Selmu Kehrba-i. 8.Babu Kehrba-i. 9. Babu Huneýn. 10.Babu Ysmaýyl. 11. Babus-Safa. 12. Babu Ebikabys. 13.Babu Selmu Ebikabys. 14. Babu Selmul-Erkam. 15. Selmu Kehrba-i. 16.Babu Jisru beni Haşym. 17. Babu beni Haşym. 18. Jisru Baby Aly. 19. Babu Aly. 20. Babul- Abbas. 21.Jisru Babul-Abbas. 22. Babun-Nebi sallallahu aleýhi wesellem. 23. Jisru babin-Nebi sallallahu aleýhi wessellem. 24. Babus-Salam. 25. Jisru Babus-Salam. 26. Babu beni Şeýbe – Jisru Baby Şeýbe. 27. Babul-Hujun. 28. Jisru babu Mugallah. 29. Babul-Mugallah. 30. Babul-Muddagy. 31. Babul-Merwe. 32. Babu Osman. 33. Selmu babu Murad. 34. Selmu baby Murad. 35. Selmu baby Murad. (El-Mustewel-ulwä). 36. Selmu baby Murad. 37. Babul-Muhassab. 38.Babul-Arafa. 39. Babul-Mina. 40. Babu-kuraýş. 41. Selmul-karara. 42. Selmul-karara. 43.Babul-karara. 44. Mezlekanil-Kubu (Memerru urubät) 45. Babul-Feth (Şämil 3 bab) 46. Jisrul-Zubeýr. 47. Kabu Omar el-Faruk (podwal). 48. Kabu Omar el-Faruk (podwal). 49. Babu Omar el-Faruk. 50. Jisru babyn Nedwe. 51.Babun-Nedwe. 52.Babuş-Şamyýýe. 53.Selmu Kehirba-i. 54.Selmu Kehirba-i. 55. Babul-kuddus. 56.Babul-Medine. 57. Jisru babyl-Medine. 58.Babul-Hudeýbiýýe. 59. Kubul-Hudeýbiýýe. 60.Babu-bedrumyl-Hudeýbiýýe (podwal) Hemkef. 61 .Jisru babyl-Mehdil-Abbasy. 62.Babul-umra (aşaky). 63.Babul-umra (üstki). 64.Selmu babyl-umra. 65. Selmu kehrba-i. 66.Selmu kehrba-i 67. Babu Rakam. 67, 68. Babu –rakam. 68, 69. Babu rakam. 69, 70. Babu-rakam. 70, 71. Babu-rakam. 71,72. Babu-rakam. 72, 73. Babu-rakam. 73, 74. Babu rakam. 74, 75.Babu Melik Fehd. 76. Babu Melik Fehd (podwal hemkef). 77. Babu Melek Fehd. 78.Selmu kehirba-i babul-Melik Fehd. 79. Babul Melik Fehd. 80.Selmu babyl-Melik Fehd. 81.Selm. 82.Ebwabu kabul-Melik Fehd.

Metjidiň binasy ýokary derejede pugta we owadanlykda aňrybaş bezelen, örän gowy mermerler düşelen we ýagty çyralar ýandyrylan, sütünlerde we potoloklarda ýelpewaçlar we kondisionerler goýlan. Mesjidi Haram ýarym million namaz okaýany, belki ondan-da köp jamagaty özüne sygdyrýan dünýäde iň giň metjitdir. Şu wagtky döwürde metjidiň dört töwerekleri tekizlenip ak mermer düşelip, namaz okalýan ýer edildi. Hajylaryň rahatlygy üçin taýýarlanan esbaplar örän kändir. Şu Mesjidi Haram aňrybaş bereketli metjitdir. Şonuň içinde edilen ybadatlaryň her biri ýüz müň bolup ösýändir.


MESJIDI HARAM HAKYNDA GELEN HADYSLAR

Mesjidi Haram hakynda köp hadyslar gelendir:

1 عَنْ اَبِيْ ذَرٍّ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: قُلْتُ يَا رَسُولَ اللهِ اَيُّ مَسْجِدٍ وُضِعَ فِي الاَرْضِ اَوَّلاً؟ قَالَ المَسْجِدُ الحَرَامُ

Terjime: Hezrzti Ebizer razyýallahu anhuden rowaýat edildi. Ol aýtdy: "Men hezreti Resulekrem s.a.w-den soradym. Eý, Taňry tebärek we tagalanyň Resuly ýer ýüzünde birinji bejerilen metjit haýsy metjitdir? Şonda Pygamber a.s aýtdy. "Ýer ýüzünde iň birinji salnan metjit Mesjidi Haramdyr".

2 صَلاةٌ فِي المَسْجِدِ الحَرَامِ مِأةُ اَلْفِ صَلاةٍ

Terjime: Mesjidi Haramyň bir namazy ýüz müň namaz bilen barabardyr, ýagny her rekagat ýüz müň (100000) rekagat bolup ösýändir.

3لا تُشَدُّ الرِّحَالُ اِلَّا اِلَي ثَلاثَةِ مَسَاجِدَ المَسْجِدَ الحَرَامَ وَمَسْجِدِي هَذَا والمَسْجِدَ الاَقْصَي

Terjime: Goş gurup diňe üç metjide gidiler. Birinjisi Mesjidi Haram, ikinjisi meniň şu Medine munewweredäki metjidim, üçünjisi Mesjidi Aksa Beýtu-mukaddesiň metjidi.

4يُنْزِلُ اللهُ عَلَي اَهْلِ المَسْجِدِ، مَسْجِدِ مَكَّةَ كُلَّ يَوْمٍ عِشْرِيْنَ وَ مِأةَ رحْمَةٍ

Terjime: Taňry tebärek we tagala metjit ähline, ýagny Mesjidi Harama her günde ýüz ýigirmi rehmet indirer.

5 صَلاةٌ فِي المَسْجِدِ الحَرَامِ اَفْضَلُ مِنْ مِأةِ اَلْفِ صَلاةٍ فِي مَسْجِدِ النَّبِيِّ صَلي اللهُ عَلَيْهِ وَ سَلَّمَ

Terjime: Mesjidi Haramda okalan bir namaz Pygaberekrem s.a.w-iň metjidinde okalan namazyň ýüz müňüsinden artykmaçdyr.

6 الصَّلاةُ فِي المَسْجِدِ الحَرَامِ تَفْضُلُ عَلَي مَسْجِدِ النَّبِيِّ صَلَّي اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بِمِأةِ اَلْفِ صَلاةٍ

Terjime: Mesjidi Haramda okalan namaz Pygaber a.s-yň metjidinde okalan namazdan ýüz müň esse artykmaç bolar.

7 مَنْ صَلَّي فِي المَسْجِدِ الحَرَامِ رَكْعَتَيْنِ فَكَأَنَّمَا صَلَّي فِي مَسْجِدِي اَلْفَ اَلْفِ صَلاةٍ وَ الصَّلاةُ فِي مَسْجِدِي اَفْضَلُ مِنْ اَلْفِ صَلاةٍ فِيْمَا سِوَاهُ مِنْ البُلْدَانِ

Terjime: Haýsy bir adam Mesjidi Haramda iki rekagat namaz okasa, şol adam meniň metjidimde million rekagat namaz okaýan ýalydyr we meniň metjidimde okalan bir namaz beýleki şäherleriň metjitlerindäki okalan namazlaryň müňüsinden gowudyr.

SAFA

Safa diýýäni Mekge mukerremede ابو قبيس Ebukaby:s atly dagdan bir bölek depedir. Şu Safa Mesjidi Haramyň ileri gündogaryndadyr. Safanyň üstine münen adam Hajar eswediň gabadynda bolar. Safanyň şu wagt beýikligi takmynan 8 metrdir. Bu bölek daga Safa diýip aýdylýany, atamyz hezreti Adam Safyýulla şonuň üstinde oturmaklygy jähtlidir.

MERWE

Merwe diýýäni Mekge mukerremede قُعَيْقِعَان Kugaýkygan atly dagyň bir bölegidir. Mesjidi Haramyň gaýra gündogaryndadyr. Merwe hem göýä Safa ýaly ýerden ýokary bolan depedir. Bu bölek daga Merwe diýip aýdylýanynyň sebäbi, şu dagyň üstünde enemiz hezreti Howwa oturandyr. Safa bilen Merwäniň arasy hajylaryň sagy¹ edýän ýeridir. Şu iki aralykdaky meýdana «مَسْعَي»Mesga diýýändirler. Şu Mesga iki etajdyr. Birinjisiniň beýikligi 12 metr, ikinjisiniň beýikligi 9 metrdir. Mesganyň ini 20 metr, uzynlygy-da 394,5 metrdir. Men Mesgany aşakdan ädimledim, ini 28 ädim, uzynlygy 546 ädim boldy. Mesjidi Haram bilen Mesganyň arasynda diwar bardyr. Ol diwaryň galyňlygy 5 garyş 1 sere, beýikligi takmynan 80 sm. Metjit bilen Mesganyň arasynda diwarsyz ýer diňe gapylardyr. Babus-salam, Babun-Nebi, Babu beni Haşym, Babu därul- Erkam we Safa çykylýan ýerden 4 derwezede diwar ýokdur. Babul-Abbasda, Babu Alyda hem diwar örülen däldir. Emma bu iki gapy ýapykdyr. Mesganyň sag tarapy Safadan Merwä barýanlar üçin we sol tarapy Merweden Safa barýanlar üçin belli edilendir. Şol Mesganyň ortasynda ýöräp bilmäýänleri araba bilen äkidiler ýaly ýörite Mesga bejerilip, ony-da demir gözenek bilen iki bölünipdir, sag tarapy barýanlar üçin we sol tarapy öwrülip gelýänler üçin. Mesganyň şu hili bölünmekligi, ýagny sagdyn adamlaryň Mesgasyny öz başyna we ýarawsyz adamlaryň Mesgasynyň öz başyna edilmekligi diňe aşaky etajdadyr. Emma ýokarky etaj bular ýaly bölnen däldir. Ol Safanyň üstünden tä Merwäniň üstüne çenli giň meýdandyr. Safanyň aşaky we üstki etajynda ýedi sütün bar. Safanyň üstündäki tegelek diwar 77 ädim, Merwäniň üstündäki tegelek diwar 18 ädimdir. Gepiň gysgasy Mesga isle aşaky etaj bolsun isle üstki etaj bolsun, özüne metjidiň hökümi berilýän däldir. Onuň üçin, hatda haýzly¹ ýa nifasly² aýalyň hem sagy etmekligi dogrudyr.

MILEÝNI AHZARAÝN

Mileýni ahzaraýn diýýäni Mesganyň her gapdalyndaky diwaryň sütünlerinden, ýaşyl reňk urlan iki sütündir. Şu iki sütüniň arasy 70 metrdir. Şu iki sütün Safa ýakyndyr. Owalky sütün Babu Alynyň ýanynda, ikilenji sütün Babu Abbasyň ýanyndadyr. Şu iki ýaşyl sütün gije ýaşyl lampa bilen ýanyp beýleki sütünlerden tapawutlanýandyr. Mileýni ahzaraýn ýokarky etajda ýokdur, ýöne Mileýni ahzaraýnyň garşysynda potolokda ullakan ýaşyl lampa elmydama ýaşyl bolup ýanyp durandyr. Enemiz hezreti Hajar şol oýda suw isläp ylgap gezensoň, hajylar şu iki sütüniň arasynda gaty ýöreýändirler, ýagny şol iki sütüniň arasy gadym döwürde oý eken, soň oý doldurylyp, mermer düşelip tekizlenipdir.

SAFA WE MERWE HAKYNDA ROWAÝAT BOLAN HADYSLAR.

Şu Safa, Merwe we Mesga hakynda rowaýat edilinen hadyslar köpdür:

1 اِبْدَأُوا بِمَا بَدَأَ اللهُ بِهِ

Terjime: Siz Safa we Merwä sagy etseňiz, öňi bilen Taňry tebärek we tagalanyň başlan ýerinden başlaň. Çünki Taňry tebärek we tagala Kurany kerimde aýtdy:

اِنَّ الصَّفَا وَ المَرْوَةَ مِنْ شَعَائِرِ اللهِ

Terjime: Hakykatdan-da Safa we Merwe Taňry tebärek we tagalany ýadyňa düşürýän zatlardandyr.

Ynha şu aýatda Alla tebärek we tagala ilki Safany getirdi soňra Merwäni aýtdy. Oňa görä, siz-de owal Safa soňra Merwä baryň.

2 الصَّفَا وَ المَرْوَةَ بَابَانِ مِنَ الجَنَّةِ وَ مَوْضِعَانِ مِنْ مَوَاضِعِ الْاِجَابَةِ مَا بَيْنَهُمَا قَبْرُ سَبْعِيْنَ اَلْف نَبِيٍّ وَ سَعْيُهُمَا يَعْدِلُ سَبْعِيْنَ رَقَبَةً

Terjime: Safa we Merwe jennetiň gapylaryndan iki gapy we özünde doga kabul bolýan ýerlerdir. Şu ikisiniň arasynda ýetmiş müň pygamberiň gabry bardyr. Safa Merwäniň arasynda sagy etmekligiň sogaby ýetmiş gul azat etmek bilen deňdir.