Hamdamov Ulug‘bek Abduvahobovich jahon adabiyoti

Mavzu bo‘yicha nazorat savollari

1. 
   Eramizidan avvalgi V-IV asrlarda Yunon jamiyati qanday xusuiyatlarga ega?
   

1. 
   Drama janri qanday paydo bo‘lgan?
   
2. 
   Esxilning Yunon dramasidagi o‘rni qanday bo‘lgan?
   
3. 
   Sofokl va Yunon dramaturgiyasi.
   
4. 
   Evripid targediyalarida ko‘tarilgan asosiy masalalar.
   

A d a b i yo t l a r:

1. 
   N.Alimuamedov. Antik adabiyot tarixi, T., 1980.
   

13. 
    N.Tronskiy, Istoriya antichoy literaturq, M., 1980.
    
14. 
    Sofokl. Shoh Edip, T., Adab. va sanoat, 1979.
    
15. 
    Esxil. Zanjirband Prometey, T., Adab. va sanoat, 1976.
    

6-MAVZU: QADIMGI RIM ADABIYoTI

ReJA:

1. 
   Rim adabiyoti haqida;
   

5. 
   Respublika davridagi Rim adabiyoti;
   
6. 
   Ichki urushlar davrida Rim adabiyoti;
   
7. 
   Avgust asri;
   

Vergiliy

Goratsiy

Rim elegiyasi

Ovidiy

8. 
   Imperiya davri Rim adabiyoti
   
9. 
   Xulosa.
   

Yunon xalqi mustaqillikdan ayrilib, ilm, fan, adabiyot inqirozga uchragan davrda Italiya tuprog‘ining g‘arbiy qirg‘og‘ida antik dunyo adabiyotining ikkinchi tarmog‘i – Rim adabiyoti paydo bo‘la boshladi. Rim adabiyoti Italiya yerlarini birlashtirishda ko‘proq xizmati singan lotin qabilasi tilida yaratiladi. Rim adabiyotining tug‘ilishi, ravnaq topishi, tanazzulga ketishi holatlari ham xuddi Yunon adabiyoti singari quldorlik jamiyati sharoitlarida kechgan. Rimliklar necha yuz yillar davomida yunon adabiyoti yaratgan tayyor badiiy merosdan o‘rnak olib, ana shu namunalar asosida o‘zlarining milliy adabiyotini yaratadilar.

Rim adabiyotining beshigini tebratgan, voyaga yetkazishida ko‘maklashganlar Homer, Evripid, Sofokl, Demosfen, Pindar va yunon adabiyotining boshqa ulug‘ zotlari bo‘lgan. Har ikkala xalqning iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy rivoji, halokati o‘rtasida umumiy o‘xshashlik bo‘lsada, Rim quldorlik jamiyatining o‘sishi va yemirilishi jarayoni tamomila boshqa bir tarixiy sharoitda, geografik muhitda sodir bo‘lgan. Rim jamiyati yunon jamiyati bosib o‘tgan yo‘ldan borgan bo‘lsa ham, Rim jamiyatining yo‘li ancha murakkab bo‘lgan. Rimliklar yunon madaniyati yaratgan qaysi bir ma'naviy merosni qabul qilmasin, avvalo bu merosni o‘zlarining milliy ehtiyojlariga, sharoitlariga moslashtirib qabul qilganlar. Qariyib 5 asr davomida yevropa xalqlari badiiy ijodining shakllanishida asosiy rolni Rim adabiyoti o‘ynaydi.

Eramizdan oldingi IV asrning oxiri – III asrning boshlarida Rim davlati Italiya yerlarini egallab, qulchilik asosiga qurilgan demoktarik polis tuzimini tashkil qiladi. III asr o‘rtalarida rimliklarning jahongirlik siyosati kuchayib, ular birin-ketin Italiya tuprog‘ining qolgan qismlarini bosib olishga kirishadi va bor-bora O‘rta yer dengizi havzasiga o‘ta boshlaydi. Makedoniya (148), Yunoniston (146) Ispaniyaning bir qismini tobe qilib II asr o‘rtalarida Rim yer yuzining qudratli davlatiga aylandi. O‘rta yer dengizning esa hukmroniga aylanadi. G‘olibona urushlar tufayli Rimga qarab behisob boyliklar oqa boshlaydi. Eski odatlar yo‘q qilinib, hamma maishatbozlik, pulparastlikka berilib ketdi. Xullas, yunon madaniyatining Rim hayotiga kirib kelish harakati boshlanadi.

III asrning o‘rtalarida o‘z xohishi bilan yunonlar ko‘chib kela boshlaydi. O‘zlari bilan birga asrlar davomida yetishtirgan ulug‘ madaniyatlari mahsullarini ham olib keladilar. Va albatta Rim hayotining hamma sohalariga ta'sir ko‘rsatadilar.