16-MAVZU: MA'RIFATChILIK ADABIYoTI (XVIII asr adabiyoti).
ReJA:
Ma'rifatchilik adabiyoti haqida.
Angliya adabiyoti;
a) D.Defo ijodi;
b) J.Svit ijodi.
Fransuz maorifatchilik adabiyoti:
a) Volpter ijodi;
b)Bomarshe ijodi;
Nemis adabiyoti:
a) Shiller ijodi;
b) Gyote ijodi.
XVIII asr adabiyoti Angliya adabiyoti.
XVIII asrga kelib G‘arb, yevropa davlatlari turlicha siyosiy tuzimga ega edilar. Angliyada absolyutimz o‘z umrini yashab bo‘ldi. Qirollik hokimyati siyosatiga taosir o‘tkazmaydigan hokimyatga aylandi. (1648-49 burjuaziya revolsiyasi).
Fransiyada hali absolyutizmi yashamoqda edi. Germaniya mayda knyazlik, geruochliklarga bo‘linib ketgan edi. Italiyada ham Germaniya singari mayda davlatlarga bo‘linish yuz bergan, shimoli esa Avstriya mustamlakachiligi azoblarini totrmoqda edi.
yevropa ilg‘lor kuchlarining siyosiy kurashlari asosan antifeodal xarakterda bo‘lgani uchun , XVIII asr adabiyoti ham asosan antifeodal yoki maorifatchilik ruhda edi.
«Maorifat» so‘zi, keng maonoda xalqni bilimli, maorifatli qilish maonosida qo‘llansa, tor maonoda burjuaziyaning feodalizmiga qarshi kurashi avj olgan davrdagi aqliy harakatni ifoda etadi.
Maorifatparvarlar uchun, aql-idrok bosh masaladir. Ular insonning aqliy faoliyatiga, odamiylik fazilatlariga yuqori boho berganlar. Shu bilan birga, maorifatparvarchilik g‘oyasiga yuqori baho berishadi. (Davlat tepasida o‘qimishli, odil podsho turishi kerak).
Maorifatparvar yozuvchilar adabiyoti tug‘ilib kelayotgan yangi sinfning g‘oyaviy kurash quroli deb biladilar. Maorifatparvarlar «tabiiy inson haqidagi» konsepsiyasini ilgari surdilar. Ularning fikricha inson tabiatan go‘zal va yaxshi xulqli, uni faqatgina hayot, yashash sharoiti buzadi.
Djon Lokk falsafasi maorifatchilarga katta taosir o‘tkazdi. Uning «Inson aqli haqida tajriba» (1690) kitobi. Uning fikricha, inson olayotgan barcha bilimlar aql-idrok orqali keladi.
Dostları ilə paylaş: | 
