Haqqin iZİ İLƏ

İBN ƏS-SƏVDA KİMDİR?

Seyf ibn Ömər rəvayətlərində Abdullah ibn Səbanın bəzən bu adla, bəzən İbn əs-Səvda, bəzən də Abdullah ibn əs-Səvda adı ilə anmışdır. Ondan sonra əlinə qələm alanlar da eyni ibarələri ondan nəql etmişlər. Burada belə bir sual yaranır: İbn əs-Səvdada məqsəd Abdullah ibn Səbadırmı?

İbn əs-Səvda adı şiə və əhli-sünnə qaynaqlarında çox işlədilmiş, bir çox səhabələr və qeyri-səhabələr bu adla məzəmmət edilmişlər. Bu ad yalnız Seyf ibn Ömərin rəvayətlərində Abdullah ibn Səba haqqında işlədilmişdir.

a) Şiə qaynaqları;

Şiyə qaynaqlarında bir çoxları bu adla məzəmmət olunmuşlar. Buna aşağadakıları misal göstərmək olar:

1. Əbuzər (adı məlum olmayan) bir səhabəni bu adla məzəmmət etmişdir⁵.

2. Kim olduğu məlum olmayan bir şəxs bu adla məzəmmət olunmuşdur⁶.

3. Xəvaric sərkərdələrindən Abdullah ibn Vəhəb Rasibi⁷.

4. Əmr ibn Osman Əffan, Üsamə ibn Zeydi İbn əs-Səvda adı ilə məzəmmət etmişdir⁸.

5. Osman Əmmar ibn Yasiri İbn əs-Səvda adlandıraraq məzəmmət etmişdir⁹.

b) Əhli-sünnə qaynaqları;

1. Əmmar ibn Yasir Osman tərəfindən bu adla məzəmmət edilmişdir¹⁰.

2. Bilal ibn Rəbah Əbuzər tərəfindən bu adla məzəmmət edilmişdir¹¹.

3 Əli (ə) dönəmində bir kişi həzrət tərəfindən bu adla məzəmmət edilmişdir.

4. Təbərinin "Tarix" əsərində Seyf ibn Ömərdən iqtibas etdiyi rəvayətlərdə Abdullah ibn Səba İbn əs-Səvda kimi göstərilmişdir¹.

Bu araşdırmadan alınan nəticəyə görə, Təbəridən başqa heç kim tarix və hədis kitablarında Abdullah ibn Səbanı bu adla təqdim etməmişdir.