Dezenfeksiyon: Cansız maddeler üzerinde bulunan patojen mikroorganizmaların yok edilmesidir. Bakteri sporları dezenfeksiyon düzeyine göre azalır
Dekontaminasyon:, Sağlık çalısanının, tıbbi alet ya da malzemeye herhangi bir koruyucu araç kullanmaksızın elle dokunması durumunda risk tasımaması anlamında kullanılan bir terimdir.
Sterilizasyon-Dezenfeksiyon
Tıbbi gereçleri kullanım alanı ve vücutla temasına göre üç kategoriye ayırdı
Kritik aletler:
Steril vücut boşluklarına, dokulara ve vasküler sisteme giren aletler (cerrahi aletler, kardiyak ve üriner kateterler, implantlar, vb.)
Yarı-Kritik aletler:
Mukoza veya bütünlüğü bozulmuş cilt ile teması olan aletler (endoskoplar, laringoskop bladeleri, ventilatör ve anestezi devreleri, vb.)
Kritik olmayan alet ve yüzeyler:
Bütünlüğü bozulmamış cilt ile temas (sürgüler, yerler, duvarlar, mobilyalar, tansiyon aleti, vb.)
Kritik Objeler
Steril vücut boşluklarına ve vasküler sisteme giren objeler
Cerrahi aletler, implantlar, kardiyak kateter
Steril olmalıdır
Bakteri sporları dahil tüm mikroorganizmalar öldürülmelidir
Sterilizasyon teorik olarak kesin ve mutlak anlamlı olan bir işlemdir
Sterilizasyon Çeşitleri
Buhar sterilizasyonu
Kuru ısı sterilizasyonu
Gaz sterilizasyonu
Etilen Oksit
Formaldehid
Gaz plazma
Ozon
Klorindioksit
Radyasyon
Sıvı kimyasallarla sterilizasyon
VASKÜLER KATETER BAKIMI ve KORUNMA ÖNERİLERİ
Katater endikasyonları
Venöz giriş yetersizliği
Uzun süreli total parenteral beslenme veya kemoterapi
Venöz tedavi
CVP takibi yapılması gereken acil durum
Kateter Enfeksiyonlarında Belirti ve Bulgular
Kızarıklık
Ödem
Tromboflebit
Ateş
Pürülan akıntı
KATATER ENFEKSİYONLARI NASIL OLUŞUR ?
Sağlık çalışanlarının elleri
Birleşme yeri kolonizasyonu
Kontamine sıvı
Takılma sırasında kontaminasyon
Hemotojen yayılma
Katater Türleri
CVP katater
Intravenöz Kataterler
Pulmoner Katater
Diyaliz kateteri
Portlar
CVP Kateter Takılırken Uygulanması Gereken Bariyer Önlemleri
CVP kateter uygulaması:
El yıkama yapılmalı
Steril Gömlek
Steril eldiven
Steril Örtü
Maske Kep kullanılmalı
Kateter Takılırken Uygulanması Gereken Enfeksiyon Kontrol Önlemleri
Kateter Takılması ve Bakımında kullanılan aseptik teknik
Periferik kateterlerin takılması ve bakımı esnasında
temiz eldiven,
Arter ve santral kateterlerin takılmasında ve bakımında
steril eldiven kullanılmalıdır.
Santral Venöz Katater’ takılması ve kılavuz telle değişiminde
kep,maske,
steril önlük,
steril eldiven
büyük bir steril örtü;
deri antisepsisi için
% 2klorheksidin ( povidin-iyot) kullanılmalıdır.
Pansuman Bakımı
Şeffaf örtü ( Tegaderm) veya steril gazlı bez kullanılabilir.
Örtü havalanmaya müsait olmalıdır.
Kateter bölgesi nemli bırakılmamalıdır.
Kateter bölgesi her gün kontrol edilmelidir.
Neonatal tiroid üzerine potansiyel etkisi nedeniyle tentürdiyot kullanılmamalı, povidon iyot kullanılabilir
Yara iyileşmesi sonrası pansumana gerek yoktur.
Prematür ve 7 günlükten küçük bebeklerde klorheksidin kullanılması tartışmalı bir konudur
Pansuman değişiminden önce deriye aseton eter vb. uygulanmamalıdır
Umblikal kateter giriş bölgesine antibiyotikli,i pomat veya kremler kullanılmamalıdır.
Umblikal arter kateterlerinden verilen sıvıya düşük doz heperin eklenmesi önerilir. (0.25-1.0 F/ml)
Pansumanın Değiştirilmesi
Kateter çıkması ve değişimi
Pansumanın kirlenmesi ıslanması
Kapatma özelliğini kaybetmesi
Kanama olması.
CVP katater bölgelerinde gaz pansuman kirlenme varsa tespit edildiğinde, transparan pansuman her 7 günde bir değiştirilmelidir.
Hemodiyaliz kateterinde her diyaliz sonrası pansumanlar değiştirilmelidir.
Umblikal kateter bakımında povidin iyot içeren solüsyonlar kullanılmalıdır.
Öneriler
Rutin antibiyotik profilaksisine gerek yoktur.
Hub kısmı açılmadan önce antiseptik ile silinmelidir.
Her IV kateter takıldıktan sonra 10 cc SF ile yıkama yapılmalıdır.
Antikoagülan ile yıkama yapılması genel olarak önerilmektedir.
In-line filtre kullanımı önerilmemektedir.
Birden fazla Parenteral tedavisi olan hastalarda kateterlere üçlü musluk takılması tercih edilir
Kullanılan katater uçlarından kan alınmamalıdır.
Yetişkinlerde önce subklavian bölge sonra jugüler veya femoral bölge tercih edilmelidir.
Periferik kateterlere takılma tarihi ve imza atılmalı
Parenteral beslenme sıvıları IV pumplarda verilmesi önerilmemektedir.
Kullanılmadığı sürece tüm musluk sistemlerinin kapakları kapalı tutulmalıdır.
Tek kullanımlık flakonlardan kalan içerik daha sonra kullanılması CDC tarafından önerilmemektedir. Gerekçesi kontaminasyon riskinin artmasıdır. Bu sebeple dikkatli kullanım gerekli !
BATİKON !!!
IV kateter Değişim Süreleri
Acil şartlarda takılan kateterler 24- 48 saat içinde değiştirilmelidir.
Periferik kateterlerde 72-96 saatte bir değişim yapılmalı.
CVP kateterlerde rutin değişim yapılmaz. Endikasyona bağlı değişim yapılır.
Koagülaz negatif staph. ‘a bağlı katater enfeksiyonları katater çekilmeden yerinde tedavi edilebilir.
VENTİLATÖR İLİŞKİLİ PNÖMONİNİN ÖNLENMESİ (VİP)
Mekanik ventilasyon nedir?
Mekanik ventilasyon yaşamsal bir fonksiyon olan solunum işleminin yapay olarak ventilatör adı verilen bir cihaz yardımı ile sürdürülmesidir.
Ventilatör İlişkili Pnömoni
Solunuma destek olmak veya kontrol etmek amacıyla bir mekanik ventilatör cihazına bağlı olan hastalarda 48 saat sonra gelişen pnömoni, ventilatör ilişkili pnömoni olarak belirtilmelidir.
VİP, hastane infeksiyonları arasında 2.sıklıkta
En sık Hİ’ dan ölüm nedeni pnömoni
MV varlığında 7-21 kat pnömoni riski artar
YBÜ’de yatış süresinde ortalama 4-6 gün, hastanede yatış süresinde ortalama 4-9 gün uzama
Hasta başına » 40.000$ ek maliyet
Yatış süresinde uzama
Ek tetkikler
Tedavi
Sağlık çalışanların iş yükünde artış
VİP önemli bir kalite göstergesidir.
VİP’NİN Risk Faktörleri
1.Orofaringeal/gastrik floranın ve nazal sinüs sekresyonlarının aspirasyonu
Bilinç bulanıklığı
Disfaji (nörolojik veya özefageal bozukluk)
Endotrakeal entübasyon
Trakeostomi
Enteral beslenme tüpü (nazo veya orogastrik) yerleştirilmesi
Enteral beslenme
Hastanın yatış pozisyonu
Orofarinkste kolonize mikroorganizmaların aşağı itilmesi
Altta yatan ağır hastalık
Bakterilerin endotrakeal tüp yüzeyine yapışması
Re-entübasyon
2.Sağlık personelinin elleri aracılığı ile bulaş
Trakeal aspirasyon
Ventilatör devresi veya endotrakeal tüpün manipülasyonu
Nozokomiyal Pnömoninin Önlenmesi
1- Mikro-organizmaların kaynağını ortadan kaldırmaya yönelik önlemler
Tedavi ve tanısal invaziv girişimlerde aseptik tekniklere uyulması
Aletlerin uygun sterilizasyon ve dezenfeksiyonunun sağlanması ( Sterilizasyon ve dezenfeksiyon talimatına bakınız)
2.El yıkama
Mutlak uyulması gereken kurallar
Trakeostomisi olan hastalara temastan önce ve sonra eller yıkanmalı
Sekresyon ve kanla temas yok ise, hastadan hastaya geçişlerde % 70 izopropil alkol içeren el dezenfektanı kullanılmalı.
Eller yıkandıktan sonra tek kullanımlık kağıt havlu ile kurulanmalı
Mekanik ventilatörün iç kısmı hasta ventilatöre bağlı iken rutin olarak sterilize ve dezenfekte edilmemelidir. Yeni hasta bağlantısından önce bu işlem yapılmalıdır.
Hazneli nemlendiricilerde steril su kullanılmalıdır.
Solüsyon üzerine ilave yapılmamalıdır. Nemlendiriciler her hastada değiştirilmelidir.
Trakeotomi kanülü değiştirilirken temiz önlük giyilmeli, aseptik teknik kullanılmalıdır.
Takılan trakeotomi kanülü steril olmalı veya dezenfekte edilmiş olmalıdır.
Solunum Sekresyonlarının Aspirasyonu
Solunum sekresyonlarının aspirasyonu sırasında steril eldiven giyilmelidir.
Aspirasyon işleminin endotrakeal tüp içine sıvı verilmeden yapılması tercih edilir.
Çok fazla kurutu olan ve sekresyonları kuruyan hastalarda , aspirasyon 5-15 ml steril sıvı içeren plastik ampuller kullanılmalı, endotrakeal tüp içine ihtiyaç duyulan miktar verildikten sonra steril kateter ile endotrakeal tüp içine girilerek aspirasyon işlemi yapılmalıdır
Önce endotrakeal tüp içi akabinde ağız içi aspire edilmelidir.
Aspirasyon işlemine devam edilmesi gerekiyor ise kullanılan ilk kateter yıkama solüsyonu ile yıkanarak atılmalı, yeni bir steril kateter kullanılarak aynı işlem tekrarlanmalıdır.
Akciğer sekresyonları yeterince temizlendikten sonra yıkama solüsyonunda yıkanan kateter ile ağız sekresyonları aspire edilmeli ve kateter tekrar yıkanarak atılırmalıdır
Kapalı aspirasyon uygulanan hastalarda steril aspirasyon sıvısı kateter haznesine verilir ve uygun teknikle aspirasyon tamamlanır.
Kapalı aspirasyon kateterleri, fonksiyon bozukluğu gelişmesi, kateterin tıkanması, kateter kılıfının delinmesi durumlarında değiştirilmeli, aksi takdirde rutin olarak değiştirilmemelidir
Kapalı aspirasyon temiz non-steril eldiven kullanılarak yapılmalıdır.
Kapalı aspirasyon uygulanan hastalarda ağız içi sekresyonlarının aspirasyonu ayrı steril bir kateterle yapılmalı, yeterli temizlik sağlanamaz ise aynı kateter yıkama solüsyonunda yıkandıktan sonra işlem tekrarlanmalıdır.
Ağız içi sekresyonların aspirasyonu için kullanılan kateterler hasta başında bekletilmemeli ve tekrar kullanılmamalıdır.
Açık veya kapalı aspirasyon yapılan hastalar için yıkama solüsyonu olarak 500 ml’lik plastik veya cam şişeler içindeki steril sıvılar (serum fizyolojik veya su) kullanılmalıdır.
Yıkama solüsyonları sekiz saatten uzun süre kullanılmamalı, solüsyon çok kirlenmiş ise beklenmeden değiştirilmelidir.
Solüsyon kabının üzerine kullanılmaya başlandığı tarih ve saat yazılmalıdır.
Hastane vakum sistemine bağlı sabit aspiratörlerin torbaları işaretli seviyeye kadar dolunca yenisi ile değiştirilmelidir.
Her yeni hasta için mutlaka torba, line, varsa çam ucu değişimi yapılmalıdır.
Mobil aspiratör kullanılması durumunda aspiratör kavanozu doldukça veya 24 saatte bir boşaltılıp temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir.
Hastanın Solunum Sekresyonlarını Aspire Etmesini Önlemek İçin Yapılması Gerekenler
Kontrendikasyon olmadığı sürece orotrakeal entübasyon, nazotrakeal entübasyona tercih edilmelidir.
Subglottik alanda biriken sekresyonların aspirasyonuna imkan veren dorsal lümenli endotrakeal tüpler tercih edilmelidir.
24 saatten uzun süre entübe kalması beklenen hastalarda dorsal lümenli endotrakeal tüpler tercih edilmelidir.
Endotrakeal entübasyon uygulanan hastalarda cuff basıncı kontrol edilmelidir.
Cuff basıncı düşürülmeden veya endotrakeal tüp çıkarılmadan önce cuff üzerinde birikmiş olan sekresyonlar iyice aspire edilmelidir
Aspirasyon pnömonisi gelişme riski yüksek olan hastalar (mekanik ventilatöre bağlı ve/veya entübe hastalar gibi) bir kontrendikasyon bulunmadığı sürece 30-45o açıyla yatırılmalıdır.
Beslenmeye başlanmadan beslenme tüpünün yerleşiminin doğru olup olmadığı kontrol edilmeli, bu konuda şüphe var ise tüpün yerinde olduğu doğrulanmadan beslenmeye başlanmamalıdır.
