Hd nbiyev şrabin kimyasi



Yüklə 2,44 Mb.
səhifə20/25
tarix07.06.2018
ölçüsü2,44 Mb.
#52898
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   25

YksYk keyfiyyYtli portveyn コYrab© istehsal etmYk çn コY­­rab© isti sulla vY ya birinci iki il mddYtindY gnYコ mey­dan­軋­­lar©nda istidY yetiコdirirlYr. Bu zaman コYrab©n tYrkibindY YlavY ola­­raq alifatik, aromatik vY furan s©ra aldehidlYri YmYlY gYlir. ェY­­rabda mYyyYn dYrYcYdY yanm©コ 銹rYk Ytrinin yaranmas© fu­ran s©ra aldehidlYrinin (furfurol, metil vY ya oksimetilfurfurol) sin­­tezi ilY YlaqYdard©r. ェYrabda xoコagYlYn dad©n, meyvY tYra­vY­ti­­nin olmas© isY temperaturun tYsirindYn YsasYn aromatik al­de­hid­­lYrin (siren, sinap, feril, konfiril vY s.) YmYlY gYlmYsi ilY izah olu­nur.

Respublikam©zda istehsal olunan markal© portveyn­lYr­dYn aコadak©lar© gtYrmYk olar - Atafa aportveyni (spirt 18 h%, コYkYri 13 q/dm3), Alabaコl© aportveyni (spirt 19 h%, コYkYri 12 q/dm3). ヨlkYmizin zm錮lk vY コYrabl©qla mYコl olan rayonlar©nda a 躡hray© vY q©rm©z© portveyn コYrablar© istehsal olunmuコ vY olunmaqdad©r. MYsYlYn, Aam aportveyni (spirt 19 h%, コYkYrlilik 8 q/dm3), DYllYr portveyni (spirt 17 h%, コYkYrlilik 7 q/dm3), Q©z©l コYrbYt (spirt 19 h%, コYkYrlilik 12 q/dm3), Aportveyn 77(spirt 18 h%, コYkYrli­lik 10 q/dm3) vY baコqalar©n© gtYrmYk olar.
Madera

Bu コYrab ilk dYfY Portuqaliyan©n Madeyra adas©nda ha­z©r­­lanm©コd©r. ェYrab©n ad© da adan©n コYrYfinY uyn olaraq 杜a­de­­raadland©r©lm©コd©r. Madera コYrab©n©n tYrkibindY 19-20 h% spirt, 4-6% isY コYkYr olur. Bizim Ysas mYqsYdimiz madera コYra­b©­n©n haz©rlanma texnologiyas©ndan bYhs etmYk yox, コYrab©n ü­nY­mYxsus Ytrinin, dad©n©n formalaコmas©nda maderlYコmY za­ma­n© baコ verYn fiziki-kimyYvi vY biokimyYvi proseslYrin ma­hiy­yYtini a輓aqdan ibarYtdir. Madera コYrablar©n©n tYrkibi fenol mad­dY­lYri ilY daha zYngin olur. Maderizasiya zaman© elY texno­lo­ji rejimlYr se輅lir ki, コYrab©n tYrkibindY aldehidlYr, asetallar, mü­rYk­kYb efirlYr, Ytirli maddYlYr vY qeyrilYri nisbYtYn 輟x YmY­lY gYlsinlYr. Madera コYrab material© haz©rlamaq çn texnoloji sul­lardan istifadY olunur. MYsYlYn, zmn daraq hissYsi ay­r©l­d©qdan sonra Yzinti コirY ilY birlikdY 躡nlYrY vY ya tutumlara yer­lYコ­dirilir, mYdYni maya YlavY olunaraq q©cq©rd©l©r. Q©c­q©r­maq­da olan YzintiyY 5% saam daraq da YlavY olunur.

循intidY 7-8% コYkYr qald©qda コYrab material©nda 18- 19 h% spirt olmaqla, spirtlYコmY YmYliyyat© apar©l©r vY q©cq©rma pro­sesi sni olaraq dayand©r©l©r. ェYrab material© nisbYtYn コYf­faf­laコ­d©qdan sonra 銹kntdYn ayr©l©r. Sonrak© mYrhYlYdY コYrab ma­terial© mxtYlif texnoloji sullar©n kYyilY yetiコdirilir. BYzi ­kY­lYrdY isY madera コYrab material© baコqa cr texnoloji sxem z­rY haz©rlan©r. ワzmn dara ayr©l©r, cecY hissY bir ne躡 dYfY s©­x©­l©r vY ayr©lm©コ コirY q©cq©rma rezervuarlar©na gdYrilir. Q©c­q©r­maqda olan コirYdY mYyyYn kondisiyaya uyn コYkYr qal­d©q­da, コirY spirtlYコdirilir. Al©nm©コ コYrab material© madera コYra­b©­n©n istehsal©nda istifadY olunur. Madera コYrab© istehsal etmYk çn コYrab material© xsusi 躡llYklYrdY gnYコ alt©nda uzun md­dYt saxlan©lmaqla, isti ilY tYsir etmYklY, elektrokontakt vY baコ­qa sullarla iコlYnmYklY haz©rlan©r. Bu sullar©n Ysas mYq­sY­di コYrab mate­ri­a­l©nda maderan©n nYmYxsus Ytrinin, dad©n©n, eks­trak­tiv­li­yi­nin YmYlY gYlmYsinY コYrait yaratmaqd©r.

GnYコ meydan軋lar©nda vY yaxud xsusi maderniklYrdY コY­rab material© pal©d 躡llYklYrdY uzun mddYt (3 il) saxlan©l­maq­la yetiコdirilir. Bu sulun bir s©ra 軋t©コmayan cYhYtlYri var­d©r. Proses uzun mddYtli olmaqla yanaコ© itki normas© da 輟x olur. Bu zaman prosesi tYnzimlYmYk 躡tin olmaqla yanaコ© hYm dY ar Yl YmYyi tYlYb olunur. GnYコ alt©nda コYrabda gedYn ma­de­­riza­siya proseslYrinin kimyYvi Ysaslar© ke輓iコ Sovet alimlYri tY­rY­findYn (M.Gerasimov, Z.Kiコkovski, N.Oxramenko, F.MYmmYdov, T.PYnahov vY baコqalar©) geniコ rYnilmiコdir. Made­ra コYrab©n© iri tutumlu rezervuarlarda fasilYli vY fasilYsiz sul­larla da istehsal etmYk mmkndr. Maderizasiya prose­si­nin getmYsi çn pal©d taxtas©n©n tYrkibindY olan fenol birlYコ­mY­lYrini rolu bkdr. Bu bax©mdan isti sulla iコlYnYn コYrab material© pal©d taxtas© ilY daim tYmasda olur. Bu mYqsYdlY germetik rezervuar©n daxilinY YvvYlcYdYn pal©d taxtas© (300-400 YdYd) quraコd©r©l©r. ェYrab material© rezervuarda 3-4 ay md­dY­tindY 60-650C temperaturda yetiコdirilir. Bu mddYtdY コYrab ma­terial©nda aldehidlYrin, efirlYrin, asetallar©n, monomer fenol mad­dYlYrinin vY qeyrilYrinin YmYlY gYlmYsi çn ona xsusi qurnun kYyi ilY 250-300 mq/dm3 hesab©nda oksigen YlavY edir­lYr. Bu sulla haz©rlanm©コ コYrab material© 30-50% miqda­r©n­da kupajda istifadY olunur. Kupaj yolu ilY laz©mi kon­di­si­ya­ya 軋td©r©lm©コ コYrab material© yar©mq butlarda vY ya baコqa tu­tum­larda, ordinar madera çn 6 ay, markal© madera çn isY 2-3 il mddYtindY yetiコdirilir.

Hal-haz©rda fasilYsiz sulla istYnilYn keyfiyyYtdY made­ra コYrab© istehsal etmYk olduqca 躡tindir. Bu Ysas onunla YlaqYdard©r ki, fasilYsiz sulla al©nm©コ madera コYrablar©n©n tYrkibindY istYnilYn qYdYr aコ© maddYlYri, aldehidlYr (aromatik vY alifatik) vY baコqalar© YmYlY gYlmir. Pal©d taxtas©n©n iコtirak© olmadan fasilYsiz sulla keyfiyyYtli madera コYrab© haz©rlamaq mmkn deyildir.

Elektrokontakt sulu ilY madera コYrab© istehsal etmYk çn コYrab material©na titan elektrodlar©n kYyi ilY dYyiコYn vY sa­bit cYrYyanla elektrokimyYvi tYsir edilir. DYyiコYn cYrYyandan コY­rab© q©zd©rmaq vY laz©mi maderizYlYコmY temperaturunu tYn­zim etmYk çn istifadY olunur.

Sabit cYrYyan isY コYrabdak© su­yun elektrolizinY sYbYb ol­maqla, atom hal©nda oksigenin al©n­ma­s©na vY onun コYraba gc­loksidlYコdirici kimi tYsir g­tYr­mY­si­nY Ysaslan©r. Elek­tro­liz zaman© ayr©lan oksigen daha tYmiz oldu­na gY bu sulla al©­nan madera コYrab©n©n keyfiyyYti daha yk­sYk olur.

Res­pub­li­ka­m©z©n コYrab alimi H.FYtYliyev elek­tro­kon­takt sulu ilY ma­de­ra コYrab©n©n istehsal texnologiyas©n©n el­mi Ysaslar©n© rYn­miコ vY onu istehsalata tYtbiq etmiコdir. O, mü­YyyYn etmiコdir ki, ma­dera コYrab materi­a­l©­n© 65-700C tem­pe­ra­turda ç gn elek­tro­kon­takt sulla iコlYmYklY keyfiyyYtli ma­de­ra haz©rlamaq mm­kn­dr.

Texnoloji proseslYrin q©sa tYsvirindYn ayd©n olur ki, ma­de­­ra コYrab©n©n formalaコmas©nda vY yetiコmYsindY oksigenin rolu mü­­hm YhYmiyyYt kYsb edir. ェYrab©n tYrkibindYki ilkin spirt­lY­rin oksidlYコmYsi nYticYsindY 輟xlu sayda mvafiq alifatik al­de­hid­­lYr YmYlY gYlir. Bu prosesi sxematik olaraq etil spirti tim­sa­l©nda aコadak© kimi gtYrmYk olar.
H O

H3CィCCH2ィCOH + スO2 。H3CィCCィCOH 。H3CィCC + H2O

OH H
Bu zaman YmYlY gYlmiコ hidratlar dmsz maddYlYr ol­dundan mvafiq aldehidlYrY 軻vrilirlYr. Madera コYrab ma­te­rial©nda konservlYコdirmY Ymsal©n©n spirt faizinin yksYk ol­ma­s© ilY YlaqYdar olaraq onun oksidlYコmYsi prosesi 躡tin gedir. Ona gY dY maderilYコmY prosesi yar©mq 躡llYklYrdY gnYコ al­t©n­da vY ya isti ilY tYsir etmYklY apar©l©r.

ェYrab©n oksidlYコmYsi za­man© YmYlY gYlmiコ aldehidlYr hid­rogenizasiya prosesinY mY­ruz qalaraq mvafiq spirtlYrY 軻v­ri­lirlYr.

O

R ィC C + H2 。RィCCH2OH



H Spirt

Aldehid


ェYrab material©nda hidrogenizasiya prosesi dzgn tYn­zim­lYnmYdikdY, onun tYrkibindY mvafiq aldehidlYrdYn ali spirt­lYr YmYlY gYlir ki, bu da コYrab©n keyfiyyYtinY pis tYsir g­tY­rir.

Bu prosesi propil aldehidi timsal©nda aコadak© kimi g­tYrmYk olar:

O

CH3ィCCH2ィCC + H2 。CH3ィCCH2ィCCH2OH



H Propil spirti

Propil aldehidi


MYlumdur ki, ali spirtlYr propil, amil, izoamil spirtlYri yk­­sYk toksiki tYsirY malikdirlYr. Onlar©n コYrabda YmYlY gYlmY­si yaxコ© hal hesab olunmur.

Madera コYrablar©n©n formalaコmas©nda nYmYxsus Yt­ri­­nin, dad©n©n YmYlY gYlmYsindY aldehidlYrin spirtlYrlY birlYコ­mY­­sindYn mvafiq asetallar YmYlY gYlir.


O OR'

RィCC + R'OH 。RィCCィCィCOH

H H

Aldehid Asetal


塾YlY gYlmiコ mvafiq asetallar maderizasiya tonunun ya­ran­mas©nda mhm rol oynay©rlar. Madera コYrab©n©n nY­mYx­­sus Ytrinin, dad©n©n formalaコmas©nda aromatik aldehidlYrin dY YhYmiyyYti bkdr. MaderilYコmY zaman© YmYlY gYlmiコ ali­fatik aldehidlYrin bir-biri ilY birlYコmYsindYn mvafiq aroma­tik aldehidlYr YmYlY gYlir.

Bu prosesi sxematik olaraq aコadak© kimi gtYrmYk olar:

R

O

2RィCC=O CィCH R



+ 。 RィCC CィCィCH

H O O O


C

R H
Bundan baコqa maderizasiya zaman© alifatik aldehidlYrin p­o­limerlYコmYsi prosesi dY baコ verir.

Bunu sxematik olaraq aコadak© kimi gtYrmYk olar:
H H H H H H

C=O + C=O + C=O + 。ィCCィCOィCCィCOィCCィCOィC


R R R R R R

ンstinin tYsirindYn dY maderizasiya zaman© polimerlYコmY re­aksiyas© dYn prosesY 軻vrilir.


nRCHO (RCHO)n
Texnoloji proseslYrin tYsiri nYticYsindY madera コYrab ma­­­terial©nda aromatik maddYlYrin metabolizm prosesi baコ ve­rir. Aromatik aldehidlYr, spirtlYr vY turコular mxtYlif 軻v­ril­mY­lY­­rY uayaraq yeni maddYlYrin YmYlY gYlmYsinY sYbYb olur. ェY­­rabda benzil spirtinin oksidlYコmYsindYn benzol aldehidi, onun da oksidlYコmYsindYn benzoy turコusu YmYlY gYlir.

O

1) C6H5CH2OH + スO 。C6H5ィCC + H2O



benzil spirti H

benzol aldehidi

O O

2) 2C6H5ィCC + スO。2C6H5C



H OH

benzol aldehidi benzoy turコusu


ェYrab material©n© 躡llYklYrdY vY ya i躡risindY pal©d tax­ta­lar olan tutumlarda yetiコdirdikdY pal©d taxtas©n©n vY コYrab©n tYr­kibindY olan polimer fenol maddYlYrinin hidrolizindYn 輟xlu say­da sadY aromatik fenol birlYコmYlYri YmYlY gYlir.

Bu zaman YmY­lY gYlmiコ hidroxinon oksidlYコYrYk xinona, hallol turコusu piro­hallola 軻vrilir.

OH O

+ H2


OH O

Hidroxinon Xinon


COOH OH
OH OH

HO OH 。 + CO2

OH Pirohallol

Hallol turコusu

Maderizasiya zaman© コYrab material©nda pirokatexinin me­­­­tabolizmi nYticY­sin­dY guman olunur ki, コYrabda az miqdarda adre­nalin vY nor­ad­­renalin dY sintez olunur. Adrenalin vY nor­ad­re­nalin bioloji ak­­tiv maddYlYr olub, aromatik aminturコu tö­rY­mY­li hormon­lar­d©r. ェYrabda onlar©n miqdar© 輟x olduqda insan­lar­da qan tYz­yi­qi­­nin artmas©na コYrait yaran©r.

OH OH
OH OH


HOHCィCCH2ィCNHィCCH3 HOHCィCCH2ィCNH2

adrenalin noradrenalin
Maderizasiya zaman© aromatik aminturコular©n hesab©­na コYrabda az miqdarda keylYコdirici tYsirY malik pirrolidin, pi­ri­­din, indol, imidazol xassYli alkaloidlYr dY YmYlY gYlir. Madera コY­­rab©nda alkaloidlYrdYn 輟x az miqdarda qordeninY, efedrinY, ana­­bazinY, kofeinY, teobrominY tYsadf olunur. Madera コYrab­la­r©­­n©n nYmYxsus Ytrinin, dad©n©n formalaコmas©nda furan s©ra al­­dehidlYrinin dY YhYmiyyYti bkdr. Qeyd olundu kimi fu­­ran s©ra aldehidlYri コYrab© isti sulla emal etdikdY pen­to­za­la­r©n vY heksozalar©n hidrolitik yolla par軋lanmas© zaman© YmY­lY gY­lirlYr. ェYrab©n dad©nda hiss olunan 輟vdar 銹rYyinin yan­m©コ Yt­ri, furan s©ra aldehidlYrinin varl© ilY izah olunur.

BelYliklY, mYlum olur ki, madera コYrab© istehsal©nda ma­derizasiya zaman© mrYkkYb fiziki-kimyYvi vY biokim­yY­­vi pro­­seslYr baコ verir. Ona gY dY madera コYrab©n©n nYmYxsus Yt­ri­­­nin, dad©n©n, spesifik xsusiyyYtinin YmYlY gYlmYsi onun tYr­­ki­bi­ni tYコkil edYn zvi vY qeyri-zvi maddYlYrin miq­da­r©n­dan 輟x as©l©d©r.


Xeres
Bu n コYrab ilk dYfY ンspaniyan©n cYnubunda yerlYコYn Xeres-de-la Frontera コYhYrindY istehsal olunmuコdur. Ona gY dY コYrab©n ad© コYhYrin コYrYfinY olaraq xeres adland©r©lm©コd©r.

Xe­res コYrab material© istehsal olunan zm sortlar©nda コY­kYr­li­lik 18%-dYn az olmamal©d©r. Bu コYrab material©n©n ha­z©r­lanma tex­nologiyas© asfrY コYrablar© kimidir. Xeres コYrab­la­r© YsasYn ç markada (sfrY, tnd vY desert) istehsal olunur.

CYdvYl 37

S©ra ケ-siXeresin markas© Spirtin miqdar©,

h%-lYェYkYrin miqdar© TitrlYコYn

turコulun miqdar©, q/dm31SfrY xeresi 14-16-4-52Tnd xeresi 19-203,04-53Desert xeresi 18-195-94-6

Xeres コYrablar© istehsal©nda ィC pYrdYli, daxili xereslYコmY, pYrdYsiz, daxili pYrdYli sullardan istifadY edilir. PYrdYli sulla コYrab material© yar©mq 躡llYklYrdY vY ya iri rezervuarlarda pYrdY alt©nda fasilYli vY fasilYsiz olaraq yetiコdirilir. XereslYコmY prosesini 躡llYklYrdY fasilYli sulla apard©qda ar zYhmYt tYlYb olunmaqla yanaコ© hYm dY kimyYvi vY mikrobioloji nYzarYt dY 躡tinlYコir. YksYk keyfiyyYtli xeres コYrab© haz©rlamaq çn mYh­コur alimlYrィCke輓iコ Sovet enokimyalar© M.Gerasimov vY N.Saenko コYrab material©n©n xeres­lYコ­mY­sinin iri rezervu­ar­lar­da is­teh­sal©n©n elmi Ysaslar©n© istehsalata tYtbiq etmiコlYr. Onlar sü­but etmiコlYr ki, hYcmi 500-800 dal olan 躡llYklYrdY vY ya but­lar­da yetiコdirilYn コYrablardan keyfiyyYtcY geri qal­mayan xeres コY­­rab© almaq mmkndr. FasilYsiz ax©nda コY­ra­b©n xe­res­lYコ­mY­si pYrdY alt©nda silindrik konusvari rezer­vu­ar­lar­da apa­r©­l©r. HYr bir rezervuar termometrY, xeres pYrdYsi alt©n­da yerlYコYn gö­tr­mY q©f©na vY nmunY çn krana malik olur. TYz­yiq ba­k©­na dol­durulmuコ コYrab material© mYyyYn ard©c©­l­l©q­la re­zer­vuar­la­ra ve­ri­lir. ェYrab material©n©n zYri xeres maya­lar© ilY yo­lux­du­ru­lur. Temperaturu isY 18-200C-Y nizamlan©r. Xe­res­­lYコ­mY baコa 軋t­­d©qdan sonra haz©r xeres qYbuledici rezer­vu­arlardan gö­tü­rü­lb, 躡llYklYrdY yetiコdirilir. TYzyiq bak©na ye­ni­dYn コYrab ma­te­ri­­a­l© YlavY edilir vY proses davam etdirilir.

Daxili xereslYコmY sulunun Ysas mahiyyYti ondan iba­rYt­­­dir ki, xeres mayalar© コYrab©n btn hYcminY yay©l©r. Ma­ya­la­­­r©n コYrab©n btn sYthindY 輟xalmas© çn コYrab material© tez-tez qar©コd©r©l©r. ェYrabda aldehidlYrin YmYlY gYlmYsinY daim nY­za­­­rYt edilir. AldehidlYrin miqdar© 350-450 mq/dm3-a 軋td©­r©l­d©q­­­da proses dayand©r©l©r vY コYrab material© kupaja rlr.

PYrdYsiz sulla xeres コYrab© haz©rlanma texnologiyas©­n©n Ysas mahiyyYti ondan ibarYtdir ki, q©cq©rm©コ cavan コYrab ma­­te­­rial© 14,5-14,6 h%-Y qYdYr spirtlYコdirilir vY baコ© 20% ya­r©m­­q saxlan©lm©コ 躡llYklYrdY maya 銹kntsilY birlikdY 18-200C temperaturda 4-5 ay yetiコdirilir. Bu mddYtdY alde­hid­lY­rin miqdar© 350-400 mq/dm3, asetallar 100-120 mq/dm3-a qY­dYr yksYlir. Sonra コYrab 銹kntdYn ayr©l©r vY kupaja verilir. Bu sulla xeres tonunun yaranmas© 躡tin vY davams©z olur. PYr­dY­­siz sulla xereslYコmY prosesi zYif getdiyinY gY コYrab©n ü­nY­­mYxsus spesifik xsusiyyYti yaxコ© formalaコm©r.

Daxili-pYrdYli sul isY spirtlYコdirilmiコ コYrab material© ma­­ya mYhlulu ilY birlikdY hYcminin 80%-i miqdar©nda tu­tum­la­ra yer­lYコdirilir. Sonra fermentasiya prosesini srYtlYndirmYk mYq­­sY­di ilY コYraba sni oksigen YlavY edilir. ェYrab material©nda 200-250 mq/dm3 aldehidlYr YmYlY gYldikdY, onu pYrdYli sulla xe­­res­lYコmY çn olan qurya ke輅rirlYr. Bu sulla xereslYコmY pro­­sesinin davam etmYsi tYxminYn bir ay mddYtindY olur.

Yuxar©da qeyd olunan sullarla al©nm©コ material kupaj za­­man© xeres コYrab©n©n istehsal©nda istifadY olunur. Xeres コYrab ma­­terial© xeres コYrablar©n©n dad©n©n, buketinin yaranmas©nda xü­­susi rol oynay©r. Xeres コYrab©n©n haz©rlanmas©nda kupaj za­ma­­n© xeres コYrab material©ndan, yksYk keyfiyyYtli asfrY コY­ra­­b©ndan, misteldYn, spirtlYコdirilmiコ コYrab material©ndan vY kolerdYn is­­tifadY olunur.

Kupaj zaman© kondisiyadan as©l© olaraq al©nm©コ xeres コY­­rab©n©n keyfiyyYtini daha da yksYltmYk çn コYrab isti sul­la emal olunur. ンsti sulla emal 400C temperaturda 45 gn md­­dYtindY apar©l©r. Aコa temperaturda (300C) iコlYdikdY isY bu mddYt 110-120 gn ola bilYr. ンsti sulla iコlYmY zaman© xe­res コYrab©n©n kimyYvi tYrkibindY mYyyYn dYyiコikliklYr baコ ve­rir. Bu zaman aldehidlYrin miqdar© azal©r, asetallar©n miqdar© isY 輟xal©r.

Xeres コYrab©n©n haz©rlanmas©nda xeres mayalar©n©n xü­su­si rolu vard©r. Xeres mayalar©n©n tYmiz halda al©nmas©nda vY bu mayalar©n xeres コYrab material©nda istifadY olunmas©nda N.Saenkonun 輟x bk xidmYtlYri olmuコdur.

Xeres mayalar©n©n tYsiri nYticYsindY コYrabda xeyli miq­dar­­da yeni fermentlYr sintez olunur. Bu fermentlYrin tYsiri nYti­cY­­sindY コYrab©n tYrkibindY mrYkkYb biokimyYvi proseslYr baコ ve­rir. Bu zaman コYrab©n tYrkibini tYコkil edYn zvi turコular©n, azot­lu vY fenollu birlYコmYlYrin, vitaminlYrin vY qeyrilYrinin YmY­lY gYlmYsi vY par軋lanmas© proseslYri olur. NYticYdY コY­rab­da aldehidlYrin, asetallar©n, Ytirli maddYlYrin, efirlYrin miq­dar© ar­t©r. BelYliklY, コYrab©n dad©nda vY buketindY spesifik xeres to­nu yaran©r.

XereslYコmY zaman© 0,3,5 h% spirt azal©r. SpirtlYrin ok­sidlYコmYsindYn 輟xlu sayda aldehidlYr YmYlY gYlir. Bu za­man etil spirtinin oksidlYコmYsindYn iki atomlu qlikol spirti vY onun da mYyyYn hissYsindYn sirkY aldehidi sintez olunur.
O

CH3ィCCH2OH + スO2 。CH2OHィCCH2OH 。CH3ィCC + H2O

Etil spirti Qlikol spirti H

SirkY aldehidi

ェYrabda olan mxtYlif spirtlYrin oksidlYコmYsi nYticYsin­dY mvafiq alifatik vY aromatik spirtlYr sintez olunur. Bu pro­se­si sxematik olaraq aコadak© kimi gtYrmYk olar.

H
RィCCィCH + スO2 。RィCCィCH + スO2 。RィCCOOH

Turコu

OH O


Spirt Aldehid
XereslYコmY zaman© mvafiq spirtlYrdYn sadY efirlYr dY YmY­lY gYlir. SadY efirlYrY spirtlYrin anhidridi dY deyilir:

RィCOィCH 。RィCOィCR


Bu prosesi etil spirti timsal©nda aコadak© kimi gtYrmYk olar:

C2H5OH C2H5

O + H2O

C2H5OH C2H5


Bu zaman コYrabda monoefir (CH3ィCOィCCH3), qar©コ©q efir­lYr (CH3ィCOィCC2H5) vY qeyrilYri YmYlY gYlir. ェYrab material©n©n ok­sid­lYコmYsindYn YmYlY gYlYn aldehidlYrin bir qismi yenidYn spirt­lY birlYコYrYk コYrabda yeni maddYlYrィCasetallar YmYlY gYti­rir­lYr.

O OR'


RィCC + R'OH 。RィCCィCOH

H H
Asetallar maye hal©nda olub, xoコagYlYn YtirY malikdir­lYr. Onlar 輟x asanl©qla temperaturun tYsirindYn hidroliz oluna­raq aldehidY vY spirtY 軻vrilirlYr.

OィCC2H5 O

RィCCィCOィCC2H5 + H2O 。 RィCC + 2C2H5OH

H H

Bu prosesdY nYinki etil spirti, hYm輅nin baコqa alifatik vY aromatik aldehidlYr vY spirtlYr dY YmYlY gYlir.



XereslYコmY zaman© aromatik aldehidlYrY nisbYtYn alifa­tik­ aldehidlYr daha 輟x sintez olunurlar. Xeres コYrab materia­l©n­da aldehidlYrin miqdar© 400-900 q/dm3-Y qYdYr yksYlir. Xeres コY­rab©n©n tYrkibindY Yn 輟x sirkY, propion, izoamil, izo­va­lerian, kap­ril alifatik aldehidlYrinY tYsadf olunur. Aromatik alde­hid­lYr­dYn isY xeres コYrab©n©n tYrkibindY benzoy, darn, vanilin, si­ren, sinap, konfiril olur. Aromatik aldehidlYr コYrabda mey­vY­lY-rY uyn Ytir YmYlY gYtirirlYr.

ェYrab©n tYrkibindY u輹cu olmayan turコular (コYrab, alma, li­mon, quzuqulaq, kYhrYba, fumar vY s.) xereslYコmY zaman© miq­darca azal©rlar. Onlar©n bir qismi etil vY ya baコqa spirtlYrlY bir­lYコYrYk mrYkkYb efirlYr YmYlY gYtirirlYr. MYsYlYn, sd tur­コu­su etil spirti ilY etillaktat, コYrab turコusu etil spirti ilY bir­lYコ-dik­dY isY コYrab turコusunun etil efiri YmYlY gYlir. Bu prosesi aコa­­dak© kimi gtYrmYk olar:


CH3CHOHCOOH + HOィCC2H5 。CH3CH(OH)COOC2H5 + H2O

sd turコusu etillaktat


HOOCィCCH2OHィCCHOHィCCOOH + HOC2H5 。

コYrab turコusu

。HOOCィCCHOHィCCHOHィCCOOC2H5 + H2O

コYrab turコusunun etil efiri


Bundan baコqa aminturコular©n oksidlYコmYsindYn vY re­duk­­­siya olunmas© zaman© yeni aldehidlYr, aminlYr, amidlYr, spirt­lYr YmYlY gYlir. Alifatik ali aldehidlYrin oksidlYコmYsindYn コYrab­da ali spirtlYr vY digYr birlYコmYlYr YmYlY gYlir. Gndyki­mi xereslYコmY prosesi zaman© コYrabda mrYkkYb biokimyYvi pro­seslYr baコ verir. NYticYdY コYrabda spesifik xeres tonu ya­ra­n©r. ンspan zYrb mYsYlinY gY sYhYr xoコ Yhval-ruhiyyY, gü­norta iコ­tah, axコam yornlu aradan grmYk, yatmazdan qabaq yax­コ© yuxu gmYk çn xeres コYrab© i輓Yk gYrYkdir.

Marsala
Marsala mYhコur ンtaliya コYrab©d©r. Bu コYrab ilk dYfY XVIII YsrdY Siciliya adas©nda yerlYコYn Marsala コYhYrindY yaコa­yan ingilislYr tYrYfindYn haz©rlanm©コd©r. Onlar cYhd g­tYr­miコ­lYr ki, bu コYrab ンngiltYrYdY mYhコur olan madera vY xeres コYrab­la­r©n© xat©rlats©n.

Hal-haz©rda ンtaliyada dd n marsala コYrab© haz©r­la­n©r: marsala verjini (xalis), marsala superiori (yksYk, Yla), mar­sala fine (se輓Y), marsala spesiali (xsusi). HYr bir n mar­sala コYrab©n©n keyfiyyYti vY xarakteristikas© onun etiketindY qeyd edilir. Marsala コYrab© haz©rlamaq çn ンtaliyada Katar­qat­to, Qrekaniqo, ンnzoliya, Qrillo zm sortlar©ndan istifadY olu­nur. Bu sortlardan istifadY etmYklY ç ilkin material haz©rlan©r:

aコYrab material©;

spirtlYコdirilmiコ (sifone) yaxud sulfidlYコdirilmiコ コirY;

qat©laコd©r©lm©コ コirY (kotto).

峻as コYrab material© tam yetiコkYnlik drndY y©lm©コ zm­­­dYn istifadY etmYklY haz©rlan©r. Al©nm©コ コirY 躡llYk vY ya­­­xud dYmir-beton rezervuarlarda q©cq©rd©l©r. Sar© saman© ya­xud kYh­rYba rYngindY コYrab material© 15-16 h% spirtliyY malik olur.

Sifone soluxdurulmuコ zmdYn haz©rlan©r. ェirY Yv­vYl­cY­dYn hYcminin シ-i qYdYr spirt doldurulmuコ 躡llYyY verilir. Haz©r mYhsulda spirtin miqdar© 20-25 h%, コYkYr 10% olur. Sifone ilY bY­ra­bYr 2 q/dm3-Y qYdYr sulfidlYコdirilmiコ vY yaxud qat©laコd©r©l­m©コ コi­rYdYn (65-70% コYkYrli) dY istifadY etmYk olar.

Kotto sulfitlYコdirilmiコ コirYni aq od stndY iri mis qa­zan­larda qaynatmaqla haz©rlan©r. Qaynad©lma コirYnin baコlanc hYc­minin ィi qalana qYdYr davam etdirilir vY saxlan­ma­ya ve­ri­lir.

Marsala Ysas コYrab material© ilY kotto vY sifonenin kupaj edilmYsindYn al©n©r.

Marsala verjini (xalis). Bu n コYrab haz©rlamaq çn Ysas コYrab material©na kotto, sifone yaxud sulfitlYコdirilmiコ vY ya qat©laコd©r©lm©コ コirY YlavY etmYklY haz©rlan©r. ェYkYrin miqdar©na gY sYrhYd qoyulmur, spirtin minimum miqdar© isY 18 h% qYbul olunur.

Marsala superiori (Yla vY ya yksYk). Spirtin minimum miqdar© 18 h% tYコkil etmYklY, コYkYrin miqdar© ndYn as©l© olaraq dYyiコir. ェYrab©n saxlanma mddYti 2 ildYn az olmur. Marsala tnd-kYhrYba rYngindY olub, xoコagYlYn ac©mt©l dada malikdir.

Marsala fini (se輓Y). Bu n marsala コYrablar© geniコ ya­y©l­m©コd©r. Onun haz©rlanmas©nda kupaja elY miqdarda kotto vY qat©laコd©r©lm©コ コirY YlavY edilir ki, haz©r コYrab©n コYkYrliyi 5%-dYn aコa olmas©n. RYngi Yla marsala コYrab©ndan tnd olur. 熟 az© 4 ay saxlan©l©r.

Marsala spesiali (xsusi). Bu コYrab nisbYtYn yax©n vaxt­lar­da meydana xm©コd©r. Marsalan©n yaln©z bu nnY saxa­ro­za ilY コYkYrlYコdirmYyY vY mxtYlif YlavYlYr etmYyY icazY verilir. ェYraba dad verYn mxtYlif YlavY mYhsullardanィCbanan, nar©ngi, qYhvY vY qeyrilYrindYn istifadY oluna bilYr. Minimum spirtliliyi 18 h% olur.

Marsala コYrab©n©n kimyYvi tYrkibi, Ytri, dad© madera vY xeres コYrablar©na yax©nd©r. Bu コYrab©n kimyYvi tYrkibi bioloji vY texnoloji xsusiyyYtlYri respublikam©zda vY MDB-dY az ­rY­nilmiコdir. Respublikam©zda Rkasiteli vY Bayan-コirY azm sortlar©ndan istifadY etmYklY yksYk keyfiyyYtli hYm ordinar, hYm dY markal© marsala コYrab© haz©rlamaq çn gYl torpaq-iq­lim コYraiti mcuddur.
FYsil 18. DESERT ェ蹴ABLARININ ンSTEHSAL TEXNOLOGンYASININ KンMY酬ン 輯ASLARI
Desert コYrablar 12-16% spirtliyY vY mxtYlif miqdarda コYkYrliyY (%-lY) malik olurlar. TYrkibindYki コYkYrin miqdar©n­dan as©l© olaraq onlar aコadak© qruplara bnrlYr:

KYmコirin desert コYrablar© (コYkYrliyi 5-10% olur).

ェirin desert コYrablar (コYkYrliyi 16-20% aras©nda tYrYd­dd edir). Bu qrup desert コYrablar lYri dY ç yar©m­qru­pa bnrlYr: muskat, tokay vY q©rm©z© desert (kaqor) コYrablar.

Lik desert コYrablar© (コYkYrliyi 20%-dYn yksYk olur). Bu qrupa Malaqa コYrablar©n© aid etmYk olar.

Desert コYrablar©n©n haz©rlanmas©nda mxtYlif texnoloji sul­lardan istifadY olunur. Baコqa コYrab nlYrindYn fYrqli ola­raq desert コYrablar© haz©rlamaq çn istifadY olunan zm sort­la­r©n©n コYkYr faizi yksYk (22-35%) olmal©d©r. Desert コYrab­la­r©­n©n tYrkibindY コYkYr faizi baコqa コYrablarla mqayisYdY daha 輟x olur. ワzmdY コYkYrlilik az miqdarda olduqda yksYk key­fiy­yYt­li desert コYrablar haz©rlamaq 躡tin olur.
KYmコirin desert コYrablar
Bu n コYrablar©n haz©rlan­ma­s© çn Yzinti コirY ilY bir­lik­dY vY ya コirY bir ne躡 gn ayr©ca q©cq©rd©l©r. Sni ola­raq q©c­q©r­maqda olan コirYyY spirt YlavY etmYklY q©cq©rma prosesi dayand©r©l©r vY コYrab ma­te­rial©nda tYbii コYkYr saxlan©l©r. BY­zi hallarda kYmコirin desert コYrablar© sfrY vY コirin コYrab ma­te­ri­allar©n©n kupaj olunmas© yolu ilY dY haz©rlan©r. Res­pub­li­ka­m©z­da kYmコirin desert コYrab­la­r© az istehsal olunmaqla texnoloji pro­seslYrin kimyYvi Ysaslar© da zYif rYnilmiコdir. Bu コYrablar Fran­sada, Almaniyada daha 輟x istehsal olunur.
ェirin desert コYrablar
Bu qrupa muskat, tokay vY kaqor コY­rab­lar© aid edilir. Keç­miコ SovetlYr birliyi drndY AzYr­bay­can­da 輟xlu sayda コi­rin desert コYrablar© istehsal olunmuコdur. Hal-haz©rda res­pub­li­ka­m©zda zm錮lyn inkiコaf© ilY YlaqYdar ola­raq コYrab za­vod­la­r©nda コirin desert コYrablar©n istehsal© xeyli geniコlYndirilmiコdir.


Yüklə 2,44 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   25




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin