Hevalar adabiy tildan qaysi jihatlari bilan farq qiladi? A fonetik, leksik va grammatik fonetik

Shevalar adabiy tildan qaysi jihatlari bilan farq qiladi?
A) fonetik, leksik va grammatik fonetik
B) leksik
C) grammatik
D) fonetik, leksik va grammatik
ANSWER:A
Adabiy tilning qanday shakli bor?
A) og‘zaki adabiy til va yozma adabiy til
B) so‘zlashuv uslubi va kitobiy uslub
C) so‘zlashuv, ilmiy, rasmiy va badiiy uslublar
D) xalq shevalari va adabiy til
ANSWER:A
Qaysi qatorda adabiy tilning yozma shakliga xos xususiyat noto‘g‘ri ifodalangan?
A) Yozma nutq kishilar orasidagi bevosita aloqa vositasi hisoblanadi
B) yozma shaklda orfografik va tinish belgilariga oid qonun-qoidalarga amal qilinadi
C) yozma shakl og‘zaki shaklga qaraganda til taraqqiyotining keyingi bosqichlarida joriy qilingan
D) yozma shakl uchun masofa va zamonning ahamiyati yo‘q
ANSWER:A
Hozirgi o‘zbek adabiy tili uchun qaysi lahjaga kiradigan shevalar asos qilib olingan?
A) qarluq lahjasi
B) qipchoq lahjasi
C) o‘g‘uz lahjasi
D) qarluq va qipchoq lahjalari
ANSWER:A
So‘zlarning kelib chiqish, paydo bo‘lish yo`llarini o‘rganuvchi sohaning nomi qaysi qatorda?
A) etimologiya
B) leksikologiya
C) leksikografiya
D) frazeologiya
ANSWER:A
Xalq shevalarining qanday shakli bor?
A) umumxalq tili va adabiy til shakli
B) faqat og‘zaki shakli
C) faqat yozma shakli
D) faqat adabiy til shakli
ANSWER:A
Ijtimoiy hayotda ro‘y bergan o‘zgarishlar hammadan avval va ko‘proq tilshunoslikning qaysi bo‘limida o‘z ifodasini topadi hamda unda ayrim o‘zgarishlar bo‘lishiga olib keladi?
A) grammatikada
B) orfoepiyada
C) leksikologiyada (lug‘at tarkibida
D) so‘z yasalishida
ANSWER:A
Hayotimizda adabiy tilning mavqei, ta’siri kuchaygan sari sheva so‘zlarining qo‘llanish doirasi qanday bo‘ladi?
A) B,C
B) sheva so‘zlarining qo‘llanish doirasi kengayadi
C) sheva so‘zlarining qo‘llanish doirasi zaiflashadi –
D) sheva so‘zlarining qo‘llanishi yo‘qola boradi
ANSWER:A
Eski o‘zbek adabiy tili qaysi asrlarda shakllangan edi?
A) XIV asrda
B) X-XI asrlarda
C) XI-XII asrlarda
D) XIII asrda
ANSWER:A
Quyida berilgan tillardan qay biri o‘lik tillarga kiradi?
A) -lotin tili
B) yunon tili
C) uyg‘ur tili
D) yoqut tili
ANSWER:A
Hozirgi o‘zbek adabiy tili uchun qaysi shevalar asos qilib olingan?
A) Farg‘ona-Toshkent
B) Andijon-Shahrixon
C) Xorazm-Urganch
D) Toshkent-Guliston
ANSWER:A
Qaysi javobda Farg`ona shеvasiga mansub so`zlar bеrilgan?
A) juvari, innеykin, ashulla
B) o`jak, g`o`z, sеcha
C) qaqqa, lagan, borvotti.
D) kallapo`sh, xo`jak, g`o`lum
ANSWER:A
Quyidagi maqolni davom ettiring:
Tilingda bo‘lsa boling, ...
A) yorug‘dir istiqboling
B) kulib turar iqboling
C) yaxshi bo‘lar ahvoling
D) daryodan o‘tar soling.
ANSWER:A
Qaysi qatordagi izoh noto‘g‘ri?
A) xalq tili tarkibida adabiy til ham bo‘ladi
B) adabiy til shu xalq tilida so‘zlashuvchilar uchun umumiy bo‘ladi
C) xalq tili o‘zbek adabiy tili hisoblanadi
D) xalq tili o‘zbek xalqining so‘zlashuv nutqidir
ANSWER:A
Qaratqich kelishigi qo‘shimchasi –ing, jo‘nalish kelishigi qo‘shimchasi –a shaklida qo‘llanishi qaysi lahjaning morfologik belgisi hisoblanadi?
A) o‘g‘uz lahjasi
B) qarluq lahjasi
C) qipchoq lahjasi
D) A, B.
ANSWER:A
Qaysi lahjada jo‘nalish kelishigi qo‘shimchasi –a shaklida qo‘llanadi?
A) o‘g‘uz
B) shahar shevalarida
C) qipchoq
D) qarluq
ANSWER:A
O‘zbek tili asosan qaysi davrdan boshlab o‘quv fani sifatida maktablarda o‘qitila boshlandi?
A) XX asrning boshlaridan
B) XV asrdan
C) XVIII asrning oxirlaridan
D) XIX asrning boshlaridan
ANSWER:A
Qadimiy xorazmiy tili qaysi tillar turkumiga mansub bo‘lgan?
A) eron turkumiga
B) turkiy turkumga
C) oltoy tillar oilasiga
D) hind turkumiga
ANSWER:A
Kim turkiy til grammatikasini ishlab chiqqan birinchi tilshunos olim sifatida e’tirof etiladi?
A) Mahmud Zamahshariy
B) Alisher Navoiy
C) Mahmud Koshg‘ariy
D) Abu Nasr Forobiy
ANSWER:A
Ko‘pincha so‘z oxiridagi g‘ tovushi o‘rnida v aytilishi qaysi lahjada so‘zlashuvchilar nutqiga xos?
A) qipchoq lahjasida so‘zlashuvchilarga
B) qarluq lahjasida so‘zlashuvchilarga
C) o‘g‘uz lahjasida so‘zlashuvchilarga
D) shahar shevalarida so‘zlashuvchilarga
ANSWER:A
Xalq shevalari nima?
A) qo‘llanish doirasi ma’lum hudud bilan chegaralangan umumxalq tilining bir qismi
B) adabiy tilning og‘zaki va yozma shakllari mavjud bo‘lib, uning og‘zaki shakli xalq shevalari hisoblanadi
C) umumxalq tilining me’yorga solingan shakli
D) o‘zbek millatining hamma uchun umumiy bo‘lgan tili
ANSWER:A
Qanday shakllar adabiy tilga xos?
A) og‘zaki adabiy til va yozma adabiy til.
B) faqat yozma adabiy til
C) mahalliy so‘zlashuv tili va yozma adabiy til
D) faqat og‘zaki adabiy til
ANSWER:A
Quyidagi tillardan qaysi biri oltoy tillar oilasiga mansub emas?
A) yapon tillari tarmog‘i
B) barchasi oltoy tillari oilasiga mansub.
C) turkiy tillar tarmog‘i
D) eron tillari tarmog‘i
ANSWER:A
Qadimgi turkiy til qaysi davrlargacha qo‘llangan?
A) X asrgacha
B) XV asrgacha
C) VIII asrgacha
D) XIV asrgacha
ANSWER:A
Olimlarning hisob-kitobiga ko‘ra yer yuzida nechta til mavjud?
A) 3000 ga yaqin
B) 2000 dan ortiq
C) 2000 ga yaqin
D) 3000 dan ortiq
ANSWER:A
Qanday til o‘lik til hisoblanadi?
A) A, C.
B) jamiyatdan uzilgan til
C) o‘z yozuviga ega bo‘lmagan til
D) insonlarning aloqasiga xizmat qilmaydigan til
ANSWER:A
Quyidagi topishmoqning javobini toping. Og‘izdan chiqquncha meniki, og‘izdan chiqqani elniki.
A) so‘z
B) gap
C) til
D) ilm
ANSWER:A
Nima sababdan til ijtimoiy hodisa sanaladi?
A) A, B.
B) chunki til jamiyatga xizmat qiladi
C) chunki til insonlarning o‘zaro munosabatga kirishuviga xizmat qiladi
D) chunki til jamiyatlar o‘rtasidagi aloqa uchun xizmat qiladi
ANSWER:A
Nutq nima?
A) A, B.
B) so‘zlar orqali ma’lum fikr bayon qilish nutq hisoblanadi
C) so‘zlash orqali ma’lum fikr bayon qilish nutq hisoblanadi
D) yozish orqali ma’lum fikr bayon qilish nutq hisoblanadi
ANSWER:A
O‘zbekiston Respublikasida davlat tiliga yoki boshqa tillarga mensimay yoki xusumat bilan qarashning taqiqlanganligi “Davlat tili haqida”gi qonunning qaysi moddasida yozilgan?
A) 24-moddasida
B) 1-moddasida
C) 2-moddasida
D) 14-moddasida
ANSWER:A
Quyidagi maqolni davom ettiring: Ovqatni tuzi mazali qiladi, odamni - ...
A) so‘zi
B) yuzi
C) ko‘zi
D) o‘zi
ANSWER:A
Til va nutqning o‘zaro farqlari ko‘rsatilgan javobni toping.
A) barchasi to‘g‘ri.
B) tilni xalq yaratadi, nutq esa ma’lum shaxsga tegishli bo‘ladi
C) til aloqa vositasi, nutq esa shu aloqa jarayonini amalga oshirishga xizmat qiladi
D) tilning umri uni yaratgan xalq umridek uzundir, nutq umri qisqa bo‘ladi
ANSWER:A
Qaysi javobda o`zbеk shеvalariga oid so`zlar bor?
A) put, paqir, inak.
B) danap, kalampo, xit.
C) farmoni oliy, olampanoh.
D) sohibjamol, mujda, zirh.
ANSWER:A
Nutq so‘zlovchining qaysi xususiyatlariga qarab turli xil bo‘lishi mumkin?
A) saviyasiga va uslubiga
B) o‘rin va mansabiga
C) yoshiga va jinsiga
D) Ijtimoiy kelib chiqishiga.
ANSWER:A
Og‘zaki nutqdan qayerlarda foydalaniladi?
A) barchasi to‘g‘ri
B) o‘zaro suhbatlarda va ma’ruzalarda
C) radio va telefonda
D) uy-oila muomalasida.
ANSWER:A
Har qanday nutqning bosh fazilati to‘g‘ri ko‘rsatilgan javobni toping.
A) B, C.
B) qisqa va ixcham bo‘lishi
C) jumlaning to‘g‘ri, ravon hamda ta’sirli tuzilishi
D) fikrning aniq va tushunarli bo‘lishi
ANSWER:A
Hozirgi kunda til oilalari soni...
A) 10 dan ortiq
B) 20 dan ortiq
C) 30 dan ortiq
D) 40 dan ortiq
ANSWER:A
Quyidagi manbalardan qaysilari turkiy tillarga mansub? 1) “Xiastuanift”; 2) O‘rxun-Enasoy obidalari;
3) “Avesto”; 4) “Devonu lug‘atit turk”.
A) 1,2,4.
B) 1,2,3
C) 1,2,3,4
D) 2,3,4
ANSWER:A
XI-XIV asrlarda xalqimiz foydalangan til qanday nomlanadi?
A) eski turkiy til
B) qadimiy turkiy til
C) qadimgi o‘zbek tili
D) eski o‘zbek tili
ANSWER:A
Tilshunoslik fani qaysi fanlar guruhiga kiradi?
A) ijtimoiy-gumanitar fanlar;
B) tabiiy fanlar;
C) texnika fanlari;
D) matematika fanlari.
ANSWER:A
Til oldi unlilar berilgan javobni toping.
A) a, e, i
B) o, a
C) o, a, u
D) o, a, I
ANSWER:A
Ochiq bo‘g‘indan birida faqat til undoshi berilgan so‘zni toping.
A) bahona
B) mamnun
C) vafodor
D) faqat
ANSWER:A
Yam-yashil--- so‘zida nechta unli va nechta undosh tovush bor?
A) 3 ta unli, 5 ta undosh
B) 3 ta unli, 3 ta undosh
C) 5 ta unli, 5 ta undosh
D) 4 ta unli, 4 ta undosh
ANSWER:A
Qaysi qatorda lab undoshlari berilgan?
A) b, m
B) x, g
C) j, k
D) h, ng
ANSWER:A
Lab undoshlari ishtirok etgan yasama so‘zni toping.
A) ommabop
B) savlat
C) gulzor
D) oshiq
ANSWER:A
Qaysi so‘z tarkibida portlovchi undosh mavjud?
A) sababsiz
B) suvsiz
C) yuzsiz
D) foizsiz
ANSWER:A
Qaysi jarangli undosh o‘z jarangsiz jufti bilan birga sirg‘aluvchi tovushlarga mansub bo‘ladi?
A) z
B) b
C) d
D) k
ANSWER:A
---t--- va ---h--- tovushlari qaysi xususiyatlariga ko‘ra bir guruhga mansub bo‘ladi?
A) jarangli va jarangsizligiga ko‘ra
B) lab yoki tish undoshlariga oidligiga ko‘ra
C) portlovchi yoki sirg‘aluvchiligiga ko‘ra
D) tilning qayerida paydo bo‘lishiga ko‘ra
ANSWER:A
---f--- undoshi til undoshlarining qaysi turiga mansub?
A) lab-tish undoshi
B) til oldi undosh
C) sayoz til oldi undoshi
D) chuqur til orqa undoshi
ANSWER:A
Qaysi jarangli undoshlar sirg‘aluvchilarga mansub emas?
A) b, n
B) k, t
C) v, z
D) j, g‘
ANSWER:A
Berilgan jarangli undoshlardan qaysilari sirg‘aluvchilarga mansub?
A) r, z
B) k, q
C) f, s
D) j, b
ANSWER:A
Qaysi so‘z talaffuzida jarangsiz tovush o‘zidan keyingi jarangli tovushni o‘ziga moslashtiradi?
A) ketdi
B) zarur
C) o‘qibdi
D) maqsad
ANSWER:A
Jarangsiz undoshlar ishtirok etmagan yasama so‘zni toping.
A) lolazor
B) bejirim
C) gulsiz
D) yolg‘ondakam
ANSWER:A
Portlovchi undoshlar yonma-yon kelgan so‘zni toping.
A) iqtisod
B) nashriyot
C) qing‘ir
D) hamfikr
ANSWER:A
Qaysi yasama so‘z tarkibida sirg‘aluvchi tovush mavjud?
A) ulg‘aymoq
B) kechikmoq
C) shoshilmoq
D) changimoq
ANSWER:A
---b--- va ---k--- tovushlari qaysi xususiyatlariga ko‘ra bir guruhga mansub bo‘ladi?
A) portlovchi yoki sirg‘aluvchiligiga ko‘ra
B) jarangli yoki jarangsizligiga ko‘ra
C) lab yoki tish undoshlariga oidligiga ko‘ra
D) tilning qayerida paydo bo‘lishiga ko‘ra
ANSWER:A
Metateza hodisasi qaysi qatordagi so‘zda kuzatiladi?
A) tuproq-turpoq
B) zarar-zaral
C) yurakka-yurakga
D) tuzsiz-tussiz
ANSWER:A
Yonma-yon kelgan tovushlarning o‘rin almashishi tilshunoslikda qanday ataladi?
A) metateza
B) assimilatsiya
C) dissimilatsiya
D) tovush almashishi
ANSWER:A
Faqat jarangsiz undoshlar qatnashgan so‘zlar qatorini toping.
A) taxta, soat, sukut, toqat
B) daromad, jamoat, hushyor
C) muhabbat, vafo, sadoqat
D) tosh, shikoyat, kitob, mulk
ANSWER:A
Urg‘usi oxirgi bo‘g‘inga tushmagan so‘zlar qatorini toping.
A) qazilma, qotishma, burama
B) bog‘lar, olma, novcha
C) yangicha, qishgacha, o‘zgacha
D) qishloqcha, yigitcha, uycha
ANSWER:A
Qaysi javobda tovush o‘zgarishlari yuz bergan? 1.~ulug‘; 2.~taroq; 3.~tirnoq; 4.~bilak; 5.~yurak; 6.~buyrak
A) 2, 3, 4
B) 1, 2, 4
C) 2, 3, 5
D) 2, 3, 6
ANSWER:A
Qaysi javobda so‘z ko‘chirish qoidasi to‘g‘ri ko‘rsatilmagan?
A) mat-ba-a
B) mu-do-faa
C) si-ngil
D) tran-sport
ANSWER:A
Yigirmata so‘zida urg‘u qaysi bo‘g‘inga qo‘yilgan?
A) 3 ga
B) 1 ga
C) 2 ga
D) 4 ga
ANSWER:A
Qaysi qatordagi so‘zlarning ma’nosi urg‘u yordamida farqlanadi?
A) xiyla, ariya, belcha, beshala
B) bolada, qo‘lla, axil
C) bog‘lar, ishlar, qishloqcha
D) burun, gajim, uylar
ANSWER:A
---ayir--- so‘ziga quyidagi qaysi qo‘shimchalar qo‘shilsa tovush tushishi vujudga keladi?
1.~-ish; 2.~-il; 3.~-ma; 4.~-i; 5.~-im
A) 2,4,5
B) 1,2,4,5
C) 2,3,4,5
D) 1,2,4
ANSWER:A
Rotalarni zudlik bilan o‘rnidan ko‘chirish haqida og‘zaki buyruq berildi. Berilgan gap tarkibidagi necha so‘zda tovush tushishi hodisasi mavjud?
A) 2 so‘zda
B) 1 so‘zda
C) 3 so‘zda
D) 4 so‘zda
ANSWER:A
Alisher parvarish qilayotgan qushlarni ko‘rgan bolalar, unga havas qilishdi. Ushbu gapdagi so‘zlar tarkibida qanday fonetik o‘zgarishlar vujudga kelgan?
A) tovush tushishi
B) tovush almashishi
C) tovush orttirilishi
D) tovush tushishi, orttirilishi va almashishi
ANSWER:A
Qaysi so‘z tarkibida portlovchi undosh mavjud?
A) sadoqat
B) suvsiz
C) yuzsiz
D) foizsiz
ANSWER:A
Alisher parvarish qilayotgan sayroqi qushlarni ko‘rgan bolalar, unga havas qilishdi. Ushbu gapdagi yasama so‘zlar tarkibida qanday fonetik o‘zgarishlar vujudga kelgan?
A) tovush tushishi
B) tovush orttirilishi
C) tovush almashishi
D) tovush almashishi va tushishi
ANSWER:A
Og‘zaki nutqda qaysi so‘z tarkibidagi portlovchi tovush ba’zan sirg‘aluvchi tovush tarzida talaffuz qilinadi?
A) taqsim
B) maktab
C) boribdi
D) xohish
ANSWER:A
Qaysi jumlada gap urg‘usi ---muzeyga--- so‘ziga tushgan?
A) Dam olish kuni o‘qituvchimiz bizni muzeyga olib boradi.
B) O‘qituvchimiz bizni muzeyga dam olish kuni olib boradi.
C) Bizni dam olish kuni muzeyga o‘qituvchimiz olib boradi.
D) Muzeyga bizni dam olish kuni o‘qituvchimiz olib boradi.
ANSWER:A
Qaysi so‘z talaffuzida jarangsiz tovush o‘zidan keyingi jarangli tovushni o‘ziga moslashtiradi?
A) ketdi
B) zarur
C) o‘qibdi
D) maqsad
ANSWER:A
Urg‘u ma’no farqlash vazifasini bajargan so‘zlarni belgilang. 1)~hozir; 2)~qurilma; 3)~yo‘llar; 4)~ko‘chirma; 5)~yangi
A) 1, 2, 4, 5
B) 1, 3, 4, 5
C) 1, 3, 4
D) 2, 4
ANSWER:A
Qaysi so‘zlarning o‘zak-negizida tovush almashishi yuz bergan?
1.~qiyna; 2.~tuzum; 3.~yuvundi; 4.~uyum; 5.~unum; 6.~bo‘yoq
A) 1, 2, 3, 4, 5, 6
B) 2, 4, 6
C) 1, 4, 5, 6
D) 1, 2, 4, 6
ANSWER:A
Qaysi so‘zlarda urg‘u yordamida ma’noni farqlash mumkin? 1.~surma; 2.~mexanik; 3.~yo‘llar; 4.~yangi; 5.~bog‘cha
A) 1, 3, 5
B) 1, 2, 3, 4, 5
C) 3, 4, 5
D) 1, 3, 4, 5
ANSWER:A
Malika opaning ikkala o‘g‘li shaharda o‘qib, ulg‘ayib yana bag‘riga qaytdi. Berilgan gap tarkibidagi necha so‘zda tovush tushishi hodisasi mavjud?
A) 3 so‘zda
B) 1 so‘zda
C) 2 so‘zda
D) 4 so‘zda
ANSWER:A
Malika opaning ikkala o‘g‘li shaharda o‘qib, ulg‘ayib yana bag‘riga qaytdi. Ushbu gapdagi so‘zlar tarkibida qanday fonetik o‘zgarishlar vujudga kelgan?
A) tovush tushishi
B) tovush almashishi
C) tovush orttirilishi
D) tovush tushishi va almashishi
ANSWER:A
Malika opaning ikkala o‘g‘li shaharda o‘qib, ulg‘ayib yana bag‘riga qaytdi. Ushbu gapdagi necha so‘zda egalik qo‘shimchasi qo‘shilishi natijasida fonetik o‘zgarish vujudga kelgan?
A) 3 so‘zda
B) 1 so‘zda
C) 2 so‘zda
D) 4 so‘zda
ANSWER:A
Qaysi so‘zdagi til oldi undoshi og‘zaki nutqda lab-lab undoshi sifatida talaffuz qilinadi?
A) shanba
B) ichdim
C) borib
D) taqsim
ANSWER:A
Qaysi so‘zdagi til oldi undoshi og‘zaki nutqda boshqa til oldi undoshi sifatida talaffuz qilinadi?
A) uchta
B) to‘qson
C) tubsiz
D) tanob
ANSWER:A
Negadir undagi quvnoq davraga bo‘lgan e’tibor susaydi. Ushbu gap tarkibidagi so‘zlarda qanday fonetik o‘zgarishlar kuzatiladi?
A) tovush tushishi va almashishi
B) tovush almashishi va orttirilishi
C) tovush tushishi va orttirilishi
D) tovush tushishi, orttirilishi va almashishi
ANSWER:A
Negadir undagi quvnoq davraga bo‘lgan e’tibor susaydi. Ushbu gapdagi so‘zlarda fonetik o‘zgarishlarning qaysi biri kuzatilmaydi?
A) tovush orttirilishi
B) tovush tushishi
C) tovush almashishi
D) fonetik o‘zgarishlarning uchala turi kuzatiladi
ANSWER:A
Yonma-yon kelgan tovushlarning o‘rin almashishi tilshunoslikda qanday ataladi?
A) metateza
B) assimilatsiya
C) dissimilatsiya
D) tovush almashishi
ANSWER:A
So‘z tarkibidagi tovushlarning ajratib yoki cho‘ziqroq talaffuz qilinishini ko‘rsatuvchi ishora qanday ataladi?
A) urg‘u
B) vergul
C) tutuq belgisi
D) so‘z urg‘usi
ANSWER:A
Adabiy me’yorga ko‘ra ---o--- tovushining qanday hollarda torroq, qanday hollarda keng aytilishi haqida tilshunoslikning qaysi bo‘limi bahs yuritadi?
A) orfoepiya
B) fonetika
C) grafika
D) orfografiya
ANSWER:A
Og‘zaki nutqning tovush tizimini yozma nutqda qanday berilishini o‘rganuvchi tilshunoslik bo‘limi qanday nomlanadi?
A) orfografiya
B) orfoepiya
C) grafika
D) fonetika
ANSWER:A