Həyat fəALİYYƏTİ TƏHLÜKƏSİZLİYİNİn nəZƏRİ Əsaslari

6.5. İşıqlandırmanın normalaşdırılması
İşıqlandırmanın kəmiyyət göstəricilərindən istifadə et­mək­lə işıqlanma dərəcəsinin aşağı həddi normalaşdırılır. İş səthinin işıqlanma dərəcəsinin normalaşdırılmış aşağı hədləri­nin qiymətləri aşağıdakı amillərdən asılı olaraq təyin edilir:
1. Gözlə görülən işlərin dəqiqliyindən;
2. Obyektlə fonun kontrastından;
3. Fondan
Görülən işin dəqiqliyinin göstəricisi gözlə seçilən obyektin ən kiçik ölçüsüdür. Obyektin ölçüsündən asılı olaraq, istehsalatda görülən işlər üçün 8 dəqiqlik dərəcəsi müəyyən edilmişdir. Görülən işlər dərəcələrə ayrıldığı zaman, obyektdən gözə qədər olan məsafə ( ) 0,5m-ə qədər olduqda, əsas göstərici kimi seçilən obyektin ən kiçik ölçüsü (d) götürülür. Obyektdən gözə qədər olan məsafə 0,5m -dən çox olduqda, əsas göstərici kimi seçilən obyektin ən kiçik ölçüsünün obyektdən gözə qədər olan məsafəyə nisbəti götürülür (bax cədvəl 6.2.)
Cədvəl 6.2
İstehsalatda görülən işlərin dəqiqlik dərəcələri

İşin dəqiqlik dərəcəsi	Gözdən obyektə qədər məsafə	Gözdən obyektə qədər məsafə
	Seçilən obyektin ən kiçik ölçüsü, d, mm	d/ nisbətinin qiymətləri
I – lap yüksək II – çox yüksək III – yüksək IV – orta V – aşağı VI – kobud iş VII – işıq saçan material və mə­lu­­matlarla isti sex­lərdə görülən iş VIII – istehsalat pro­seslərinin gedi­şi­nə ümumi nəza­rət	0,15 -dən kiçik 0,15 - 0,30 0,30 - 0,50 0,50 - 1,00 1-5 5-dən çox 0,5-dən çox -	0,3·10^-3-dən kiçik 0,3·10^-3- 0,6·10^-3 0,6·10^-3- 1,0·10^-3 1,0·10^-3- 2,0·10^-3 2,0·10^-3- 10·10^-3 10·10^-3-dən çox - -

Gözlə seçilən obyekt, müəyyən bir cisim, onun ayrıca bir hissəsi və yaxud cisim üzərində seçilən çat, ləkə, nazik xətt və s. ola bilər.
Gözlə seçilən obyekt ilə fonun kontrastı iki yanaşı işıq sahəsinin parlaqlıqlarının fərqini xarakterizə edir:
(6.14)
burada L_f – fonun parlaqlığı, kd/m²;
L_ob – obyektin parlaqlığıdır, kd/m²;
k < 0,2olduqda obyektdə fonun kontrastı kiçik;
k = 0,2 olduqda kontrast orta;
k > 0,2olduqda kontrast böyük sayılır.
Fon – gözlə seçilən obyektin ətrafındakı səthin işığı əks­etmə xasiyyətini xarakterizə edir. Fonu müəyyən etmək üçün işığı əksetmə əmsalından istifadə edilir:
(6.15)
burada f_əks– səthdən əks edilmiş işıq seli, m;
f_dş– səthə düşən işıq seli, m;
φ_əks< 0,2 olduqda fon tünd;
φ_əks = 0,2÷0,4 olduqda fon orta;
φ_əks> 0,4 olduqda fon açıq sayılır.
Təbii və süni işıqlandırma inşaat norma və qaydalarında, işıqlanma dərəcəsinin normalaşdırılmış aşağı hədləri görülən işin dəqiqlik dərəcəsindən və həm də istifadə edilən işıqlan­dırma sistemindən (ümumi işıqlandırma və kombinasiya edilmiş işıqlandırma) asılı olaraq verilmişdir.