Həyat fəALİYYƏTİ TƏHLÜKƏSİZLİYİNİn nəZƏRİ Əsaslari

Şəkil 2. Neytralı yerləbirləşdirilmiş şəbəkədə insanın dövrəyə qoşulması
Bu hal üçün insan bədənindən keçən cərəyan aşağıdakı düsturla hesablanır:
(2)
burada R_a – ayaqqabının müqaviməti, Om;
R_d – döşəmənin müqaviməti, Om;
R₀ – neytralı yerləbirləşdirənin müqavimətidir, Om.
Daha çox əlverişsiz şəraitdə (cərəyan keçirən ayaqqabı və döşəmə) – R_a = 0, R_d =0, R₀ = 10 Om

Yəni, insan bədənindən keçən cərəyan 2 fazalı qoşulmaya nisbətən bir fazalıda 1,73 dəfə azdır, lakin, bu hal ölüm təhlükəli hesab edilir.
Cərəyan keçirməyən ayaqqabıların (rezin qaloş, R_a=45 kOm) və izoləedici döşəmənin (taxta, R_d =100 kOm) olması zamanı

Belə cərəyan insan üçün təhlükəli deyil.
Neytralı izolə edilmiş şəbəkədə insan bədəni vasitəsilə yerə ötürülən cərəyan şəbəkə naqillərinin izolyasiyası ilə cərəyan mənbəyinə qayıdır. Naqillər zədəli olmadıqda sistemdə yüksək müqavimət olur (şəkil 3.).

U_f

F



F



F

U_x



R_iz

R_iz



R_iz


Şəkil 3. Neytralı yerdən izolə edilmiş 3 fazlı şəbəkədə insanın bir fazaya qoşulması
(4)
burada R_iz – şəbəkənin 1 fazasının izolyasiyasının yerə nisbətən müqaviməti, Om.


R_a = 0, R_d= 0 olduqda:

Belə cərəyan insan üçün təhlükəli deyildir.
R_üm = 45 kOm və R_d = 100 kOm olduqda

Belə cərəyan insan üçün təhlükəsizdir, lakin, neytralı izoləedilmiş şəbəkədə insanın 1 fazaya qoşulması neytralı yerləbirləşdirilmiş şəbəkəyə nisbətən az təhlükəli hesab edilir.
Qəza zamanı fazanın yerə qapandığı halda neytralı yerdən izolə edilmiş şəbəkə daha təhlükəli sayılır, çünki zədələnməmiş fazalarda torpağa nisbətən gərginlik faza gərginliyindən xətti gərginliyə qədər yüksələ bilər. Bu halda neytralı yerləbirləşdirilmiş şəbəkədə gərginliyin artması cüzi miqdarda ola bilər.
Elektrik avadanlığının gərginlik altında olmayan metal hissələri (məsələn, maşının gövdəsi və aqreqatı) sistemdə izolyasiyanın zədələnməsi nəticəsində gərginlik altına düşə bilərlər. Bu halda gövdə yerləbirləşdirilərsə yerə qapanma baş verəcək və insanın gövdəyə qoşulması təhlükəsiz olacaqdır. Əgər insan yerlə əlaqələndirilməyən və gərginlik altında olan gövdəyə toxunarsa, bu zaman bədəndən keçən cərəyan 1 fazalı qoşulma halı ilə eyni olacaqdır. Belə olduqda insan bədənindən keçən cərəyan (R_a, R_d, R_iz-in kiçik qiymətlərində) təhlükəli qiymətə çata bilər.