Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

OSMAN AĞA ÇEŞMESİ

Kadıköy Hasanpaşa'da eski adıyla Gazha-ne'de Uzunçayır Caddesi üzerinde Vatan Hastanesi karşısındadır. Haznesi arkasındaki yapıya bitişen çeşme sonradan dökü-

Osman Ağa Çeşmesi, Gazhane

H. Örcün Barışta

len asfaltla yarıya kadar toprağa gömülmüştür. Arka ve yan cepheleri yamsıra tas yuvasının altı ve kitabesinin bütünü görülmeyen yapının 1972'deki durumunu belgeleyen bir fotoğraf A. Egemen tarafından yayımlanmıştır. Burada çeşmenin çevresi boştur ve asfaltlanmamış ön cephesinde yol kodunun altında kalmış bir tekne ile sağ tarafında bir dinlenme taşı görülmektedir.

Yapının üzerindeki A. Egemen tarafından beş mısraı okunmuş ve yayımlanmış kitabeden çeşmeyi Bâbüssaade Ağası Osman Ağa'nın yaptırdığı anlaşılmaktadır. Önceden de belirtildiği gibi bugün kitabenin bir ünitesi toprak altında olduğundan yapılış tarihi bilinmeyen eser en geç 18. yy başına tarihlenebilir. Kadıköy'ün erken tarihli çeşmelerinden biri olan yapı hareketli ön cephesiyle dikkati çeker.

Klasik üslupta inşa edilmiş yapının ön cephesi küfeki taşıyla örülmüş, kitabesi ise beyaz mermerden uyulmuştur. Sonradan beton dökülerek örtülmüş konstrüksiyo-nun saçağının bazı üniteleri dökülen beton altından seçilmektedir.

Çeşmenin ön cephesinin ortasına yüzeyi birer sütunçeyle dışa doğru hareketlendirilmiş, ortaya doğru içbükey tasarlanmış ve stalaktitli başlıklarla son bulan birer sütunçe ile sınırlanmış, iki ayak arasına sivri bir kemer oturtulmuştur. Kilit taşı dört kollu bir yıldızdan oluşan kabarayla belirlenmiş kemerin tablası yatay, dikey oluk silmelerle çerçeve içine alınmıştır. Tablayı benzer bir çerçeveyle kuşatılmış boş dikdörtgen bir pano taçlamaktadır. Kemer gözünün içinde, uzun dikdörtgenden oluşan, dokuz yatay çizgiyle birbirinden ayrılan yazı şeritleri yerleştirilmiş, kitabe bulunmaktadır. Aynı zamanda aynataşı işlevi de yüklenen kitabenin sol tarafında sivri kemerli küçük bir niş niteliği arz eden tas yuvası vardır.