Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

ÖZARMAN, MÜNİF FEHİM 198

199

ÖZBEKLER TEKKESİ

Tahsin Öz'ün en çok ilgi duyduğu konu, Türk küçük sanatları olduğundan bunlara dair, Basın-Yayın Genel Müdürlüğü yayınları arasında birkaç kitabı basıldı: Türk Kumaş ve Kadifeleri, XV-XW. Yüzyıl, (I, İst., 1946, II, ist., 1951), Ingilizcesi, Tur-kish Textiles and Velvets, (Ankara, 1950); Turkish Ceramics, (İst., 1955). Topkapı Sarayı Müzesi'ndeki önemli eserlere dair bir kitabı (The Topkapı Sarayı Museum, 50 Masterpieces, [İst., 1952]) bir gizlilik içinde saklanan kutsal emanetlere dair küçük kitabı takip etti: Hırka-ı Saadet Dairesi ve Emanet-iMukaddese (ist., 1953). Türk Tarih Kurumu yayınları arasında, İstanbul'un fethinin 500. yıldönümü vesilesiyle büyük boyda, resimli bir kitabı da aynı yıl içinde basıldı: Topkapı Sarayı'nda Fatih Sultan Mehmed Il'ye Ait Eserler (Ankara, 1953).

Tahsin Öz'ün müzeden emekli olarak ayrıldıktan sonra, istanbul camilerine dair hazırladığı bir eser ise Türk Tarih Kurumu tarafından bastırıldı: İstanbul Camileri, (I, Ankara 1962, II, Ankara 1965). Hadîka-tü'l Cevamî'nin yerini tutmak üzere düzenlenen bu kitap, yazarın yaşlılığı ve yapıları ayrı ayrı inceleyemediği için kendinden bekleneni yerine getirememiştir. Turizm ve Tanıtma Bakanlığı yayınlan arasında da aynı konuda bir kitabı daha basıldı: istanbul Camileri (Ankara ?, 1964).

Tahsin Öz'ün ilmi dergilerdeki makalelerinin ilki Tahsin Şükrü imzasıyla Fransızca olarak yayımlandı: "Leş faiences Turgu-es", Transactions ofthe Oriental Ceramic Society, (1934) s. 48-61, Türkçesi, "Türk Çiniciliği Tarihi", Geçit-Revieıv, S. l (1945), s. 14-16, 2 (1945) s. 13-16, 3 (1945) s. 13-16. "Mimar Mehmed Ağa ve Risale-i Mimariye" (Arkitekt, yıl XIII-XIV [1943]) başlıklı makalesi ilmi yazılarının en önemlisi olup ayrıca kitap olarak da basılmıştır (İst., 1944). Aynı dergide daha başka yazılsın da çıkmıştır. Üyesi olduğu Türk Tarih Ku-rumu'nun dergisinde de bazı arşiv belgelerini tanıttı ("Topkapı Sarayı Müzesi'nde Yemen Fatihi Sinan Paşa Arşivi", Belleten, X, S. 37 [1946], s. 171-193; "Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi'nde Fatih II. Sultan Meh-med'e Ait Belgeler", ae, XIV, S. 53 [1950], s. 49-56; "Bizans imparatorunun Bir Namesi", ae, XV, S. 58 [1951], s. 219-223). Milli Eğitim Bakanlığı tarafından mükemmel bir biçimde, renkli resimlerle süslü olarak basılan bir dergide de birkaç makale yayımladı: "Hünername ve Minyatürleri", Güzel Sanatlar Dergisi, I (1939) s. 3-9; "Çinilerimiz", ae, II (1940), s. 5-26; "Türk El İşlemeleri ve Resim Dairesi", ae, III (1942), s. 29-52; "Tavanlarımız", ae, V (1944), s. 29-38; "Topkapı Sarayı Müzesi Onarımları", ae, VI (1949), s. 6-74. Bu sonuncu yazısı bilhassa Topkapı Sarayı'nda onun idaresi sırasında yapılan restorasyon çalışmalarını eski ve sonraki durumlarım gösteren fotoğrafları bakımından önemlidir.

Milli Eğitim Bakanlığı'nın 1940'lı yıllarda yayımladığı fakat sonraları ne yazık ki sürdürülmeyen belgeler dergisinde de birkaç belgeyi tanıttı: "Selim III, Mustafa IV ve Mahmud II Zamanlarına Ait Vesikalar", Ta-rih Vesikaları, I, S. l (1941), s. 19-29; "Fransa

Kralı Louis XVTmn Selim IIFe Namesi", ae, I, S. 3 (1941), s. 198-202; "Murad I ile Emir Süleyman'a Ait İki Vakfiye", ae, I, S. 4 (1941), s. 214-244; "Yerköy Mükâmelesin-de Murahhaslar İçin Gönderilen Büyüler", ae, II, S. 8 (1942), s. 101-103; "Selim IlI'ün Sırkâtibi Tarafından Tutulan Ruzname", ae, III, S. 13 (1944), s. 26-35, S. 14, s. 102-116, S. 15 (1949), s. 183-199.

Topkapı Sarayı Arşivi'nde bulduğu, "Bir Harp Planı" {Türk Tarih-Arkeologya ve Etnografya Dergisi, S. II [1934], s. 254-257), oldukça ilgi çekici bir tanıtmadır. Bu belgede Malta Adası önündeki kuşatma ile ilgili olarak adanın bir haritası yer alır. "Barbaros'un Otantik Resmi" (.ae, III [1936], s. 155-158), başlıklı yazı ise ünlü Türk denizcisinin, bilinmeyen bir resmini tanıtmaktadır. "Ahmed Fethi Paşa ve Müzeler" {ae, V [1949], s. 1-15), Türk müzecilik tarihinin başlangıcını belgelere dayanarak ortaya koyan önemli bir araştırmadır. Sultan Ahmed Camii'ne dair iki yazısı bu büyük Türk eseri monografyasına katkı sağlayan araştırmalardır: "Sultan Ahmed Camii, I", VD, I (1938), 25-28; "Sultan Ahmed Ca-mii'nin Tezyini Hususiyetleri", VD, II (1942), 209-212. Türk minyatür sanatına dair yazısı da faydalı bir ön çalışmadır: "Türk Minyatür Kaynaklarına Bir Bakış", Ankara Üniversitesi ilahiyat Fakültesi Dergisi, I (1952), s. 30-43.

Tahsin Öz tarafından verilen konferans ve bildiriler arasında basılanlar şunlardır: "Türk Dokumacılığı ve Selçuklular Devrine Ait Bazı Kumaşlar", TTK Yıllık Konferanslar, (Ankara, 1964, s. 155-161); "İstanbul'da Fatih Tophanesi", ae, (II [1970], s. 131-138); "Türk Okçuluğu ve Atatürk", ae, (II [1970], s. 139-146); "Türk Kumaş Tarihi Üzerinde Araştırmalar", ///. Türk Tarih Kongresi, 1943, (Ankara, 1948, s. 556-563); "Yıldız Maruzat Dairesi Arşivi", IV. Türk Tarih Kongresi, 1948, (Ankara, 1952, s. 451-463); "Osmanlılar Devrinde Resimli Türk Kumaşları", V. Türk Tarih Kongresi, 1956, (Ankara, 1960, s. 442-452); "Yurdumuzda Müzeler Nasıl Kuruldu, Neler Yapıldı?", VII. Türk Tarih Kongresi, 1970, (Ankara, 1973, s. 951-960).

Tahsin Öz'ün, geniş okuyucu kitlesine hitap eden Çığır, Mensucat Meslek Dergisi, Geçit-Revieıu, istanbul Halkevleri Dergisi, Panorama, Radyo, Resimli Tarih Mecmuası, Salon, Tarih Dünyası, Tarih Hazinesi, Tarih Konuşuyor, Türk Dili, La Tur-quie Kemaliste, La Turquie Moderne, TTOK Belleteni, Türkiye, Ülkü, Yapı, Ye-digün, Yeni İnci, Yeni Tarih Dünyası dergilerinde pek çok makalesi çıktı. Bunlar arasında yer alan "Atatürk'ün Topkapı Sarayı Müzesini Ziyaretleri", (Yeni Tarih Dünyası [Atatürk Özel Sayısı], [1953], s. 54-58) başlıklı makalesi dikkate değer hatıraları belirtmesi bakımından önemlidir.

Tahsin Öz'ün İstanbul'da çıkan günlük gazetelerde de yüzlerce küçük makalesi yayımlanmıştır. Bunlar Cumhuriyet, Tan, Tanin, Yeni İstanbul gazetelerine dağılmıştır.

Bibi. B. N. Şehsuvaroğlu, "Cumhuriyet Devri Müzecilerinin Piri: Tahsin Öz (1887-1973)",

Tercüman, 24 Eylül 1973; E. Yücel, "Tahsin Öz'ün Hatırası", TTOK Belleteni, S. 41/320 (Ocak-Mart 1974), 17-20; S. Eyice, "Tahsin Öz (1887-1973)", Belleten, XXXVIII, S. 152 (1974), s. 709-732; M. Şakiroğlu, "Tahsin Öz Bibliyografyası", ae, s. 733-749.

SEMAVİ EYİCE