Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

PERTEVNİYAL VALİDE SULTAN CAMti

bak. VALİDE CAMİİ

PERTEVNİYAL VALİDE SULTAN ÇEŞMESİ

Eyüp, Defterdar'da Demirhisar Caddesi üzerinde Ayvansaray Parkı yanında, Haliç Köprüsü'nün bir ayağının altında yer alır.

1943'te î. H. Tanışık'm "Defterdar İskelesi kurbunda Yavedud Camii sırasında" olduğunu kaydettiği çeşme Eyüp yönünde biraz daha ileriye taşınmıştır. A. Egemen'in 1967'de çektiği ve yayımladığı bir fotoğraf bu durumu açıkça ortaya koymaktadır.

Kitabesine göre 1273/1856'da Abdülaziz'in (hd 1861-1876) annesi Pertevniyal Valide Sultan tarafından, henüz valide sultan olmadan yaptırılan çeşme gerek Dolmabahçe Sarayı ile Mecidiye Köşkü bezemeleri arasındaki geçişi yansıtması, gerek Balyan ekolü ampir üslubundaki süsleme programı ve öğelerini saray dışına taşıya-

rak Eyüp'te sergilemesi ve gerekse Hafız Mehmed Emin el-Eyyubî ve Remzi gibi hattatların adlarını veren yazılı bezemeleri açısından önemlidir.

Dikdörtgen planlı yapı almaşık duvarla örülmüş bir haznenin ön cephesine oturtulmuş, iki tarafında içbükey tasarlanmış yan üniteler bulunan anıtsal bir çeşme aynası ve önünde yer alan büyük boyutlu bir tekne ile dinlenme taşlarından oluşmaktadır. İçbükey üniteler dışında beyaz mermerden yapılmış ön cephe ayrı bir kuruluş niteliğindedir. Gizli çatılı yapı tonozla örtülüdür.

Ön cephenin ortasındaki çeşme aynasının önünde dışa taşan iki tarafı dinlenme taşlarıyla sınırlanmış tekne vardır. Teknenin dış yüzü, çevresi, köşeleri çiçeklerle belirlenmiş bir zikzak bordur ile kuşatılmış ve iki yanda yapraklarla son bulan, rozet çiçeğinden gelişen kabara biçiminde bir çiçekle süslenmiştir. Benzer elemanlardan yola çıkılarak dinlenme taşlarının altındaki mermer blokları da bezenmiştir. Burada kare formlu bir panoya dönüşen süslemeler aynı türde bir bordürle çerçevelenmiş, iki yönde gelişme göstermeyen benzer bir kabaradan oluşmaktadır.

Yatay üç kuşak biçiminde tasarlanmış çeşme aynası İyon başlıklı iki sütunçe şeklinde yükselen pilastr ayaklar arasına oturtulmuş yuvarlak, kör bir kemerle bezenmiştir. İçte üzengi seviyesine kadar birer sütunçeyle taşınan bu profilasyonlu kemerin kilit taşı, "Maşallah" yazılı, çevresi akan-tus yapraklarıyla kuşatılmış bir kabara ile taçlandırılmış, kemer alınlığı "C" ve "S" kıvrımlı akantus yapraklarından oluşan dallarla dolgulanmıştır. Alınlığın altındaki kör kemer gözü ortasında "Remzi" imzası ve