Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

Piyale Paşa Külliyesi

M. Baha Tanınan

Pervititch paftasında, yıkılmalarının üzerinden henüz yarım yüzyıl bile geçmediği halde tekke ve medrese hücrelerinden hiçbir iz görülmemesi gariptir. Kalıntılar çevrede oturanlar tarafından devşirilerek kullanılmış ya da Evkaf Nezareti tarafından enkazcılara satılmış olmalıdır.

Külliyenin bünyesindeki cami gibi tekke de, yakınında bulunan Küçük Piyale Paşa Camii ve Tekkesi'nden ayırt edilebilmek amacıyla "Büyük Piyale Paşa" veya "Piyale Paşa-yı Kebir" olarak anılmıştır. 19. yy'm birinci çeyreğinden itibaren Kadirîliğe bağlı olduğu görülen tekkenin ayin günü cuma olarak verilmekte, 19. yy'dan önce hangi tarikata hizmet ettiği ve postuna kimlerin oturduğu tespit edilememektedir. Adı tespit edilebilen şeyhlerden biri, 1249/1834'te Saliha Sultan'ın düğününe davet edilen Kadiri şeyhleri arasında adı geçen, Şeyh Sırrı Efendi'nin halifesi Hüseyin Efendi, diğeri H. Vassaf'ın Sefîne'sin-de (1925) adı verilen, tekkenin son postni-şini Şeyh İbrahim Efendi'dir.

Külliyenin arsası güney ve doğu yönlerinde Piyale Baruthanesi Caddesi, batıda Zincirlikuyu-Baruthane Caddesi, kuzeyde de Sel Sokağı ile sınırlıdır. Kuzeyden güneye doğru alçalan eğimden dolayı caminin kıble duvarı bir istinat duvarı niteliği arz etmekte ve arsayı, aralarında 2,50 m'lik kot farkı bulunan iki kademeye ayırmaktadır. Var olduğu bilinen dört adet girişten ancak batıdaki günümüze ulaşabilmiştir. Arsanın ortasında cami, bunun kuzeyinde, zamanında çevresinde medrese ve tekke hücrelerinin sıralandığı avlu bulunmaktadır. Batı yönündeki girişin yanında bir sebilin bulunduğu bilinmektedir. Caminin arkasında (güneyinde), Piyale Paşa Türbesi ile bunu kuşatan geniş bir hazire yer alır. Vaktiyle bu nazirenin sınırında, halen mevcut olmayan çarşıya nazır sıbyan mektebi bulunmaktaydı. Geçen yüzyılda harabeleri baruthaneye dönüştü-

rülmüş olan çifte hamamın kalıntıları, çarşının bulunduğu doğu yönünde seçilebilmekte, aynı yönde, zemini cami kotuna göre alçakta kalan bir dizi musluğun teşkil ettiği şadırvan yer almaktadır.

Cami: Dikdörtgen (55x45 m) bir alana yayılan camide duvarların bir kısmı (cephelerde sıvanmadan bırakılacak olan kesimleri) ile payeler kesme küfeki taşı ile, bir kısım duvarlar da moloz taşla örülmüş, üst yapıyı teşkil eden kubbe ve tonozlarda tuğla kullanılmıştır. Harim bölümü kıble eksenine dik gelişen dikdörtgen (30,50x 19,70 m) bir plan arz eder. Karimin üzeri eşit büyüklükte (yaklaşık 9 m çapında) altı adet kubbe ile örtülüdür. Pandantiflerle donatılan kubbelerin ağırlığı sivri kemerler aracılığı ile ortada iki adet yekpare granit sütuna, çevrede de, harim duvarları ile

Piyale Paşa Camii'nin içinden bir görünüm.

TETTVArşivi

257

rUr^n

256