Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

REŞAD RIDVAN

318

319

REVAN KÖŞKÜ

mı da onarılmıştır. İki katlı olan selamlık binasının tavan ve duvarlarındaki ahşap işçiliği ve ikinci katın kubbe ile örtülü orta sofasının tavan ve kubbesindeki bitkisel motifli kabartmalar ilgi çekicidir. Re-şad Paşa Köşkü günümüzde restoran olarak kullanılmaktadır.

EMiNE ÖNEL

REŞAD RIDVAN

(?, İstanbul -1919, istanbul) Tiyatro yönetmeni.

Reşad Rıdvan

Refik Ahmet, Yakın Çağlarda Türk Tiyatrosu, c. l, ist., 1934

Şehremini Rıdvan Paşa'nın oğludur. Önceleri devlet memuru olmuş, Şûra-yı Dev-let'te önemli görevlere yükselmişti. II. Meşrutiyet'ten önceki yıllarda istanbul'a gelen yabancı sanatçıların Tepebaşı'ndaki temsillerinin düzenlenmesine yardım ederek tiyatro sanatım yakından tanımaya çalıştı. Kendisi gibi amatör meraklıları toplayarak gruplar kurdu. 1903'te yöneticisi ve yönetmeni Fransız olan Osmanlı Komedi Kumpanyası adlı topluluğun önde gelenlerinden biri Reşad Rıdvan'dı.

Ahmed Fehim(-0 anılarında, Rıdvan Paşa'nın oğlunu tiyatrodan uzak tutmak için oyunculara çeşitli işkenceler yaptığını zamanın oyuncularından Tolayan'ın tutuklandığını, gene ünlü oyunculardan Ma-tosyan'a belediye çavuşlarınca dayak attı-rıldığım, hattâ kendisinin de zor kurtulduğunu anlatır. Oğlunun tiyatro tutkusunu engelleyemeyen Rıdvan Paşa 1904'te İstanbul'daki Türkçe oyun oynayan bütün tiyatroları "ıslah" gerekçesiyle kapatmış ve bütün tiyatrocuları İstanbul dışında oyunlar oynamak zorunda bırakmıştı. Bu yasak Rıdvan Paşa'nın 26 Mart 1906'da öldürülmesinden sonra kalkabilmişti.

Reşad Rıdvan, II. Meşrutiyet'ten sonra, birçok tiyatro topluluğunu hem kurmaya çalıştı hem de bazılarına paraca yardımda bulundu. Plevne, Arif Bey, Gülnihal, Zor Nikâh gibi oyunları sahneledi. O dönemin en iyi yönetmenleri arasında sayılırdı. Aynı yıllarda kurduğu Heveskâran Cemiyeti topluluğunda yönettiği Sabah-ı Hürriyet oyunu büyük yankı yapmıştı.

Burhanettin Tepsi'yle ortak bir denemeye de girişti ve 1910'da Sahne-i Milliye-i Osmaniye adlı bir topluluk kurdu. 19l4'te Şehir Tiyatrolan'nın öncüsü olan Darülbe-dayi'nin kuruluşu sırasında getirtilen Fransız tiyatro adamı Andre Antoine'ın(->) yardımcısı, daha sonra da aynı kurumun müdürü oldu. 19l6'da bu görevinden ayrılan, ancak ertesi yıl "daimi rejisör'lüğe tayin edilen Reşad Rıdvan'ın Darülbedayi'de oynanan Tatlı Sır adlı bir de uyarlaması vardır. 1919'da öldüğünde 50 yaşına yaklaşmıştı.

Bibi. Ahmet Fehmi Bey'in Hatıraları, (haz. H. K. Alpman), İst., 1977; And, Tanzimat, 197-198; And, Meşrutiyet, 42; M. Ertuğrul, Benden Sonra Tufan Olmasın, İst., 1989, s. 26-27, 29, 109-135, 577; Ö. Nutku, Darülbeda-yi'ninElli Yılı, Ankara, 1969; ay, Dünya Tiyatrosu Tarihi, II, İst., 1985; M. N. Özön-B. Dür-der, Türk Tiyatrosu Ansiklopedisi, İst., 1967, s. 350; Sevengil, Meşrutiyet; (Sevengil), Türk Tiyatrosu, I, 89-103.

RAŞİT ÇAVAŞ