Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

RİFAT PAŞA SEBİLİ

bak. KOCA MUSTAFA PAŞA KÜLLİYESİ

RİVA (ÇAYAĞZI)

Boğaziçi'nin Karadeniz çıkışında, Boğaz'ın doğu yakasının kuzey kıyılarında yer alan ilk köy yerleşmesi. Yeni ve resmi adı Ça-yağzı olan Riva, Anadolufeneri'nin kuzeydoğusunda, Şile'nin(->) batısındadır; Beykoz İlçesi(-0 Merkez Bucağı'na bağlı bir köydür.

P. A. Dethier'e göre, 19. yy'ın.sonlarında Boğaziçi'nden Karadeniz'e çıkılıp kuzeydoğuya doğru sağ kıyılar takip edilirsej olağanüstü güzellikteki Rhebas (Riva) Deresi vadisinin ağzında, biraz ihmal edilmiş Riva adlı bir kaleye varılırdı. Bu kale Boğaz'a yönelecek bir saldırıyı önlemek;.. Boğaziçi'nin girişini ve Karadeniz'in bu sahil bölgesini güvenlik altına almak amacıyla yapılmış olmalıdır. Bu yörede doğal bazalt sütunları denize doğru uzanır ve bunlar insan eliyle yapılmış bir sarayın kalıntılarını andırır. Denize sarp inen kıyıda bir dizi mağara vardır; koylarında kuş sürüleri kaynaşır. Kuşlar yuvalarını mağaralara yaparlar ve avcılara karşı da korunurlar.

En eski adının Rivacık olduğu sanılan Riva Köyü, Ömerli Barajı'na su sağlayan Riva Deresi'nin Karadeniz'e döküldüğü yerde kurulmuştur. Köy 1975'ten bu yana resmen Çayağzı adıyla anılmaktadır.

Karadeniz'in bu sahillerindeki diğer yerleşmeler gibi, kuruluşu büyük ihtimalle Bizans döneminden de önoeye dayanan ve o zamanlar Rum nüfusun ağırlıkta olduğu Riva Köyü I. Dünya Savaşı'nda boşaltılmış, daha sonra, Karadeniz'den gelen göçmenlerle, ilk kez 13 hane olmak üzere, yeniden kurulmuştur. 1970'te 167 olan köy nüfusu 1980'de 320'ye, 1990 Genel Nüfus Sayımı verilerine göre 546'ya çıkmıştır. 1994'te gerçek nüfusun 900'ün üstünde olduğu ifade edilmektedir. 1994'te 45 öğrencisi olan bir ilkokulu, sağlık ocağı ve ebesi, hafta sonları Beykoz'dan gelen bir hükümet tabibi vardır. Köye, Beykoz' un Mahmut Şevket Paşa Bucağı'na bağlı Cumhuriyet Köyü'ne kadar giden belediye otobüsleri işlemektedir.

Köyün ana uğraşı, günümüzde, balık-

Riva'dan bir görünüm.

TETTVArşivi

çılık yanında turizmdir. Köyde 70 yatak kapasiteli üç otelle 16 pansiyon vardır. Nüfusu yazın gece de kalanlar ve günübirlik gelenlerle 10.000'i aşmaktadır. Çevrede çadır turizmi de yapılmakta ve 40 kadar çadır kurulmaktadır. Yaz aylarında artan nüfus, artezyen ve iki kaynak suyu yetmediğinden su sağlanmasında, kanalizasyon olmadığından da foseptik boşaltımında altyapı sorunları yaratmaktadır. Köyde turizme yönelik çalışan market, lokanta, döner-ci, mayo ve deniz malzemesi satan küçük dükkân ve emlakçi ile, sayıları yazın artan bakkal, manav, kahvehane, gazino, berber gibi ticari birimler bulunmaktadır.

Turizm planlaması amacıyla Riva'dan kadastro geçirilmiş, ancak uygulamada köy halkının şikâyetleri ortaya çıkmıştır. Riva'yı ikiye bölen Riva (Çayağzı) Deresi 1970'ler öncesinde karşıdan karşıya ancak sal ile geçilirken ve bu durum ulaşımda ciddi sorunlar yaratırken 1970'lerde derenin üstüne köprü yapılmıştır.

Riva'nın, bir zamanlar dışarıya nüfus veren bir köyden, gönderdiği nüfusu geri alan bir yerleşmeye dönüşmesi turizm fonksiyonuna ve özellikle İstanbul'un yazlık ev, hafta sonu evi vb taleplerine bağlı olarak gerçekleşmiştir. Köyün gerek içindeki, gerekse çevresindeki arsalara talep artmış, emlakçiler ortaya çıkmıştır. Köyde artık satılacak fazla arsa kalmadığından söz

Yüzyıl

başından bir

kartpostalda

Robert Kolej'in

ilk binası olan

Hamlin Hail'ün

kuzeyden

görünümü.

Nazım Timuroğlu

fotoğraf arşivi

•B

edilmektedir. Riva'nın eski artezyen kuyusunun bulunduğu alan, milli futbol takımı çalışma yeri olarak belirlenmiş ve tesislerin inşaatına başlanmıştır. Ayrıca güneyde, köyü çevreleyen orman içinde Galatasaray'a ait büyük bir arazide Galatasaray Üniversitesi Kampusu'nun yapılacağı söylenmektedir. Köyün doğusundaki üçüncü koyda "valilik binaları" adı verilen bir dizi binanın yapımı sürmektedir.

Turizm dışında köyün ana ekonomik uğraşı sebze ve meyvecilik, balıkçılık ve inşaatların artmasına bağlı olarak inşaat usta ve işçiliğidir.

ÇİĞDEM AYSU