Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

Saint Antoine Kilisesi

Cezar, Beyoğlu

L

SAINT ESPRIT KİLİSESİ

413

Cosimo Comidas'm çizimiyle Saint Benoit Kilise ve Manastın. C. C. Carbognano, 18. Yüzyılın Sonunda İstanbul, ist., 1993

SAİNT BENOIT FRANSIZ LİSESİ

lan ahşap Yeni Cami'yi yaptırmıştır. Katoliklerin bundan sonraki mabedi olarak 1724'te Galata'da faaliyete geçen ahşap San Antonio di Padova Kilisesi de yanın-ca, 1762'de Fransa Elçiliği arazisi içindeki Saint Louis Kilisesi'nin yukarı tarafında yapılan binaya taşınılmış, caddeye taşan bu yapı tramvay geçişine engel olduğu için yıktırılmış, bu yapı da yandıktan bir süre sonra bugünkü kilise yapılmıştır. Saint Antoine, günümüzde istanbul'un en popüler ve en fazla cemaati olan kilise-sidir.

Mongeıl, 19. yy'ın son yıllarında Milano Brera Akademisi'nde mimarlık eğitimi için bulunduğu sırada, tanınmış mimarlık te-orisyeni ve uygulayıcısı Camillo Boito'nun en gözde öğrencilerindendi. C. Boito yorgun düşmüş eklektisist akıma bir tepki olarak Kuzey İtalya'nın tarihsel formlarını da kullanarak İtalya'da, neogotik mimari(-0 üslubunu geliştirmiştir. Mongeri eğitimini tamamlayıp İstanbul'a döndükten sonra, mensubu bulunduğu İstanbul İtalyan kolonisinin inşa etmeyi kararlaştırdığı Saint Antoine Kilisesi ve Apartmanları için Lombar-dia gotiği de denen bu üslupta bir tasarım teklifi geliştirdi. Tasarımını Milano'da C. Boito 'ya da takdim etti ve hocasının övgüsünü aldı. istanbul İtalyan kolonisi tarafından kabul edilen önerinin mühendislik projeleri İtalyan asıllı Edoardo de Nari tarafından hazırlandı. Yardımcı mimar Arif Hikmet Koyunoğlu idi. Uygulama yüzyıl dönümünde İstanbul'un en faal inşaat şirketlerinden olan Guglielmo Semprini' nin(-0 müteahhitlik şirketi tarafından gerçekleştirildi. Bu uygulamada Mongeri ve de Nari de şirkete ortak oldular. Osmanlı yönetiminin bir önşartı olduğundan, önce cadde üzerindeki apartman binaları yapıldı, kilisenin inşaatına sonra geçildi. Nitelikli malzeme ve iyi bir işçilikle inşa edilmiş yapılar topluluğunun bakım onarım hizmetleri yerine getirilmektedir.

Doğuya doğru eğimli bir arazide do-ğu-batı doğrultusunda konumlanmış yaklaşık 20x50 m ölçülerinde Latin haçı planlı bir kilisedir. Yapının eni transeptte dışa taşan kollarla 30 m'ye, iç yükseklik ise orta nefte 23 m'ye ulaşır. Eğimden dolayı doğu cephesi 56 m yüksekliğe varır. Doğuda eksendeki apsis beş cepheli çokgen bir çıkma yapar. Çan kulesi bu çıkmanın yanındaki güney apsisinin üzerindedir. Ana girişi barındıran batı cephesi orta nef doğrultusunda, dikdörtgen biçiminde çıkıntılıdır. Beyoğlu'nun ilk betonarme yapılarından olan kilisenin dış cephesi tuğla kaplıdır. Cephelerde, iç mekândaki gömme ayakları karşılayan dikdörtgen biçiminde pilastrlar yer alır. İç mekânda taşıyıcı ayaklar, tonoz kaburgaları ve belirli yüksekliğe kadar duvar yüzeyleri mozaik sıvalıdır. Doğu cephesinde açığa çıkan bodrum duvarları taş-tuğla almaşık örgülüdür.

Kilisenin güneyinde yapıya paralel konumda iki katlı bir manastır binası vardır. Kilisenin eğimden dolayı kazanılmış bodrum katı, ikinci bir kilise şeklinde düzenlenmiş ve Keldanilerin kullanımına verilmiştir. Bağımsız bir girişi olan bu mekâ-

na avlunun kuzeyinde bulunan merdivenlerle ulaşılan kuzey avlusundan girilir.

Aksiyal simetrik bir plana sahip olan kilisenin üç nefli naosunda netler, deste sütun tarzındaki altışar ayakla oluşturulan sıralarla ayrılmıştır. Daha geniş ölçülerdeki orta nef ve transeptin kesiştiği merkezi mekânı belirleyen dört ayak, diğerlerinden daha büyük kesitlidir. Orta nef ve transept, yan netlerden daha yüksek tutulmuştur. Kilise mekânını sınırlayan duvarlarda ayakları karşılayan gömme ayaklar bulunur. Yapının taşıyıcı sistemini meydana getiren ve dikdörtgen modüller oluşturacak biçimde birbirlerine sivri kemerlerle bağlanan bu ayakların tümü iri yaprak motifleriyle bezenmiş başlıklarla nihayetlenir. Örtü sistemi gotik mimari üslubunun bir diğer vurgusu olan kaburgalı çapraz tonozlarla tamamlanmıştır. Doğuda, transeptle sınırlanan üç apsis naostan dört basamak yüksektir. Transeptin güney kolunda manastır binasına ve çan kulesine bağlantıyı sağlayan dahili bir kapı yer alır. Batıdaki ana girişin üzerindeki locaya org yerleştirilmiştir.

Kuzey, güney ve doğu cephelerinde taşıyıcılar arasına yerleştirilen sivri kemerli, vitraylı geniş pencereler yapı boyunca yükselir. Orta nefin ve transeptin yan netleri aşarak yükseldiği cephelerin kemer aynalarında daire biçiminde pencereler yer alır. Alların üzerinde asılı olan ahşap oyma çarmıhtaki İsa heykeli ve Saint Anto-ine'ın ahşap üzeri altın varaklı heykeli İtalyan heykeltıraş Luigi Bresciani tarafından yapılmıştır. Yan apsislerin doğu duvarında vaftiz ve yemek sahnelerinin betimlendiği iki mozaik pano vardır.

Giriş cephesi, pilastrlarla sınırlanmış ve daha yüksek olarak ana nef hizasında öne çıkan orta bölüm ve iki yan bölümden oluşmaktadır. Bu aksiyal simetrik düzenlemede ana giriş ortada, diğerleri yan nef-ler hizasında olmak üzere dikdörtgen üç giriş kapısı yer alır. Kapılar, sivri kemer üzerinde yüksek bir üçgen alınlık ve yanlarında baldakenlerle düzenlenmiş, kemer aynalarında mozaik betimlemelere yer verilmiştir. Bu kapı kompozisyonları üzerinde büyük gülpencereler vardır. Geniş saçak silmesinin altında, mavi renkte çiniler-