Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

SAMİPAŞAZADELER

19. yy'ın ikinci yarısında istanbul'a yerleşen aile.

"Kocamemizadeler", "Subhipaşazade-ler" de denir. Bu aileden değerli devlet adamları ve aydınlar yetişmiş, aileye ait konak ve köşkler, uzun süre İstanbul'un birer kültür yuvası olmuştur. Ailenin iki ayrı kolundan gelenler Tanrıöver ve Koca-memi soyadlarını almışlardır.

Sami Paşa

Gövsa, Türk Meşhurları

Samipaşazadelerin atası Memi Paşa, "Koca Memi", "Memi Can Paşa" (ö. 1639) adlarıyla bilinir. Olasılıkla Enderun'da yetişti ve l607'de dergâh-ı âli çavuşu iken Kastamonu sancakbeyliği ile istanbul'dan ayrıldı. Muhassıl, mirliva, beylerbeyi olarak Çankırı, Canik, Antalya, Sakız ve Ağri-boz'da görev yaptı. 1635'te IV. Murad'ın Iran seferinde tutsak düştü. Kurtulduktan sonra Ağriboz muhafızı oldu ve orada öldü. Yaptırdığı caminin avlusuna gömüldü. Oğlu Mehmed Paşa (ö. 1668) Girit savaşları sırasında Hanya Kalesi kuşatmasında şehit düştü. Koca Memi Paşa'nın diğer oğlu Abdurrahman Paşa'nın da aynı yıllarda öldüğü sanılmaktadır. Abdurrahman Paşa'nın soyu oğlu Mehmed Paşa ve bunun oğlu Abdurrahman Paşa (ö. 1729) ile sürdü. Mora'da ve istanbul'da, Kocame-mizadelerden ayrıca Moralızadeler ve Cim-cozzadeler dalları ayrıldı.

Abdurrahman Paşa'nın bir oğlu Abdür-rahim Selamet Efendi'nin (ö. ?) oğlu Şeyh Yahya Efendi (ö. 1770) istanbul'a gelerek Karagümrük'teki Nureddin Cerrahî Tek-kesi'nde(->) şeyhlik yaptı. Yahya Efendi'nin Mora'da Trapoliçe'de yerleşen oğlu müderris Şeyh Abdurrahman Efendi de (ö. ?) burada bir Cerrahî tekkesi kurdu. Oğullarından Şeyh Abdülbaki Efendi'nin (ö. ?) iki oğlundan biri, Mora Müftüsü Ab-dülhalim Efendi (ö. 1821) olup Mora isyanında öldürüldü. Diğer oğlu şair Şeyh Ahmed Necib Efendi de (1770-1821) yine Mora isyanında öldürüldü. Abdülhalim Efendi'nin oğlu Yahya Sezai Efendi (1817 Trapoliçe-1877 istanbul) ailesiyle istanbul'a göçtü. Oğlu, Edebiyat-ı Cedide içinde Türkçülük, halkçılık ve dilde sadecilik akımlarını başlatanlardan yazar Ahmed Hikmet Müftüoğlu'dur (1870, Istanbul-1927 istanbul).

Hacı Ahmed Necib Efendi'nin oğlu olan Abdurrahman Sami Paşa (1795, Trapoli-çe-23 Mayıs 1881, istanbul) aileye adını veren kişidir. Mora'daki ayaklanma sırasında dedesi ve babası öldürülürken kendisi de aile bireyleriyle tutsak edildi. 1823'te kurtuldu. Napoli'ye, oradan da Kahire'ye gitti. Kavalalı Mehmed Ali Paşa'ya ve oğlu İbrahim Paşa'ya, 25 yıl süreyle kâtiplik, vekayi nazırlığı, danışmanlık yaptı. 1848'de oğlu Subhi Bey (Paşa) ile istanbul'a geldi. 1850'de vezir oldu. Rumeli müfettişliği, Bosna, Trabzon, Vidin, Edirne valiliklerinde bulundu. 1857'de ilk maarif nazırı oldu. Tanzimat meclislerinde üyelik yaptı. 1876'da Ayan Meclisi üyeliğine seçildi. Ölümünde Süleymaniye Camii haziresine gömüldü. Tanzimat'la başlayan yenilik hareketleri içinde edebiyatta yalınlığı ve doğallığı teşvik etti. Keçecizade Fuad Paşa'nın ölümü nedeniyle yazdığı Her ten biter bir der d ile/Geh germ ile geh serd ile / Uğraşmaya bin derd ile / Değmez bu dünya abes dörtlüğü bu yaklaşımına örnek gösterilir. Kişver-i Derûn adlı bir ahlak risalesi vardır, inceliği, engin kültürü, zenginliği, iyilikseverliği, köşkünün ve konağının herkese açık olması ile istanbul'da ün yapan, padişahtan halka kadar herkesten saygı gören Sami Paşa, üç eşi, cariye-