Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

SARAÇ İSHAK MESCİDİ VE TEKKESİ

Kumkapı Caddesi'nde, Midhat Paşa Caddesi ile Molla Bey Sokağı'nın kesiştiği köşededir.

Banisi Hacı Saraç İshak bin Abdullah'tır. Mescidin inşa tarihi bilinmemekdedir. Fakat, vakfiyesinin tarihi 894/1488 olduğu-,na göre bu veya buna yakın yıllarda yapılmış olmalıdır. Saraç İshak'ın 953/1546 tarihli vakıf tahrir defterindeki özetine göre, bu mescit için 30.000 akçe, çeşitli yerlerde dükkânlar, evler, arazi ve mezra, imam ve müezzin için ayrıca evler vakfe-dilmiştir. Saraç İshak'ın yine bu vakfiyeye göre, bir mektebi ve Kâğıthane'de bir köprüsü vardır. Zaman zaman ve 1956 ve 1975'te çeşitli tamirler gördüğü bilinmektedir. Mescit, yaklaşık olarak 10x10 m boyutlarında olup çatılı ve saçaklı bugünkü haliyle yepyeni bir binadır. Minaresi soldadır. Son cemaat yerine yeni ilave bir bölüm yapılmıştır. Eski olduğu anlaşılan minare kaidesi ve pabucu kesme taştan yapılmıştır. Güdük olan yuvarlak gövdesi ve şerefesinin son asırda yapılan tamirlerde bu şekle girdiği anlaşılmaktadır. Binanın duvar kalınlığı yaklaşık olarak 80 cm kadardır. Sağ ve sol duvarlarda üçer, mihrap ve son cemaat duvarlarında ikişer pencere vardır. Pencereler şevlidir. Mihrap basit bir oyuk halindedir. Minber ahşaptan yeni yapılmış ve boyanmıştır. Tavan ahşap kaplı, çıta ve pasalıdır. iki betonarme direk üzerinde basit bir mahfili vardır.

Saraç Ishak Mescidi'nin "derununda" 19- yy'm ikinci yarısı içinde bir Rıfaî tekkesi tesis edilmiş, 1925'e kadar faaliyetini sürdüren bu tekkede pazar günleri ayin icra edilmiş, Şeyh Mehmed Fazlı Efendi (ö. 1898) ile Şeyh Vahdet! Efendi postnişin olmuştur.

Binanın sol ve arka tarafında içinde bir hayli kabir bulunan bir kabristanı vardır. Saraç İshak'ın kabri de minare yakınındadır. Devrinin özelliklerini gösteren sivri kemerli, rumî kabartmalı ve burma sütunçe-li olan baş ve ayak taşı muhteşemdir. Vefat tarihi 893/1487'dir. Kabristanda ayrıca Saraç İshak'ın kızının 999/1590 tarihli, Rıfaî şeyhi Mehmed Fazlı Efendi'nin 13l6/

1898 tarihli ve Mevlevî Şemsi Dede'nin 1274/1857 tarihli kabirleri bulunmaktadır. Bibi. Ayvansarayî, Hadîka, I, 124; Barkan-Ayverdi, Tahrir Defteri, 122; Osman Bey, Mec-mua-i Cevâmi, I, 48-49, no. 67, no. 229; Mü-nib, Mecmua-i Tekâyâ, 8; İhsaiyatlI, 20; Vas-saf, Sefine, V, 270; Öz, İstanbul Camileri; Yüksel, Bâyezid-Yavuz, 287-288; Eminönü Camileri, 166-167.

I. AYDIN YÜKSEL