Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

SEKBANBAŞI İBRAHİM AĞA MESCİDİ

İstanbul'un eski bir Bizans kilisesinden çevrilen ibadet yerlerinden olan Sekbanbaşı İbrahim Ağa Mescidi, Atatürk Bulvarı kenarında, Bozdoğan Kemeri(->) dibinde, Gazanfer Ağa Medresesi ve Türbesi'nin komşusu idi.

İmparator VIII. Mihael Paleologos'un (hd 1261-1282) kız kardeşi Maria veya rahibelik adı ile Marta'nın kurduğu Kira Marta Kadınlar Manastırı'nın(->) burası olabileceği iddia edilmişti. Önce M. Gede-on ve sonraları Dr. Mordtmann ile A. M. Schneider tarafından da kabul edilen bu görüş, V. Laurent'ın bir makalesi ile çürütülmüştür. Bu yazara göre Kira Marta Kadınlar Manastırı, Fatih'ten Yenibahçe'ye (şimdi Vatan Caddesi) inen yamaçta olmalıydı. Halbuki 1565-1575 arasında yazılan bir elyazmasındaki notta Kira Marta (Kyra Martlıa) Kadınlar Manastırı, "krikki kissime" denilen yerde bulunuyordu. Bunu Kırkçeşme olarak kabul eden yazarlar, karşısında bu adda bir çeşme olduğunu göz önünde tutarak, Sekbanbaşı İbrahim Ağa Mescidi'ni Kira Marta Kadınlar Manastırı kalıntısı olarak teşhis etmişlerdir. Halbuki 902/1496-97'de ölen bir kişinin vakfı olarak mescide dönüştürülen bir Bizans yapısının yüz yıl sonra adının hatırlanmasına ihtimal verilemez. Bu satırların yazarı ise çeşitli görüşlerin ve bu arada V. Laurent'in düşüncesinin aksine olarak eski kaynak ve belgelerin yardımıyla Kira Marta Manastırı'nın, Çapa'dan Topkapı'ya uzanan cadde kenarında büyük ihtimalle Manastır Mescidi'nin(->) yerinde olabileceğini bir hipotez olarak ileri sürmüştür. Bu görüş, V. Laurent tarafından reddedilmekle beraber daha inandırıcı bir hipotez de ortaya anlamamıştır.

Bu duruma göre hangi dönemde ve hangi ad ile yapıldığı bilinmeyen küçük bir Bizans kilisesi fetihten bir süre sonra Sekbanbaşı ibrahim Ağa tarafından mescide çevrilmiştir. Kurucusu İbrahim Ağa 902/1496-97'de şehit olmuş ve mihrap önüne gömülmüştür. Hadîka 'da, "Vaktimiz ricalinden" denildiğine göre, 18. yy'ın sonlarında Edirne müderrislerinden Gürcü Hüseyin Efendi minber koydurmuştur. 953/1546 tarihli İstanbul Vakıfları Tahrir Defteri'nde ise, "Mescid-i Sekbanbaşı İbrahim Bey der nezd-i Kırkçeşme" başlığı altında bu mescidin evkafı Kırkçeşme, Azep-ler Hamamı çevresindeki evkafının listesi verilirken bunlardan bir kısmının esas kumcunun oğlu Ali Bey tarafından yapıldık-

ş *"-. s ^;P»^Mp^fl^™=-*"»w 1-fflS ^£ • V-'^% —

490