| Nedim Divanı, ist., 1962, s. 48
culuk yapmış kadar muhatabı etkiler. Şiire olan hâkimiyeti, Divan Edebiyatı'nın kalıplaşmış klasik imajlarından bir nebze olsun sıyrılmasını sağlar ve âdeta bir tiyatro oyunu ortaya çıkar. Bu tiyatroda padişahtan şehzadelere, vezirlerden yüksek memurlara, halktan esnaf takımına ve tabii güzellerden Nedim'in kendisine kadar bütün bir İstanbul görülür. Onun kahramanları, durgun anlatımlar arasında kaybolan tarihi kişiliklerin aksine günlük hayatın canlı anonim tipleridir. Her biri bayramlık câmeler, fıstıki atlaslar, nefti şallar, gül-pembe kaplanmış samurlar, dik kemerler, feraceler, cepkenler, üsküfler, kallaviler giyen şehirliler, yani kayıkla gezen, araba kafesinden bakan, yaramaz, çapkın ve vefasız güzeller, analar, babalar, dadılar, meyhaneciler, sarhoşlar, gemiciler, hizmetçiler çakırkeyf zorbalar, şarapla baştan çıkarılan tazeler ve daha pek çok İstanbulludur. Aynı İstanbullular Nedim'i çok yakından tanıyan, onun şarkılarını dinleyerek kendinden geçen ve rastladıkları her yerde onu uzaktan parmakla gösteren gerçek kişilerdir. Divan şiirinin ütopik güzeli ve planotik aşkı, Nedim'de birdenbire temmuz sıcağında elbisesinin önünü açmış şıpır şıpır terleyen bir İstanbul güzeline ve ona yönelen dionizyak bakışa çevrilir (Açılıp tâb-ı temûz ile o gülpîrehen / Gelmiş âğûş-ı girîbâna şikâf-ı dâmen).
Nedim'in gazelleri yanında şarkıları da 18. yy İstanbul'unun başlıbaşma birer aynasıdır. Özellikle Sa'dâbâd ile ilgili her şey bu şarkılarda mevcuttur (Seyr-i Sadâbâd'ı sen bir kerre lyd olsun da gör//Nice ak-
naz ile seyrâna kurbân olduğum // Gidelim serv-i revâmmyürü Sadâbâd'e..). Bunun yanında o dönem eğlence dünyasının gözde mekânları olan Çırağan ("Müjde-
Dostları ilə paylaş: |
