Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

NÖTRE DAME DE SION FRANSIZ KIZ LİSESİ

Taksim-Harbiye arasında Cumhuriyet Caddesi üzerinde, 1856'da kurulmuş özel Fransız kız lisesi.

19. yy'in ortalarında İstanbul'da çeşitli mezheplerden misyonerler, rahip ve rahibeler, eğitim konusuna, din, dil ve kültürlerini yaymaya özel önem veriyorlardı. La-zariste'ler de erkek ve kız okulları açmak üzere Fransa'dan rahip ve rahibeler davet etmişler; bunlardan "Filles de la Charite" rahibeleri, İstanbul'a 1838'den itibaren gelmeye başlamışlar ve çeşitli yerlerde kız okulları açmışlardı. Bu okullar arasında Galata'da yatılı bir kız okulu da vardı.

İstanbul'da papanın temsilcisi olarak bulunan Hillereau, 1844-1846 arasında St. Esprit Kilisesi'ni inşa ettirirken, kilisenin ön tarafına bir papaz semineri açmak üzere binalar yaptırmıştı. 1856 başında "Filles de la Charite" rahibeleri Galata'daki okulu, St. Esprit Kilisesi'ne ait binalara taşıdılar. Ancak aynı yılın kasımında okullarını, İstanbul'a ağırlıklı olarak eğitim verme amacıyla yeni gelmiş bulunan Nötre Dame de Sion rahibelerine devrettiler. Nötre Dame de Sion rahibeleri eğitim işini kendilerine meslek edinmişler, bu yüzden de Lazaris-te'ler tarafından, özel olarak çağrılmışlardı.

Nötre Dame de Sion Fransız Kız Lise-si'nin kuruluş tarihi 27 Kasım 1856 olarak kabul edilir. Bu tarihte okulun 90 öğrencisi vardı. Okulu, Nötre Dame de Sion Rahibeleri Cemiyeti'nden Louise Weyvada yönetiyordu. O tarihten sonra Nötre Dame de Sion rahibelerinin adıyla anılmaya başlanan kız okulu kısa zamanda gelişmiş, 1892'de 198'i yatılı 287 öğrenciye sahip olmuştu. Bu öğrencilerin 131'i Latin, 6'sı Katolik Ermeni, 32'si Ortodoks Bulgar, 67'si Ortodoks Rum, 24'ü Gregoryen Ermeni, 24'ü Yahudiydi. Aynı tarihte okulda 64 rahibe çalışıyordu. Okula Müslüman öğrenci kabulü 20. yy'm başlarında oldu. 1912' de artık bir kız lisesi sayılan okulda 271 öğrenci vardı. Bunların 34'ü Müslüman kızlarıydı. Türkçe zorunlu dersti.

19l4'te I. Dünya Savaşı nedeniyle okul kapandı. 1918'de Mütareke sırasında yeniden açıldı ve Fransa'daki kız liselerinde okutulan ders programını uygulamaya başladı. Son sınıf filozofi sınıfı adını alıyor ve matematik, fen dersleri, tarih, coğrafya, Latince, yabancı dil, Fransızca, Türkçe yanında psikoloji, felsefe, mantık, etik gibi derslere ağırlık veriliyordu. Okulda, normal sınıflar dışında 2 Fransızca hazırlık sınıfı vardı.

1924'te Tevhid-i Tedrisat Kanunu uyarınca, okul Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlandı. 1925'te okul eğitim kadrosunu genişletti. 1930'dan itibaren Fransız müdire-nin yanında bir Türk müdire de görev yapmaya başladı. 1926'da Atatürk'ün üç ma-

nevi kızının eğitimi için Nötre Dame de Sion'u seçmesi ve 1927'de bunlardan Ru-kiye Hanım'ın, daha sonra da Sabiha ve Ülkü'nün okula başlaması okulun prestijini artırdı ve dönemin yüksek bürokratları, Cumhuriyet dönemi entelijansiyası kızlarım Nötre Dame de Sion'da okutmayı tercih eder oldular. Aynı şekilde okul, İstanbul'un her din ve mezhepten köklü ve zengin azınlık ailelerinin de rağbet ettikleri bir eğitim kurumuydu.

Fransızca iki hazırlık sınıfı bulunan 3 orta, 3 de lise olmak üzere 6 orta öğretim kademesine sahip olan Nötre Dame de Sion Fransız Kız Lisesi'nin yatılı bölümü 1964'te kapatıldı. 1993-1994 öğretim yılı itibariyle okulun öğrenci mevcudu 645'tir. Hazırlık sınıfı 2 yıldır. Lise, kredi sistemini benimsemiştir. 1993-1994 ders yılında okuldan 71 öğrenci mezun olmuştur.

Bir rahibe okulu olduğu için sıkı disipliniyle tanınan Nötre Dame de Sion'un öğretim kadrosu başlangıçta bütünüyle rahibelerden seçilirken, daha sonra laik hocalar ve Cumhuriyet sonrasında da Türkçe derslerinde olduğu gibi diğer derslerde de erkek ve kadın laik öğretim elemanları okulda ders vermişlerdir. Tevfik Fikret, Ercüment Ekrem Talu, Yusuf Ziya Ortaç, Nötre Dame de Sion'da ders vermiş ünlü kişilerden bazılarıdır.

1970'lere kadar okuldaki rahibeler, saçlarım tümüyle kapayan etekleri topuklarına kadar inen lacivert veya koyu gri üniformalar giyerken daha sonra bu kıyafetler bırakılmıştır. Nötre Dame de Sion' un, öğrenciler için çok sıkı olan kıyafet kuralları da zamanla gevşemiş, günümüzde diğer yerli ve yabancı liselerden bir farkı kalmamıştır.

Dönem dönem değişmekle birlikte, Nötre Dame de Sion'un üniforması koyu lacivert ceket ve etek; başta, çıkarıldığı zaman ceza alınan şapka; beyaz eldiven ve uzun kara çoraplardı. Okulun kendine özgü okul içi cezalarından en bilineni, cumartesi günleri öğleden sonra, bir sınıfta, kollar arkada kavuşmuş olarak bir veya iki saat konuşmadan oturmaktı ki buna "re-tenue samedi" (cumartesi okulda tutulmak) denirdi. Öğrenciler sınıflarını işaret etmek üzere, her sınıf için ayrı renkte ke-

merler ve göğüslerinde aynı renkte küçük bir fiyonk taşırlardı. Derslerde başarılı öğrencilere sınıf birincisinden sınıf üçüncüsüne kadar her ay, başka renkte bir fiyonk takılır; yine iyi hal tavır gösteren öğrenciler de benzeri bir fiyonk hak ederlerdi. Yıl sonunda çalışkanlık ve hal tavır için ayrı ayrı olmak üzere en iyi öğrencilere pembe veya beyaz güllerden taçlar takılır, törenler yapılırdı.

Okul binaları utkuda, kalan küçük kilisenin de açıldığı avluya açılır, teneffüsler ulu atkestanelerinin bulunduğu bu taş avluda, daha çok "bataille" adı verilen yakar-top türünden bir oyun oynanarak geçirilirdi. Önemli günlerde, merasimler için kilise binasının önünde bulunan büyük salonda toplanılırdı. Üç katlı olan okul binalarının zemin katı hizmet bölümüydü. Birinci kat eğitime ayrılmıştı. En üst katta ise yatakhaneler ve rahibelerin özel odaları ve mekânları vardı. Öğrencilerin buralara girmeleri kesinlikle yasaktı.

1960'lar özellikle de 1970'lerden sonra Nötre Dame de Sion'un manastır okulu havası bütünüyle değişmiş, günümüzde İstanbul'un seçkin bir kız lisesi olarak diğer liseler arasındaki yerini almıştır.

İSTANBUL