Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

Mağakya Ormanyan

Cengiz Kahraman arşivi

çildi. Patrikliği döneminde padişahın emriyle kamulaştırılan Hasköy'deki Cezayirli-yan Köşkü, Kalfayan Okulu'nun genişletilmesi için Ermeni cemaatine geri verildi (19 Mayıs 1898). Onun girişimleriyle Surp Pır-giç Ermeni Hastanesi'ne yapılan günlük gıda yardımı 150.000 kg ekmek ve 37.500 kg ete yükseltildi.

Ormanyan 9 Ekim 1899'da Babıâli'ye istifasını verdi. 21 Mart 1900'de istifasını yineledi. 31 Ağustosta II. Abdülhamid tarafından I. dereceden Osmani nişanına layık görüldü. 21 Aralık 1901'de altın ve gümüş imtiyaz nişanları, 15 Nisan 1902'de ise murassa nişanı ile onurlandırıldı.

Bu yıllarda Ormanyan'ın çabalan ile Kumkapı'daki Surp Asdvadzadzin Kilise-si(->) onarıldı. Takdisim ise bizzat kendisi yaptı. 19 Ocak 1903 Noel sabahı ayin sırasında bir suikast sonucu yaralandı. 23 Şubat 1906'da Yedikule Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi Şapeli'nin takdisini gerçekleştirdi. 29 Haziran 1906'da çıkarılan zorluklan neden göstererek istifasını yineleyince istekleri kabul edildi.

Dönemindeki en önemli olaylardan biri de II. Meşrutiyet'in ilanıdır (23 Temmuz 1908). Ormanyan 29 Temmuz'da istifaya zorlanarak Episkopos Yeğişe Turyan patriklik kaymakamı seçildi. 4 Aralık 1908'de başpatrik seçiminde I. aday oldu. 1910'da patriklik dönemindeki anılarını (Mağakya Arkyebisgobosi Ormanyan Hişadaga-kirk Yergodasnamya Badriarkutyan [Başepiskopos Mağakya Ormanyan'ın On İki Yıllık Patrikliğinin Anı Kitabı]) yayımladı fakat satışa çıkarmadı. Hamabadum adlı eserini tamamladı. 14 Ağustos 1912'de Az-kabadum adlı üç ciltlik eserini yayımlamaya başladı. Mayıs 19l4'te Kudüs'e gitti. Kasım 1917'de Şam'a geçti. Burada Khohk Yev Khosk (Düşünceler ve Sözler) adlı eserini tamamladı.

Mayıs 1918'de İstanbul'a döndü ve burada vefat etti. Naaşı, Beyoğlu'ndaki Surp Yerrortutyun Kilisesi'nde düzenlenen dini törenden sonra, Şişli Ermeni Mezarlığı'nda-ki patrikler kabristanına defnedildi.

Bibi. M. Ağavnuni, Miapankyev Aytseluk Hay Yerusağemi (Ermeni Kudüs'ün Din Adamları ve Ziyaretçileri), Kudüs, 1929; H. Bozabalyan, "Mağakya Arkyebisgobos Ormanyan'i Hama-rod Gensakrutyum" (Başepiskopos Mağakya Ormanyan'ın Özet Biyografisi), Eçmiadzin, S. 5 (1961); H. Gazaryan "Mağakya Ormanyan", Haygagan Sovedagan Hanrakidaran (Sovyet Ermeni Ansiklopedisi), c. 12, Erivan, 1986; M. Ormanyan, Azkabadum, III, Kudüs, 1927; H. C. Siruni, "Ormanyan Yev ir Jama-nagı" (Ormanyan ve Dönemi), Eçmiadzin, S. 5-9, H-12 (1961), 1-5 (1962).

VAĞARŞAG SEROPYAN