Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

OSMAN HAMDİ BEY

162

163 OSMAN KEŞFÎ EFENDİ TEKKESİ

Osman Hamdi, Beşiktaş'ta ilkokula başladı. 1856'da Mekteb-i Maarif-i Adliye'ye devam etti. Resme olan ilgisi o zamanlarda belirdi. Bu dönemde yaptığı karakalem resimleri Elvah-ı Nakşiye Koleksiyonu'nda bulunmaktadır. Çok küçük yaşlarda Batı kültürü ile tanışan İbrahim Edhem, kendisi gibi oğlu Osman Hamdi'yi de ortaöğrenimim tamamladıktan sonra 1857'de hukuk öğrenimi için Paris'e gönderdi. Osman Hamdi burada bir yandan hukuk derslerine devam ederken, bir yandan da Paris Güzel Sanatlar Yüksekokulu'nda resim derslerine katıldı, özel atölyelere devam etti. Jean-Leon Gerome ve Gustave Boulan-ger'den resim dersleri aldı, ayrıca arkeoloji ile de ilgilendi, bu alandaki dersleri izledi. 1858'de Sırbistan ve Viyana'da sergiler ve müzeler üzerine incelemelerde bulundu. Aynı yıllarda Paris'e eğitim için gönderilen Süleyman Seyyid ve Şeker Ahmed Paşa'yla birlikte 18ö7'de açılan Uluslararası 2. Paris Dünya Sergisi'ne katıldı. Abdü-laziz'in Paris'i ziyareti sırasında diğer arkadaşlarıyla birlikte sergide görev aldı ve bir madalya kazandı. Paris'te öğrenciliği sırasında Marie adlı ilk eşiyle evlendi. 10 yıl evli kaldığı bu ilk-eşinden 2 kızı dünyaya geldi. 1869'da istanbul'a dönerek çeşitli devlet hizmetlerinde bulundu. Önce Midhat Paşa'nın Bağdat'a giderken kendisine önerdiği "vilayet umur-ı ecnebiye müdürlüğü" görevini kabul ederek Bağdat'a gitti. Oradaki görevi sırasında resim çalışmalarını da sürdürdü. Doğulu tipleri notladı. 1871'de İstanbul'a döndü ve "teş-rifat-ı hariciye müdür muavini" oldu. "Ben" takma adıyla 1871-1872 yıllarında biri Türkçe İki Karpuz Bir Koltuğa Sığmaz, ikincisi Fransızca Cerf Volant (Uçurtma) adlı iki tiyatro oyunu yazdı. Oyunları Osmanlı Tiyatrosu ve Fransız Tiyatrosu'nda sahnelendi. Resimlerdeki dekor etkisi ile tiyatronun görselliği arasında bir ilinti kurdu. 1873'te, Viyana Dünya Sergisi'ne gönderilecek yapıtların seçimi, sergi mekânının yaptırılması işleriyle görevlendirildi ve komiser olarak Viyana'ya gitti. Burada adını sonradan Naile olarak değiştirdiği yine Marie adlı bir başka Fransız kızı ile tanıştı ve birinci eşinden ayrılarak onunla evlendi. 1875'te Hariciye Nezareti Umur-u Ecnebiye kâtipliğine atandı; 1876'da Abdüla-ziz'in tahttan indirilmesiyle bu görevden alındı ve matbuat-ı ecnebiye müdürlüğüne, 1877'de de Altıncı Daire-i Belediye(->) müdürlüğüne getirildi. Aynı yıl Maarif Ne-zareti'ne bağlı olarak kurulan müze komisyonunun 8 üyesinden biri oldu. Kuruluş halindeki Müze-i Hümayun'un (Arkeoloji Müzesi) müdürü olan P. Anton Dethi-er'in(->) ölümü üzerine 4 Eylül 1881'de bu kurumun müdürlüğüne getirildi.

Osman Hamdi Bey'in bu tarihten sonra kültür ve sanat alanındaki çalışmaları yoğunlaştı. Görevi sırasında Osmanlı Devleti sınırları içinde bulunan taşınabilir nitelikteki bütün sanat yapıtlarını toplamayı, korumayı, sergilemeyi ve müzecilik anlayışı içinde bir araya getirmeyi amaçladı. O sıralarda Çinili Köşk'te(->) bulunan bu müzeyi yeniden düzenleyip geliştirdi, daha

önceki onarımlarda üstleri sıva ile örtülmüş çinileri açığa çıkardı. 1882'de bir yandan da müze için yeni bir bina yaptırma çabası içine girdi. Çinili Köşk'te korunan koleksiyon için mimar Alexander Valla-ury'ye Arkeoloji Müzeleri binası tasarlattı. Bugünkü Arkeoloji Müzesi 1891'de onun zamanında tamamlanarak açıldı. Müzenin yapımının bitirilerek tümüyle hizmete girmesi 1891-1907 arasında üç aşamada gerçekleşti. Usul-i Mimari-i Osmanindh bir kitap yayımladı.