Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

PARDOE,JUUA

(1806, Beverly, Yorkshire - 26 Kasım 1862, Londra) İngiliz gezgin.

İspanyol kökenli olduğu söylenen ve İngiliz kraliyet ordusunda binbaşı olarak Peninsular Harekâtı ile Waterloo Savaşı'na katıldığı bilinen Thomas Pardoe'nun kızıdır.

Küçük yaşta edebi eserler vermeye başlayan Julia Pardoe, 14 yaşında yazdığı ve iki defa basılan şiir kitabı ile edebiyat hayatına atıldı. İlk dikkate değer eseri, Portekiz'e yapmış olduğu seyahate ait notlarını içeren ve 1833'te yayımlanan Traits and Traditions ofPortugal adlı kitabıdır. Prenses Augusta'ya ithaf ettiği bu kitap ile, prensesin özel ilgisini çeken Pardoe, bu kitabında 15 ay süreyle kaldığı Portekiz'deki kişisel gözlemlerini anlatmıştır.

Babası ile 30 Aralık 1835'te İstanbul'a geldiği bilinen Pardoe, Lady Mary Wort-ley Montagu'dan(-») sonra Türkiye hakkında en geniş bilgiye sahip ikinci yabancı kadın olma sıfatım kazanmıştır.

Dönemin İstanbul'unu ve yaşamını, kendine has renkli üslubu ile yazdığı The City ofthe Sultan and Domestic Manners oftbe Turks(l-E, Londra, 1837) adlı kitabında ele almıştır. Avrupa'da oryantalizm akımının başladığı dönemde çok ilgi çeken bu kitap, daha sonra 3 cilt olarak 1838, 1845 ve 1854'te tekrar basılmıştır.

İngiltere'de büyük ilgi uyandıran bu eserde bayram şenlikleri, saray düğün alayları, çarşılar, Türk aile yaşamı ve kadınlarına ilişkin gözlemler kelimelerle âdeta res-

medilmiştir. Eser Türkçeye 125 Yıl Önce İstanbul (İst., 1967) adıyla çevrilmiştir.

J. Pardoe'nun, İstanbul'da bulunduğu dönemde yapmış olduğu gözlemlerini gerçekçi bir dille ifade ettiği diğer bir eseri ise, 1838'de yayımlanan The Beauties ofthe Bospborus'tm. 1839, 1854 ve 1874'te yeni basımları yapılan kitap, 19. yy'da Avrupalıların geliştirmiş olduğu gravürlü kitap geleneğinin en iyi örneklerinden biridir. Ressam William Henry Bartlett'inC-O çizdiği resimlerin, çelik baskı gravürleri ile de yazarın renkli anlatımının pekişti-rildiği bu eserde, bir harita ve metin dışında 80 adet çelik baskı gravür ile İstanbul ve çevresindeki mimari doku ve günlük yaşam aslına son derece sadık kalarak yansıtılmıştır. Söz konusu kitabın Fransızca baskısı da yine 1838'de Londra'da yapılmıştır. Daha sonraki baskılarında Çanakkale Boğazı, Gelibolu, İzmir gibi yerlere ait bölümler de eklenerek gravür sayısı 86'ya, harita sayısı da 2'ye çıkarılmıştır. Eser henüz Türkçeye tercüme edilmemiştir.

İstanbul'da yaklaşık 9 ay kaldığı bilinen J. Pardoe, 1842'den sonra Londra'daki işlerinin yoğunluğundan bunalarak Grave-send yakınındaki Perry Street'te bulunan akrabalarının yanına, daha sonra da Kent'e yerleşmiştir. Hail, L. Hunt gibi çeşidi yazar-larca; sıcakkanlı, zeki, neşeli, anlatım ve edebiyatla ilgili konularda da aşırı coş-

Julia

Pardoe'nun

ilk basımı

1838'de yapılan

ve Bartlett'in

resimlemiş

olduğu The

Beauties ofthe

Bosphorus adlı

kitabının

kapağı.

Mehmet Yenen

koleksiyonu

Julia Pardoe

Galeri Alfa

kulu olduğu ifade edilen J. Pardoe'ya, edebiyat alanında vermiş olduğu 30 yıllık hizmetine karşılık Ocak 1860'ta bir pansiyon bağışlanmıştır.

Tarih derlemeleri ile kişisel gözlemlerini vurguladığı diğer eserleri arasında; 2 ciltlik The Romance ofthe Harem (1839, 1857), 4 ciltlik LordMorcar of Hereıvard (1829, 1837), 3 ciltlik Louis XIVand the CourtofFrance in the Seventeenth Country (1847, 1849, 1886), 2 ciltlik TheCourtand ReignofFrancisI(W49, 1887), 3 ciltlik The LifeandMemoirsofMarioveModici, Qu-een and Regent ofFrance (1852, 1890), 3 ciltlik Speculation (1834), 3 ciltlik The City oftheMagyar; ör Hungary and its