Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

PATRİA KONSTANTİNOPOLEOS

Geç Roma ve Bizans döneminde bir kentin topografyası, mitolojisi, tarihi yapılarına ilişkin bilgiler içeren edebi yazı türüne genellikle "patria" denir.

6. yy'dan sonra bu türün sadece başkent için yazıldığını görüyoruz. Bizanti-on'un(->) ve Konstantinopolis'in kuruluşunu tarihi olgularla efsaneleri karıştırarak anlatan, anıtları hakkında bilgi veren ve genelde kenti yüceltmek için yazılan "patria"ların sayısı fazla değildir. Günümüze yalnızca Patria Konstantinopoleos, yani Konstantinopolis Patria'sı ulaşmıştır. Patria Konstantinopoleos'u oluşturan bölümlerden birincisinin giriş kısmı 6. yy'da yaşamış pagan bir tarihçi olan Miletli He-sihios'un eserinden iktibas edilmiştir. He-sihios'un I. Constantinus'a (hd 324-337) kadar Bizantion tarihini ele aldığı bu eserine 10. yy'da bazı eklemeler yapılmıştır. Patria Konstantinopoleos'un II. ve III. bölümleri, 8. yy'da yazılmış fakat sonradan bazı ekler yapılmış anonim bir yapıt olan Parastaseis Syntomoi Kronikai 'ye dayanır. Politik bir amaçla kaleme alın-' mış olmakla birlikte, 8. yy'da Konstantinopolis'in Roma dönemi yapıtlarının ne derece tahrip edilmiş olduğunu, kentlilerin bunların anlamını bile unutarak, bir bölümüne tılsım özellikleri atfettiklerini anlatan Parastaseis, kentin tarihi topografyasını anlamak açısından önemli bilgiler içerir. Büyük bir olasılıkla 9. yy'da yazılmış olan Ayasofya'nın inşaat tarihine ilişkin patria ile 995 tarihli bir başka patria ve bu gruba eklenen, fakat İstanbul'un fethinden sonra yazılmış ve Kse-rolofos'taki sütunu anlatan bölümler bir kent biyografisi koleksiyonu olarak değerlendirilmesi gereken Patria Konstan-tinopoleos'u oluşturur. Bu yapıtların tümünü içeren bir antoloji T. Preger tarafından Scriptores originum Constantinopo-litanarum (I-II, Leipzig, 1901-1907) adı altında yayımlanmıştır.

DOĞAN KUBAN