Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

PIRGİÇ (SURP) KİLİSESİ

Kazlıçeşme'deki Surp Pırgiç Ermeni Hasta-nesi'nin bahçesindedir.

Hastanede kalanların ve hastane çalışanlarının ibadeti için tasarlanan kilise, ilk

kez 1832'de hastanenin kuruluşu zamanında yapılmaya başlanmıştır. Yapımında hastanenin en büyük bağışçısı ve kurucusu Harutyun Amira Bezciyan ve Hassa Mimarı Garabed Amira Balyan'ın katkısı olmuştur. Ahşap olarak inşa edilen kilise 3 Mayıs 1834'te Patrik II. Isdepanos Zakar-yan Ağavni tarafından takdis edilerek ibadete açılmıştır. 19. yy'ın sonuna harap olarak varan kilise, 1898 de Tahtaburunyan ailesi tarafından yenilenmiştir. Kagir olan bu ikinci yapının mimarı Kevork Aslanyan'dır. Birkaç yıl sonra büyük bir onarım daha geçiren kilise, l Aralık 1906'da Patrik I. Ma-ğakya Ormanyan tarafından takdis edilerek ibadete açılmıştır. Bu onarım Krikor Kalfa Melidosyan'ın eseridir. Son büyük onarımını 1966'da geçiren kiliseye bir galeri kat eklenmiştir. Yetvart Şahbaz'ın gerçekleştirdiği bu onarımın bitiminde kilise Patrik I. Şınorhk'un eliyle meshedilerek ibadete açılmıştır.

Mimari: Anıtsal bir girişi ve ön cephesi vardır. Batıdaki ana kapı ve rüzgârlıktan sonra nartekse girilir. Ermeni kiliselerinde-ki geleneksel kafes burada bulunmadığından narteksle nef birleşmiştir. Narteks kuzey ve güney yönlerindeki pencerelerden ışık almasına rağmen loştur. Bazilikal planlı kilisenin nefi de kuzey ve güneydeki pencerelerden ışık alır. Düz kemerli bu pencereler üzerlerindeki sivri kemer şekilli kartonpiyerler, binaya az da olsa bir hareketlilik kazandırmaktadır. Beşik tonozla örtülü olan nef, din adamlarına ayrılmış olan "tas"la son bulur. "Tas"tan sonra kuzey ve güney uçlarından dört rıht-la çıkılan "pem" bölümüne geçilir.

Yarı dairesel planlı absidin merkezinde üç kubbeli kilise tipinde yapılmış ahşap sunak yer alır. Absidin kuzey yönünden hazine odasına, güneyinden ise bir geçitle güney şapeline girilir. "Tas"ın kuzey ve güneyinden yanal şapellere geçilir. Bunlardan kuzeydeki vaftizhane olarak kullanılmaktadır. Kilise narteksinin üzerine 1966' da eklenen galeri kata çıkış, kilisenin güneyindeki dış merdivenden sağlanır.

Ön görünüşte etkileyicilik, anıtsal kapı ve kitabenin dışında galeri kata açılan üç pencere ve çan kulesi ile sağlanır. Yanal yüzeylerde ise dikkat çeken bir unsur yoktur.

Kilise, sadece hastane sakinleri için yapıldığından, süsleme yok denecek kadar azdır. Absid kemerinin üzerinde isa'nın "Bana gelin ey yorgunlar ve ağır yüklü olanlar, ben size rahatlık vereceğim" sözü yazılıdır.

VAĞARŞAG SEROPYAN