Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

NAİMA MUSTAFA EFENDİ

28

29

NAİME SULTAN YALISI

İ

KİRA

K A T L

KISSA

İ

Vak'a-i garibedendir ki îstanbulda Kira denmekle ma'rufe bir Yahudiye a'cûz nis-van-ı harem vâsıtasıyle hayli teferrüd ve şöhret bulub nisve-i mezkûrâmn râbı-ta-i irtişaları olmağla umûr-ı külliyeye karışub nice meşâhire mansıb alıverüb rüşvete imâle ile iç halkının idlâl ve umûr-ı âlemi pür-ihtilâl etmeğin sipahi taifesi cem'iyet ve hücum edüb zikr olunan mel'ûne-i müfsideyi taleb erdiklerinde kaimmakâm Halil Paşa bu şerrin zararı ihtimaldir ki kendüye ve sedef-i dürr-i hilafet Valide sultana isabet ede deyü havfe düşüb çavuşbaşı Kazancızâde'yi gön-derüb Yahudiyenin meskenin basdurub kendüyü ve oğullarını ahz etdirdi. Hu-zur-ı vezire ihzar esnasında henüz divanhane nerdürabamndan çıkarlarken züm-re-i sipah sabr etmeyüb a'cûz-ı mezbureye ve oğullarına hançer üşürüb üçünü bile pâreleyüb lâşe-i habîselerin meydana bıraktılar ve mel'ûnenin vâsıta-i rüşvet olan destini ve mevzi'-i fercini kat'edüb ol lâineye intihâb ile mansab sahibi olan ba'zı mağrur-ı câhm kapularına mıhlayub asdılar. Bu vak'adan mehd-i ul-yâ hazretleri ziyâde bî-huzûr olub bu bî-edebliğe cesaret edenlerin definde sa'y ve ihtimam etmedi deyü Halil Paşa'ya muğber oldu ve az müddetde ol iğbirara binâen Halil Paşa'yı ma'zûl ve Tavaşi Hafız Paşa'yı kaimmakamlık nesnedine mev-sul eylediler ve bu bâbda müftî-i asr Sun'ullah Efendi dahi tahrik-i cem'iyet-i si-pâha râz-dârdır deyü bu husûsda teşrik eldiler. Nefsü'1-emr budur ki ba'zı me-sâlih husulüne tasavvuf eden kimesnelerin yediyle mebâliğ ve hedâyâ alınmak her asrda eksik olmaz bir mânâdır. Hadd-i ma'kulü tecâvüz etdiği hâlde hile-i hakimane ile define sa'y olunmak lâzım iken hucûm-ı umuma muharrik bu makule fesadı ikâz ile hetm-i nâmus-ı devlet etmek akıbetinde vehâmet mukarrerdir.

Tarib-i Naima, I, 230-231

meşini sağladı. Ancak Yahudi cemaatinin ileri gelenleri iki görevi yürütmesinin imkânsız olduğunu ileri sürerek Haim Nahum'un bu görevi kabul etmemesini sağladılar.

Nahum 1918'de Sadrazam Ahmed İzzet Paşa tarafından Amerika Birleşik Devletle-ri'ne gönderildi. 1917'den beri kesilmiş olan ilişkilerin canlandırılması gerekmekteydi. Temaslarına Avrupa'dan başlayan Nahum gerekli ülkelerin giriş vizesi vermemesi üzerine görevini tamamlayamadı.

Nahum 1919'da, Amerika Birleşik Dev-letleri'nin eski istanbul büyükelçisi Henry Morgenthau'yla görüşmek üzere Avrupa'ya gitti. Konu Türkiye'nin geleceğiydi. Seyahatinde yeni devletin sınırlan, Kemalistlerin fikirleri ve Mustafa Kemal'in kişiliği hakkında sayısız temaslarda bulundu, basın toplantıları düzenledi. Fransız basınında röportajları yayımlandı. Nahum ayrıca Fransa ile Türk milliyetçi hareketi arasında yapılabilecek bir anlaşmayı muhtelif defalar dile getirdi.

Görevinden istifa ettiği 1919'dan Kahire başhahamı seçildiği 1926'ya kadar Paris'te oturan Nahum, bu dönemde de siyasetle ilgilendi. Özellikle Fransız basınında kurulmakta olan Türkiye Cumhuriyeti ve Kemalist akımla ilgili demeç ve röportajları yayımlandı. 1922'de Cumhuriyet'in ilanından önce yeni bir kampanyayla büyük güçlerin Ankara hükümetiyle barış anlaşmaları imzalamaları için çaba gösterdi. Kemalistlerin propagandasını yaptı. 1923' te Türk heyetinde yer alarak Lozan Barış Konferansı'na katıldı.

Nahum 1926'da başhaham seçilmesi üzerine Kahire'ye yerleşti. Kısa bir süre sonra senatör tayin edildi. Mısır'daki Yahudi Etütleri kuruluşunun kurucularından olan Nahum'un 1934'te iki eseri yayımlandı: Administration deş biensprives et despa-lais royaux (Kraliyet Saraylarının ve Özel Mülkiyetin Yönetimi) ve Recueil desfir-mans imperiaux ottomans (Osmanlı imparatorluğu Fermanları).

SILVYO OVADYA