Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

PREZİOSİ, AMADEO

(2 Aralık 1816, Malta - 27Eylül 1882, İstanbul) İtalyan ressam.

Malta Adası'nda La Valetta'da doğdu. Adaya 17. yy'da yerleşmiş, Sicilya kralı tarafından asalet unvanı verilmiş ve 18. yy'da ülke yönetiminde etkin olmuş bir aileye mensuptu. V. Preziosi kontu unvanına sahip olan Amadeo, hukuk eğitimi görmüş olmasına rağmen sanat aşkı ağır bastığı için resme yöneldi. İlk resim çalışmalarına Giuseppe Hyzler'in atölyesinde başladı. Sanat eğitimini Paris'te Güzel Sanatlar Akademisi'nde tamamladı. Başından beri ressam olmasına karşı çıkan babası-

nın bu tutumu üzerine Malta'dan ayrıldı. Preziosi'nin İstanbul'a geliş tarihi bilinmemektedir. İstanbul manzaralarını içeren ilk çalışmaları 1842 tarihim taşıdığı için İstanbul'a bu yılda geldiği sanılmaktadır. Be-yoğu'nda Hammalbaşı Sokağı'nda Rum asıllı eşi, 3 kızı ve oğlu ile yaşamıştır. Anadili olan İtalyancadan başka Fransızca, Rumca ve ingilizce bilmesi yabancılarla, Türkçeye vâkıf olması da Türklerle ilişki kurmasını kolaylaştırmıştır.

Preziosi kalem ya da mürekkeple çizip suluboya ile renklendirdiği eserlerinde İstanbul görünümlerinin yamsıra derviş, tüccar, berber, asker gibi çeşitli mesleklerden Türklerle, Arnavut, Bulgar, Ermeni, Rum ve Yahudi gibi etnik gruplardan insanları günlük hayatın içinde vermeye çalışarak İstanbul halkının kültür çeşitliliğini yansıtmıştır. Bu resimlerin büyük bir bölümü o dönemde İstanbul'a gelen turistler tarafından gezi hatırası olarak satın alındığı için Türkiye dışındadır. Buna rağmen Resim ve Heykel Müzesi'nde(->), Topkapı Sarayı Müzesi'nde(->) Deniz Mü-zesi'nde(->) ve özel koleksiyonlarda bazı örnekler bulunmaktadır. Sanatçının resimlerinin taşbaskıları ise 1858'de Stamboul RecollectionsofEasternLife, 1861'de Stamboul Souvenir d'Orient adı altında 2 albümde yayımlanmıştır. Eserlerini 1858' de Paris'te, 18ö3'te Londra'da 1867'de yine Paris'te, 1880 ve 1881'de İstanbul'daki ABC Kulübü'nün sergilerinde teşhir etmiştir. 1860'larda İstanbul'un Batılılar için eski çekiciliğini yitirdiğini gören Preziosi, konu dağarcığım genişletmek amacıyla 1862'de Mısır'a, 1868 ve 1869'da Romanya'ya giderek oraları resmetmiştir.

Preziosi son yıllarda Yeşilköy'de yaşamış ve Beyoğlu'ndaki atölyesinde çalışma-

Preziosi'nin "Sultan Mecid'in Beylerbeyi'ne Gelişi" adlı gravürü. S. Germaner-Z. İnankur, Oryantalizm ve Türkiye, ist., 1989

Preziosi'nin Yeşilköy Katolik Mezarlığı'nda bakımsız halde bulunan mezarı.

Cumhuriyet Gazetesi Arşivi

larını sürdürmüştür. Bir dönem II. Abdül-hamid'in saray ressamı olmuştur. Preziosi Yeşilköy'de bir av kazasında yaralanmış, ertesi gün ölmüş ve Yeşilköy'deki Katolik mezarlığına gömülmüştür.

Bibi. E. Benezit, Dictionnaire deş Peintres, Sculpteurs, Dessinateurs et Graveurs, VII, Paris, 1957, s. 25; O. Öndeş, "Ünlü Ressam Amadeo Preziosi", Hayat Tarih Mecmuası, S. 2 (1973); ay, "Un Peintre Amoureux d'îstanbul Amadeo Preziosi", TTOK Belleteni, S. 41/320 (1974); L. Thornton, Leş Orientalistes Peintres Voyageurs 1828-1908, Paris, 1983; ay, Women as Portrayed in Orientalist Painting, Paris, 1985; S. Germaner-Z. İnankur, Oryantalizm ve Türkiye, İst., 1989; N. Gürsu, "Bir İstanbul Ressamı Amadeo Count Preziosi", Sanat Tarihi Araştırmaları Dergisi, S. 8 (1990); P. Tuğlacı, Dadyan Ailesi'nin Osmanlı Toplum, Ekonomi ve Siyaset Hayatındaki Rolü, fst., 1993.

HÂLENUR KÂTİPOĞLU