Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

PULLARDA İSTANBUL

292

293

RADYO

Pulheria'mn tasvirini taşıyan sikkenin ön ve arka yüzü.

H. G. Goodacre, A Handbookfor the Coinage of Byzantine Empire, Londra, 1928-1933

Pulheria'mn en büyük rakipleri, Teodo-sios'un 421'de evlendiği Atenais-Eudo-kia(->) ile Konstantinopolis Patriği Nestori-os idi. Eudokia'mn imparator üzerinde giderek artan etkisi Pulheria'mn konumunu sarsarken, Nestorios da Pulheria'ya muhtemelen 15 Nisan 428'de verilen "azizlerin azizi" unvanını kabul etmemişti. Hz İsa'nın tanrısal ve insani doğalarının birbirinden bağımsızlığını savunan Nasturiliğin de te-orisyeni olan Nestorios, Pulheria ile Alek-sandria (iskenderiye) Patriği Krillos arasında kurulan bir ittifak sonucu, 431 tarihli Ephesus (Efes) Konsili'nde yenilgiye uğradı ve sürgüne gönderildi.

Imparatoriçe Atenais-Eudokia'nın hac için gittiği Kudüs'ten dönmesinden (439) sonra Pulheria'mn gücü azaldıysa da, Atenais-Eudokia'nın müttefiki olan yeni Konstantinopolis valisi Kiros'un(-») görevden alınmasında parmağı olduğu sanılmaktadır. Pulheria 441'de Eudokia taraftarı hadım Hrisafios'un sarayda yükselmesini takiben 449'da toplanan ve tarihe "haydut" Ephesus Konsili diye geçen sinodda uğradığı yenilgiden sonra iktidarı tümüyle kaybedince Papa I. Leon ile ittifak kurmaya çalıştı.

II. Teodosios'un 450'de aniden ve evlat bırakmadan ölümüyle Pulheria'mn şansı yeniden açıldı. Roma'nın da desteği ile tahtı ele geçirmek için, bekâret yeminine ve ilerlemiş yaşına rağmen kahraman asker Markianos (hd 450-457) ile evlenmekten kaçınmadı. (Nitekim bu evlilik halk ve kilise nezdinde kâğıt üzerinde kabul edildi ve Pulheria daima "bakire" olarak anıldı.) Pulheria 451'de Ortodoks düşüncenin yeniden formüle edildiği Halkedon Konsi-li'nin(->) toplanmasına öncülük etti ve konsile bizzat katılarak sonuç bildirgesinin şekillenmesinde belirleyici rol oynadı.

Pulheria son yıllarında, yüzyıllar boyunca Ayasofya'dan sonra başkentin en büyük ve önemli kilisesi olan Blahernai Ki-lisesi'nin(-») inşası işine girişti; fakat kilise ancak ölümünden sonra kocası Markianos tarafından tamamlanabildi. 5. yy'ın ilk çeyreğinde yazılmış Notita urbis Contanti-nopolitanae'~ye(->^) göre Pulheria, kentin III. ve XI. bölgelerinde iki konağa sahipti. Ayrıca XI. bölgede Pulherianae adıyla anılan bir de mahalle kurmuş; burada bir saray ile biri Ayios Laurentios'a, diğeri ise İsaios'a adanmış 2 kilise yaptırmıştı.

Bibi. K. G. Holüm, Theodosian Empresses, Berkeley, 1982, s. 79-111, 147-228; ay, "Pulc-heraia's Crusade A.D. 421-422 and the Ide-ology of Imperail Victory", Greek, Roman and Byzantine Studies, c. 18, 1977, s. 153-172; Dtc-tionary ofByzantium, 1757; Janin, Constanti-nople byzantine, 123, 137, 139, 151, 415.

AYŞE HÜR