Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

RALLİ KÖŞKÜ

Büyükada'da, Çankaya (Nizam) Caddesi' nin kuzey (deniz) yakasında, geniş bir bahçe içinde yer almaktaydı.

Cephelerindeki bezemelerden dolayı

Ralli Köşkü

Tuğlacı, İstanbul Adaları, II

halk arasında "Yaldızlı Köşk" ve "Sedefli Köşk" gibi adlarla anılan bu yapı 19. yy'ın sonlarında maden mühendisi Sakız kökenli Yorgo Ralli (ö. 1936) tarafından inşa ettirilmiştir. Büyükada'mn en dikkat çekici sivil mimarlık örneklerinden olan köşkün, prefabrik parçalar halinde Hindistan'da imal edilerek burada montajının yapıldığı bilinmektedir. Y. Ralli'den sonra, satış yoluyla birkaç aile arasında el değiştiren yapı 1956'da yanarak tarihe karışmış, daha sonra yerine modern bir konut inşa edilmiştir.

Ralli Köşkü, geçen yüzyılda Batı aristokrasisi ve yüksek burjuvazi arasında revaç bulan oryantalizm modasının, İstanbul'un en kozmopolit banliyösü Büyüka-da'daki ilginç bir yansıması olarak değerlendirilebilir. Ahşap parçalardan oluşan yapının mimari ayrıntılarında ve süsleme programında Hint-Moğol saray mimarisinden ilham alınmış, ayrıca dönemin eklektik zevkine uygun olarak, Avrupa ve Arap kaynaklı bazı etkilere de yer verilmiştir. Bu arada İstanbul'da geç dönem köşk mimarisinin vazgeçilmez öğelerinden olan ci-hannüma (mehtabiye) kulesine Ralli Köş-kü'nde de rastlanmaktadır. Köşkün kitlesinden bağımsız olarak yükselen kule sekizgen kesitli ve kubbeli olarak tasarlanmış, sekizgenin yüzlerine, önlerinde kafesli minyatür balkonlar bulunan pencereler açılmış, bu açıklıklar, alternatif olarak üçgen ve kavisli saçaklarla gölgelendirilmiş-tir. Köşkün, zeytuni yeşil boyalı cepheleri oyma, dekupaj, torna, yaldızlama ve sedef kakma gibi çok çeşitli teknikler kullanılmak suretiyle, bir mimari yapıdan ziyade âdeta kıymetli bir mobilya gibi, son derecede ince bir işçilikle bezenmiştir. Cephelerdeki bu yoğun süslemenin yağmur ve

kardan olumsuz yönde etkilenmemesi için köşkün kış aylarında muşambadan özel bir kılıf içine alındığı bilinmektedir. Bibi. Tuğlacı, İstanbul Adaları, I, 380-381.

M. BAHA TANMAN