Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

Rıza Bey Yalısı

Gürol Kara/ TETIVArşivi

1903'ten başlayarak d'Aronco'nun evinin projelendirilmesi ve inşaatını yürüttü. Bu yapıda ünlü mimarın istanbul'dan gönderdiği mektuplardaki eskizlerden yararlandı. Birlikte çalışmaları ve dostlukları 1932'de d'Aronco'nun ölümüne kadar sürdü.

Rigotti istanbul'da, Tarım ve Sanayi Ser-gisi'nin projeleri ile ahşap ve alçı malzemeden büyük ölçülerde bir de maketini hazırladı. Ancak 10 Temmuz 1894'te meydana gelen deprem sonucu sergiden vazgeçildi ve hasar gören önemli yapıların restorasyonuna başlandı. Rigotti, Yıldız Sa-rayı'nda bazı yapıların restorasyonunu yaptı ve d'Aronco tasarımlarının çizimlerini hazırladı. Bunlar arasında Metal Kolonlu Ev, Şeyhülislam Evi ve Muhafızlar Binası gibi projeler vardır.

Rigotti, birlikte çalışmalarına rağmen, tarihsel üslupları cesaretle kullanan ve sürekli yeni arayışlar içinde olan d'Aron-co'dan çok farklı bir mimariden yanaydı. Mimaride, strüktürel ve işlevsel niteliklerin yansımasıyla sınırlanmış bir ifadeyi tercih etmiştir. Yüzeylerin ve hacimlerin sade armonisini, doluluk-boşluk oranlarının dengesini aramıştır.

Tamamen farklı anlayıştaki bu iki mimarın İstanbul çalışmalarında da anlaşmazlıkları, sert tartışmaları ve dargınlıkları olmuştur. Rigotti, boyun eğen bir yaradılışta değildi, ustası d'Aronco ise oldukça sert ve sinirli bir kişiydi. Osmanlı Tarım ve Sanayi Ürünleri Ulusal Sergi-si'nin projelerini hazırlarken dargın oldukları dönemlerde, tasarımla ilgili ilişkilerini masalarının üzerine notlar bırakarak kurmuşlardır.

Rigotti, mimari anlayışını d'Aronco ile kıyaslayarak "d'Aronco benim büyüğüm ve arkadaşım, ancak hocam olamaz, çünkü birbirimizden çok uzağız, ona göre kendi mimarisi zengin, benimki ise fakirdir, ama benimki bugünün simgesidir, yani geleceğe yönelmiştir" şeklinde ifade etmiştir. Gerçekten de Rigotti'nin İstanbul' daki son yılında yerel mimariden esinlenerek tasarladığı "Boğaziçi'nde Villa" projesi döneminin üslup endişelerinden arınmış modern bir kimlik sergiler.

Bibi. G. Rigotti, "Raimondo d'Aronco e Anni-bale Rigotti", Atti Del Congresso Intemaziona-

Annibale Rigotti'nin "Boğaziçi'nde Villa" projesi çizimi, 1896. Cengiz Can fotoğraf arşivi

le di Studi su Raimondo d'Aronco e il suo Tempo, Udine, 1982, s. 70-92; ay, "Una Parte del-la Corrispondenza di Raimondo d'Aronco con Annibale Rigotti", Raimondo d'Aronco, Lette-re di un Architetto, Gemona del Friuli, 1982, s. 227-232; C. Can, "istanbul'da 19. Yüzyıl Batılı ve Levanten Mimarların Yapıları ve Koruma Sorunları", (Yıldız Teknik Üniversitesi, yayımlanmamış doktora tezi), 1993, s. 86, 87.

CENGiZ CAN