Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

ROMANOS m ARGİROS

(968, ? - 11/12 Nisan 1034, Konstanti-nopolis) Bizans imparatoru (1028-1034). Başkent Konstantinopolis'i büyük ölçüde imar etmesiyle tanınır.

Makedonyalı soylu bir senatör ailesinden gelen Romanos'un lakabı bazı kaynaklara göre Argiropulos'tur. Önceleri Aya-sofya'nm "oikonomos"u (hazinedar) olan Romanos, 1028'de başkent memurlar sınıfının en soylu temsilcisi sıfatıyla Konstan-tinopolis'in eparhos'u (vali-belediye başkanı) oldu. Ölüm döşeğindeki İmparator VI-II. Konstantinos geride bir erkek evlat bı-

Istrancalar'dan

gelen isale

hattı

üzerindeki

kemerlerin en

büyüklerinden

biri olan

Kurşunlugerme

Kemeri.

Kâzım Çeçen,

1992

^^,

fff: •

III. Romanos'un tasvirini taşıyan sikkenin ön ve arka yüzü.

H. G. Goodacre, A Handbookfor the Coinage ofthe Byzantine Empire, Londra, 1928-1933

rakmadan öleceğini görünce, Romanos'u, karısından ayrılarak 50'li yaşlarını süren kızıZoe(->) ile evlenmeye zorladı. Düğünden üç gün sonra Konstantinos'un ölümü üzerine Romanos imparator ilan edildi.

Romanos tahta geçer geçmez, aile geleneklerine ters bir politika izlemeye başladı ve seleflerinden II. Basileios'un(->) (hd 867-886) politikalarından tümüyle ayrılarak, küçük üreticilerden yana tavır koydu. Büyük toprak sahipleri ve kilise çevrelerinin desteğini sağlamak için, onların nefret ettiği "allelengion" adlı munzam vergiyi kaldırdı, kiliseye cömert bağışlar yaptı, mahkûmlara af çıkarttı.

Romanos, tantanaya ve depdebeye düşkün, bilgiçlik taslayan, paranoya derecesinde büyüklük kompleksine sahip biri olarak tanımlanır. Tarihe "Büyük" lakabı ile geçen I. İustinianos'tan(-») (hd 527-505) esinlenerek büyük harcamalar yapmak pahasına, başkentte onarım ve inşa faaliyetlerine girişti. Peripleptos Manastırı'm inşa ettirdi, Ayasofya'nın sütun başlıklarını elden geçirdi (1031), Blahernai Sarayı'nı(->) büyük ölçüde yenileyerek süsledi, Valens (Bozdoğan) Kemerleri'ni onarttı. Bazen kendini büyük felsefeci Marcus Aurelius sanan, bazen de Batı Roma İmparatoru Hadrinus'a öykünen ve kendini büyük bir general olarak tahayyül eden Romanos, çevresinin tüm uyarılarına rağmen, Aleppo (Halep) şehrine bir sefer düzenledi fakat uğradığı yenilgi üzerine alelacele Konstan-tinopolis'e geri döndü. Komutanlarından Maniakes'in 1032'de Edessa'yı (Urfa) zapt etmesi, döneminde yaşanan tek askeri başarıdır.

Doğudaki başarısızlıklarını telafi için II. Basileios'un saldırgan dış politikasını Sicilya'da devam ettirmeye çalıştı, Alman İmparatoru II. Konrad ile görüşmeler yaptı. Fakat, Romanos'a karşı olan soylular tm-paratoriçe Zoe'nin kız kardeşi Teodo-ra'nın(->) etrafında toplanarak iktidarını tehdit etmeye başlamışlardı bile. Romanos'un ilgisini kaybettiğini fark eden Zoe, mabeyinci İoannes Orfonotrofos'un kardeşi Mihael'e (IV) âşık olunca, Romanos'un kaderi belli olmuştu. Bazı kaynaklara göre, banyoda suikasta kurban giden Romanos'un cenaze töreni ile Zoe'nin alelacele evlendiği IV. Mihael'in (hd 1034-1041) tahta çıkış törenleri aynı zamanda yapılmıştı.

Bibi. J. F. Vannier, Familles byzantines: Leş Argyroi (IX-XII siedes), Paris, 1975, s. 36-39; Ostrogorsky, Bizans, 297-300.

AYŞE HÜR