Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

SEMİZ ALİ PAŞA MEDRESESİ

bak. CEDİD ALİ PAŞA MEDRESESİ

SEMPRENI, GUGIIELMO

(1841, Croce di Romagna -1917, Monte Colombo, Forli) İtalyan inşaatçı ve mimar.

1870 Beyoğlu yangını sonrası İstanbul'a geldi. 19. yy'ın ikinci yarısından itibaren sayılan iyice artan ve önemli bir bölümü yapı sektöründe faaliyet gösteren İtalyan kökenli topluluğa katıldı. Mütevazı imkânlarına rağmen sempatik kişiliği ve çalışkanlığıyla tanınarak etkinliğini artırdı. Yabancı elçilik mensuplarının ve Türklerin güvenini kazandı, İtalyan kolonisinin en tanınmış kişilerinden biri oldu. 20. yy'ın başında İstanbul'un en faal müteahhitlik şirketlerinden birinin sahibi olan Semprini, Osmanlı yönetiminin verdiği işlerden başka kentteki yabancılar için de yapılar yaptı. Feriköy Latin Katolik Mezarlığı'nın yöneticilerinden olan Semprini, İstanbul İtalyan kolonisinin faaliyetlerinin ve sosyal hizmet veren derneklerinin de önde gelen kişi-siydi. 1881'de evi Tünel'in karşısında Ensiz Sokağı no. 4'te bahçe içinde bir yapıydı. Atölyesi ise 1912'de Tarlabaşı'nda Sururi Sokağı no. 38'deydi. Semprini, 1912'den sonra İtalya'ya döndü.

Semprini'nin İstanbul'da inşa ettiği ve onarımını yaptığı yapıların sayısı bir hayli fazladır. Devrin tanığı A. Mori abartılı bir ifadeyle 20. yy'ın başında Beyoğlu'nun her sokağında en azından bir Semprini yapısı olduğunu yazar. Mimarlık eğitimi gördüğü saptanamayan Semprini bu uygulamalardan birçoğunu yapımcı olarak gerçekleştirmiştir. İtalyan Elçiliği kayıtlarında mesleği "yapımcı-müteahhit" olarak gösterilmiş, 1875'te üyesi olduğu Societa Operaia'nm arşiv defterlerinde ise "mimar" olarak kaydedilmiştir. Uygulamalarının bir kısmında da mimar olarak ismini yazdığı plaketler vardır.

Semprini, Osmanlı yönetiminin talebi üzerine, başka işlerin yanında, petrol ve gaz depoları inşaatı ile Kız Kulesi'nin(->) onarımını yaptı. Rus Elçiliği binasının(-t) yeniden düzenlenmesi işini yürüttü. İstanbul'da bulunan Almanlar için Alman okulları, Alman Hastanesi(->), Tünel'de Teuto-nia Alman Kulübü'nü(-0 ve Tarabya'da Alman Elçiliği Yazlık Köşkleri'ni(-+) yaptı. Feriköy Latin Katolik Mezarlığı cephesinde mezarlığa akar olması için sıra dükkânları, Sankt George Hastanesi'ni(->) inşa etti. 1891'de Tepebaşı Meşrutiyet Caddesi'nde Londra Oteli'ni(->) ve aynı sıradaki apartmanı inşa etti. Karaköy'de Alman Sinago-ğu'nu ve 1904'te İstiklal Caddesi'nde Santa Maria Draperis Kilisesi'ni(->), Bomonti'de İtalyan Salesiani Okulu'nu ve 1906-1912'de Saint Antoine Kilisesi'ni(->) inşa etti.

Semprini'nin gerçekleştirdiği bu yapılardan bir kısmının tasarımcısı olarak başka mimarların isimleri bilinmektedir. Örneğin Tünel'deki Alman Lisesi için mimar M. F. Cumin, Teutonia Alman Kulübü için mühendis Von Mackensen, Alman Elçiliği Yazlık Köşkleri için mimar Alphonse Cing-ria, Alman Sinagogu için İtalyan asıllı mi-

mar Gabriele Tedeschi çalışmıştır. Semprini'nin adı, Saint Antoine Kilisesi inşaatında da genç mimar Giulio Mongeri'nin(->) yardımcısı olarak geçmektedir. Ancak, Semprini'nin bu yapılardaki asıl katkısı, tecrübeli bir müteahhit olarak uygulama aşamasında gerçekleşmiştir. Semprini'nin mimari tasarımlarını belgeleyecek günışığı-na çıkmış projeler de yoktur. Santa Maria Draperis Kilisesi'nin kitabesinde ve Londra Oteli ile aynı sıradaki apartmanın cephesinde "G. Semprini, Architetto" şeklinde mimar olarak ismi yazılıdır. Beyoğ-lu'nda dönemin genel mimari karakterini sergileyen bu yapıların tasarımı Semprini'nin şahsi birikiminin ürünü olmalıdır.

Semprini'nin inşa ettiği ve bazılarını da tasarladığı yapılardan Azapkapı'daki Avusturya Hastanesi ve Feriköy Latin Mezarlığı cephesindeki sıra dükkânlar günümüze ulaşmamıştır. Selasiani Okulu günümüzde Özel Evrim Lisesi olarak kullanılmaktadır. Diğer yapılar işlevlerini sürdürmektedir. Ancak Beyoğlu'nda inşa ettiği çok sayıda yapıdan büyük bölümü koruma düşüncesinin gelişmesine kadar geçen sürede, yıkıp yenisini yapma alışkanlığıyla, belgelenemeden yok edilmiştir.

Heykellere de yer verdiği cephelerde tarihsel klasik formları seçmeci bir anlayışla kullanan Guglielmo Semprini'nin günümüze ulaşan eserleri, Beyoğlu kültürünün ve yüzyıl dönümündeki yaşantının değerli kanıtlarıdır.

Bibi. A. Mori, Gli Italiani a Constantinopoli Monografia Coloniale, Modena, 1906, s. 236; C. Can, "İstanbul'da 19. Yüzyıl Batılı ve Levanten Mimarların Yapıları ve Koruma Sorunları" (Yıldız Teknik Üniversitesi, yayımlanmamış doktora tezi), 1993, s. 221-225.

CENGİZ CAN