Hukukun temel kavramlari

7.3.1.4. Şekle Bağlı Olan ve Olmayan İrade Açıklamaları 
Türk  Borçlar  Kanunu,  sözleşmenin  geçerliliğini,  yasa  tersini  emretmedikçe  şekle 
bağlamamıştır (TBK, m. 12). Örneğin bir menkul satım sözleşmesi hiçbir şekle tabi değildir 
(TBK, m. 207).  Fakat taraflar istedikleri takdirde bir sözleşmeyi mevzuatta gösterilen şekillere 
uyarak yapmaları olanaklı olduğu gibi, mevzuatın kendisi de tarafları belirli şekillere uyarak 
hukuksal  işlem  yapmaya  zorlayabilir.  Mevzuatta  öngörülen  hukuksal  işlemlere  ilişkin  irade 
açıklama şekilleri: 
Sözlü  şekil:  İrade  açıklamasının  geçerli  olması  için  mutlaka  sözlü  yapılması  istenen 
şekildir.  Bir  hukuksal  işlemin/sözleşmenin  geçerli  olması  için  irade  açıklamasının  mutlaka 
sözlü  şekilde  yapılmasını  arayan  bir  hukuksal  işlem  türüne  borçlar  hukukunda  yer 
verilmemiştir. Türk Medeni Kanunu ise sadece iki durumda bu şekli zorunlu kabul etmiştir. 
Bunlar evlenme sözleşmesi ve sözlü vasiyettir. Bu hukuksal işlemlerin geçerli olması için irade 
mutlaka sözlü bir biçimde açıklanmalıdır (TMK, 142, m. 539). Bu şekil, en çok başvurulan 
isteğe bağlı şekildir. Ancak evlenme sözleşmesinin de sözlü olmasını şart koşan Türk Medeni 
Kanunu (m. 142), sözlü şekli, bu sözleşme için zorunlu kabul etmiştir (Akıntürk 2013: 37). 
Yazılı şekil: Tarafların el yazısıyla, daktilo, bilgisayar veya herhangi bir aletle bir belge 
düzenleyerek altını imzalamalarıdır. Kanun bazı sözleşmelerin geçerli olmasını yazılı şekilde 
yapılmasına bağlamıştır. Bunlar yazılı şekilde yapılmadığı takdirde geçerli bir sözleşme olarak 
kabul  edilmez.  Kefalet  sözleşmesi,  alacağın  temliki  (devri)  sözleşmesi,  rekabet  yasağı 
sözleşmesi yazılı şekilde yapılması gereken sözleşmelere örnek olarak verilebilir. Yazılı şekilde 
yapılmış olan sözleşmenin unsurları metin ve imza olmak üzere iki tanedir. Metin, tarafların 
irade  açıklamalarını  içeren  belgedir.  Diğer  unsur  olan  imza  ise  bir  kişinin  kimliğini  ortaya 
koyan  ve  genellikle  o  kişinin  esas  adının  ve  soyadının  yazılmasından  meydana  gelen  bir 
işarettir.  Bu  tanımdan  geçerli  bir  imzadan  söz  etmek  için  imzada,  kişinin  ad  ve  soyadının 
mutlaka  bulunması  gerektiği  anlaşılmamalıdır.  Yazılı  bir  iradenin  bir  kişiye  ait  olduğunu 
ispatlamaya yarayan ve o kişinin eliyle yazılmış herhangi bir işaret de imza olarak kabul edilir 
(Akıntürk 2013: 37-38). 
Resmi şekil: Hukuksal işlemin yetkili resmi bir merci önünde yapılmasıdır. Bu merciler, 
yargıç,  noter  ve  tapu  memurudur.  Bu  merciler  önünde  yapılan  senetlere  resmi  senet  denir. 
Kanun,  bazı  hukuksal  işlemlerin  geçerli  olması  için  resmi  şekilde  yapılmasını  aramıştır. 
Gayrimenkul bağışlama vaadi sözleşmesi (TBK, m. 288/2), gayrimenkul üzerindeki aynı hakkı 
devir sözleşmesi, bir ayni hak kurmak için yapılan sözleşmeler (TMK, m. 706; TBK, m. 237), 
resmi vasiyetname (TBK, m. 532; Akıntürk 2013: 41-42; Cansel vd. 2015: 263). Bu sözleşmeler 
resmi şekilde yapılmadığı takdirde geçerli olmaz. 

---

159