Hukukun temel kavramlari

3.1.1.3.Kanun/Yasa 
Genel anlamda kanun3 denildiğinde, yasa koyucu tarafından hazırlanan yazılı kurallar 
anlaşılır (Cansel vd. 2015: 92).  Hirş’e göre kanun bunun dışında şu anlamlara da gelmektedir. 
1)  Hukuk  dışı  olan  kurallar.  2)  Doğal  olayların  bağlı  olduğu  düzen.  3)  Herhangi  bir  konu 
üzerindeki yasanın yazılı olduğu kitap (Hirş 2001: 14). 
Hukukumuzda  mevzuat  hükümlerinin  nasıl  hazırlanacağı  bir  yönetmelikle 
belirlenmiştir. Bu düzenleme, Mevzuat Hazırlama Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik adı 
altında  17.02.2006  tarihinde  Resmi  Gazete’de  yayımlanmıştır.  Anılan  yönetmeliğin  1. 
maddesinde,  getirilen  düzenlemenin  amacı  yer  almıştır.  Buna  göre  düzenlemenin  amacı, 
“Başbakanlık, bakanlıklar, bağlı, ilgili, ilişkili kurum ve kuruluşlar ile diğer kamu kurum ve 
kuruluşları tarafından hazırlanacak kanun ve kanun hükmünde kararname, tüzük, yönetmelik, 
bakanlar  kurulu  kararı,  eki  kararlar  ve  diğer  düzenleyici  işlemlerin  taslak  metinlerinin 
hazırlanmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.” 
Adı Geçen Yönetmelikte, Taslak Hazırlanırken Uygulanacak İlkelere De Yer Verilmiştir 
(m. 4). Buna Göre Taslaklar Hazırlanırken Aşağıdaki İlkelere Uyulacaktır: 
1)Taslaklar üst hukuk kurallarına aykırı olamaz, 
2)Taslaklar düzenleme amacına uygun olarak hazırlanır, 
3)Taslaklar hazırlanırken yargı kararları göz önünde bulundurulur, 
4)Taslaklar  hazırlanırken  düzenlenen  alanlara  ilişkin  mevzuatın  tamamı  gözden 
geçirilerek  gerekiyorsa  mevcut  hükümlerde  gerekli  değişiklikler  yapılır  veya  anılan 
hükümlerde  ihtiyaç  duyulanlar  taslağa  alınarak  ihtiyaç  duyulmayan  hükümler  yürürlükten 
kaldırılır, 
5)Çerçeve taslaklarda ilgili mevzuata işlenemeyecek ve onun dışında kalarak tek metin 
olma özelliğini bozacak hükümlere yer verilmez, 
6)Taslakların  kapsam  maddesi,  herhangi  bir  tereddüde  yol  açmayacak  açıklıkta 
düzenlenir; taslağın kapsamı konusunda herhangi bir tereddüt bulunmuyorsa taslakta kapsam 
hükmüne yer verilmez. 
                                                 
3
 Kanun, ‘kamış’ anlamına gelir. Sümerce ‘gin’, Asurca ‘kanu’, Eski Yunanca ‘kanna’ ya da ‘kanon’ olarak ifade” edilmiştir 
(Hirş 2001: 14). 

---

54 
 
7)Taslağın madde metinleri, kısa ve anlaşılır şekilde düzenlenir. 
Özellikle, uzun yasaların ve düzenleyici işlemlerin maddeler şeklinde hazırlanmasında 
ve mantıksal bir sıralamayla genelden özele doğru bir düzenleme yapılması yerinde olur (Aybay 
vd. 2016: 100). 
Türkiye’de  yasa  yapma  yetkisi  münhasırın  Türkiye  Büyük  Millet  Meclisine  aittir. 
Dolayısıyla diğer bir organın yasa yapma yetkisi bulunmamaktadır. Diğer bir anlatımla başka 
bir  organ  tarafından  yapılan  hukuksal  düzenlemeye  yasa  denemez.  Yasalar,  daha  önce  de 
belirtildiği gibi, genel, soyut ve sürekli hukuk kurallardır. Yasalar anayasaya aykırı olmaz. 
Yasaların  nasıl  çıkarılacağı,  Anayasa’nın  88-89.  maddelerinde  düzenlenmiştir. 
Anayasanın 88. maddesinde 21.1.2017 tarihinde yapılan değişikliğe göre “Kanun teklif etmeye 
milletvekilleri yetkilidir.” Bu değişiklikten önce yasa önermeye Bakanlar Kurulu da yetkiliydi. 
Bu  değişiklikle  artık  yasa  önerisinde  bulunmak  yalnızca  milletvekillerine  tanınan  bir  yetki 
haline gelmiştir. Yasa teklifleri, TBMM’ye sunulduktan sonra sırasıyla ilgili komisyon ve/veya 
komisyonlarda  ve  son  olarak  da  genel  kurulda  görüşülür.  Genel  kurulun  toplanıp  görüşme 
yapabilmesi için Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tam sayısının en az üçte biri oranında (200) 
milletvekilinin  hazır  bulunması  (toplantı  yeter  sayısı)  ve  karar  alınabilmesi  için  de  en  az 
toplantıda bulunanların salt çoğunluğunun karar yönünde oy kullanması gerekir. Salt çoğunluk 
hiçbir  zaman  Türkiye  Büyük  Millet  Meclisi  üye  tam  sayısının  dörtte  birinin  bir  fazlasından 
(151) az olamaz. Buna karar yeter sayısı denir.  
Genel kurulda kabul edilen yasa teklifleri yayımlanmak üzere cumhurbaşkanına gönderilir. 
Anayasanın  amir  hükmüne  göre  cumhurbaşkanı,  gönderilen  yasaları  on  beş  gün  içinde 
yayımlamak  zorundadır.  Ancak  yayımlanmasını  kısmen  veya  tamamen  uygun  bulmadığı 
yasaları,  bir  daha  görüşülmek  üzere,  gösterdiği  gerekçeyle  birlikte  aynı  süre  içinde,  Türkiye 
Büyük  Millet  Meclisine  geri  gönderir.  Türkiye Büyük Millet Meclisi, geri gönderilen yasayı üye 
tamsayısının salt çoğunluğuyla aynen kabul ederse, yasa cumhurbaşkanı tarafından yayımlanır. Ancak 
Türkiye  Büyük  Millet  Meclisi,  geri  gönderilen  yasada  yeni  bir  değişiklik  yaparsa,  cumhurbaşkanı 
değiştirilen yasayı yeniden Türkiye Büyük Millet Meclisine geri gönderebilir. 
 
Anayasa değişikliklerine ilişkin hükümler saklıdır (Anayasa, m. 89).  
 
Cumhurbaşkanı tarafından onaylanan yasalar, Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe 
girer. Yasalara örnek olarak 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu, 
4721  sayılı  Türk  Medeni  Kanunu  verilebilir.    Dikkat  edileceği  gibi,  her  yasanın  bir  sayısı 
bulunmaktadır.   
Yasaların ne zaman yürürlüğe giriş zamanı üzerinde de durmak gerekir. 10 Numaralı 
Cumhurbaşkanlığı  Kararnamesine  göre  “Kanunlar,  Cumhurbaşkanlığı  kararnameleri  ve 
yönetmelikler  ile  diğer  düzenlemeler,  ayrıca  bir  yürürlük  tarihi  belirtilmemiş  ise  Resmî  Gazete’de 
yayımlandığı gün yürürlüğe girer.” (m. 7). Yürürlük tarihi, mevzuatın niteliğine göre farklı olabilir. 
Mevzuatın okunup anlaşılması ve ilgililerin durumlarını yeni yasaya uydurmaları bir zamana 
ihtiyaç duyarsa, yayın tarihiyle yürürlük tarihi farklı olabilir. Örneğin eski Türk Ticaret Kanunu 

---

55 
 
6 Temmuz 1956’da Resmi Gazete’de yayımlanmış ancak 1 Ocak 1957’de yürürlüğe girmiştir 
(Cansel vd. 2016: 105-106).