Hukukun temel kavramlari

5.1.1.2.4.Gaiplik 
Gaiplik, gerçek kişiliği sona erdiren nedenlerden biridir. Türk Medeni Kanununa göre 
“Ölüm tehlikesi içinde kaybolan veya kendisinden uzun zamandan beri haber alınamayan bir 
kişinin  ölümü  hakkında  kuvvetli  olasılık  varsa,  hakları  bu  ölüme  bağlı  olanların  başvurusu 
üzerine mahkeme bu kişinin gaipliğine karar verebilir.” (m. 32/1). Düzenlemeden anlaşıldığı 
gibi bir kişinin gaipliğine karar verilebilmesi için  gaiplik için iki durum öngörülmüştür.  İlki, 
ölüm tehlikesi içinde kaybolma ikincisi uzun zamandır haber alınamamasıdır. Her iki durumda 
da  gaiplik  kararı  verilebilmesi  için  yasada  belirtilen  sürelerin  geçmesi  gerekmektedir.  Ölüm 
tehlikesi içinde kaybolma durumunda bir yıl, uzun zamandır haber alınamaması hali için son 
haber tarihinden itibaren beş yıldır.  

---

103 
 
Yasanın aradığı koşullar bulunsa ve belirtilen süreler geçse bile gaiplik kendiliğinden, 
diğer bir anlatımla yasadan ötürü gerçekleşmez. Bunun için mahkemenin gaiplik kararı vermesi 
gerekir. Bunun için de “hakları bu ölüme bağlı olanlar”ın talepte bulunmaları gerekir (TMK, 
m. 32/2).  
Gaiplik  kararı,  kişinin  Türkiye'deki  son  yerleşim  yeri;  eğer  Türkiye'de  hiç 
yerleşmemişse  nüfus  sicilinde  kayıtlı  olduğu  yer;  böyle  bir  kayıt  da  yoksa  anasının  veya 
babasının kayıtlı bulunduğu yer mahkemesi tarafından verilir (TMK, s. 32/2). 
Mahkeme  gaipliğe  karar  verdiği  takdirde  ölüme  bağlı  haklar,  aynen  gaibin  ölümü 
ispatlanmış  gibi  hüküm  ifade  eder.  Gaiplik  kararı  ölüm  tehlikesinin  gerçekleştiği  veya  son 
haberin alındığı tarihten başlayarak hüküm ve sonuç doğurur (TMK, m. 35). 
Yasa, gaibin mirasçılara geçmesini koşula bağlamıştır. Hakkında gaiplik kararı verilmiş 
kişinin  mirasçıları  veya  mirasında  hak  sahibi  olanlar,  tereke  malları  kendilerine  teslim 
edilmeden  önce  bu  malları  ileride  ortaya  çıkabilecek  üstün  hak  sahiplerine  veya  gaibin 
kendisine  geri  verecekleri  konusunda  teminat  göstermek  zorundadırlar.  Bu  teminat,  ölüm 
tehlikesi içinde kaybolma halinde beş yıl, uzun zamandır haber alınamama durumunda on beş 
yıl ve nihayet en çok gaibin yüz yaşına varmasına kadar geçecek süre için gösterilir. Beş yıl, 
tereke  mallarının  tesliminden,  on  beş  yıl,  son  haber  alma  tarihinden  başlayarak  hesaplanır 
(TMK, m. 584). 
Eğer  gaip  ortaya  çıkarsa  veya  üstün  hak  sahibi  olduklarını  ileri  sürenler  bunu 
kanıtlarlarsa, tereke mallarını teslim alanlar, aldıkları malları zilyetlik kuralları gereğince geri 
verme yükümlülüğü altındadırlar (TMK, m. 585). 
Gaipliğine  karar  verilen  kişinin  evliliği,  gaiplik  kararıyla  birlikte  kendiliğinden  sona 
ermez. Bunun için kaybolanın eşi, evliliğin feshini ya gaiplik başvurusuyla birlikte veya ayrıca 
açacağı bir davayla isteyebilir. Ancak mahkemenin evliliği feshetmesiyle birlikte evlilik sona 
ermiş olur.(TMK, m. 131).