Hukukun temel kavramlari

 
 
 
 
Bölümde Hedeflenen Kazanımlar ve Kazanım Yöntemleri 
Konu 
 
Kazanım 
Kazanımın nasıl elde 
edileceği 
veya 
geliştirileceği 
Adli yargı 
 
Adli  yargının  yapısını, 
görev  alanını,  hangi 
mahkemelerin adli yargı 
içinde 
yer 
aldığını 
öğrenir 
Okuyarak  ve  video 
izleyerek 
İdari yargı 
 
İdari  yargının  yapasını, 
hangi 
mahkemelerin 
idari  yargı  içinde  yer 
aldığını,  görev  alanını 
öğrenir 
Okuyarak  ve  video 
izleyerek 
Avrupa İnsan Hakları 
Mahkemesi 
 
Avrupa  İnsan  Hakları 
Mahkemesinin  yapısını, 
kimlerin 
başvurabileceğini, 
başvuru 
koşullarını 
öğrenir 
Okuyarak  ve  video 
izleyerek 
 
 
 

---

337 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
           Anahtar Kavramlar 
  Adli yargı 
  İlk derece mahkemesi 
  İstinaf 
  Bölge Adliye Mahkemesi 
  Temyiz 
  Yargıtay 
  İdari yargı 
  Bölge İdare Mahkemesi 
  İtiraz 
 
Görev: Davanın konusu itibariyle davaya bakacak olan yargı kolunu ve yargı kolunun içindeki 
mahkemeyi ifade eden kavram. 
Yetki: Yer bakımından davaya neredeki mahkemenin bakacağını ifade eden kavram. 
 
 

---

338 
 
Giriş 
 
Bu  bölümde  sırasıyla  adli  yargı,  idari  yargı  ve  Avrupa  İnsan  Hakları  Mahkemesi  yargısı 
incelenmektedir. 
14.1. Adli Yargı 
Diğer yargı kollarının görev alanına girmeyen tüm dava ve yargısal işleri çözmek adli 
yargının görevidir. Bundan dolayı adli yargı, genel ve olağan yargı kolu olarak kabul edilir. Bu 
anlamda adli yargı, kapsamı bakımından en geniş yargı koludur (Gözler 2016: 103). Diğer bir 
tanıma  göre  adli  yargı  “İdari  yargının  görev  alanı  dışında  kalan  ve  genel  olarak  hukuk 
mahkemelerinin özel hukuk alanındaki yargısal faaliyetleriyle ceza yasalarına göre suç sayılan 
fiiller  hakkında  devletin  cezalandırma  yetkisini  kullanması  ile  ilgili  faaliyetleri”ni  kapsar. 
Buradan da anlaşıldığı gibi adli yargı, hukuk ve ceza yargısı olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. 
Hukuk yargısıyla ceza yargısı farklı usullere tâbidir. 
Anayasaya  göre adli  yargının kuruluş, kadro,  bütçe  gibi idari  işleri Adalet  Bakanlığı 
tarafından yerine getirilir. Hâkimlerin tüm işleri hakkında karar verme yetkisi (örneğin tayin, 
terfi, disiplin) Hâkimler ve Savcılar Kuruluna aittir (m. 159; Cansel vd. 2015: 372). 
Adli  yargı kolunda 5235 sayılı Adlî Yargı  İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye 
Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun ile bölge adliye mahkemeleri 
kuruluncaya  kadar  ilk  derece  mahkemeleri  ve  Yargıtay  olmak  üzere  iki  dereceli  bir  yargı 
sistemi söz konusuydu. Yeni düzenlemeyle istinaf mahkemesi olarak bölge adliye mahkemesi 
sisteme eklenmiş ve adli yargı üç dereceli hale gelmiştir (Pekcanıtez vd. 2016: 328).  
Yeni Düzenlemeyle Adli Yargıdaki Üç Dereceli Mahkeme Sistemi Aşağıdaki Şekildedir 
(Akkaya 2015: 80):  
-Kişiler 
arasında 
doğan  uyuşmazlıklar hakkında 
yargılama
 
yapma ve uyuşmazlığı çözmeye yönelik olarak davanın esası hakkında karar vermekle 
görevli ilk derece mahkemeleri,  
-İlk 
derece mahkemesi 
kararlarının  istinaf  incelemesini  yapmakla 
görevli
 
ikinci derece bölge adliye mahkemeleri,  
-Bölge adliye  mahkemesi 
ve 
kimi hallerde  ilk 
derece  mahkemesi 
kararlarının temyiz  incelemesini yapmakla görevli Yargıtay.