Hukukun temel kavramlari
Hukuk Kurallarının Yürürlükten Kalkması
Yüklə 1,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 4.2.2. Hukuk Kurallarının Yürürlükten Kalkması
Hukuk kuralları çeşitli biçimlerde yürürlükten kalkmaktadır. Bunlara biraz yakından bakılacak olursa (Bilgili/Demirkapı 2017: 96; Gözübüyük 2016: 81-83): Açıkça Yürürlükten Kaldırma -İlgili yasa (hukuk kuralı) yürürlükten kalkacağı tarihi açıkça belirtebileceği gibi, yürürlüğe girmeyle birlikte yürürlükten kalkacak olan hukuksal düzenlemeleri de belirtebilir. Örneğin bütçe yasaları birer yıllık olarak kabul edildiğinden yılın sonunda kendiliğinden yürürlükten kalkar. -Sonradan yürürlüğe giren yasa, açıkça daha önce yürürlükte bulunan bir yasayı veya bazı maddelerini yürürlükten kaldırabilir. Örneğin Türk Medeni Kanununda şöyle bir hüküm yer almaktadır: “17 Şubat 1926 tarihli ve 743 sayılı Türk Kanunu Medenisi yürürlükten kaldırılmıştır” (m. 1028). -Anayasa Mahkemesi, anayasaya aykırılık nedeniyle bir yasayı tümüyle veya kısmen iptale edebilir. Bu durumda Anayasa Mahkemesi, iptal ettiği yasanın yürürlükten kalkmasının doğuracağı sakıncaları önlemek amacıyla, iptal edilen kanunun en fazla bir yıl süreyle yürürlükte kalmasına karar verebilir (Anayasa, m. 153). Zımnen (Üstü Kapalı) Yürürlükten Kaldırma 78 Uygulamada çok görülen bir yürürlükten kaldırma yöntemi değildir. Bu yürürlükten kaldırma aynı zamanda büyük sorunlara yol açabilmektedir. Gerçekten de aynı konuyu düzenleyen iki yasa (hukuk kuralı) aynı anda yürürlükte bulunabilir. Bu tür yürürlükten kaldırmada, yeni çıkan bir yasa daha önce yürürlükte bulunan yasayla uyumlu olmayan, farklı düzenlemeler getirmekte ve öncekinin uygulanmasını olanaksız bir duruma getirmektedir. Fakat bunu açık bir şekilde yapmamaktadır. Bu tür bir düzenlemeye yer vermese dahi bir hukuksal düzenlemenin kendinden önceki bir hukuksal düzenlemenin uygulanmasını engellemesi durumunda, bunu yürürlükten kaldıracağı açıktır. Yukarıda da belirtildiği gibi bu tür yürürlükten kaldırma sorunlar ortaya çıkarmaktadır. Çünkü bir yasal düzenlemenin eski düzenlemenin uygulanmasını ne zaman olanaksız hale getireceği, her iki düzenlemenin yorumlanmasını ve uygulama alanlarının tespitini gerektirmektedir. Bundan dolayı bu konuda öğretide farklı görüşler bulunmaktadır. Bir yasal düzenlemenin daha önceki düzenlemeyi yürürlükten kaldırması konusunda ilk dikkat edilmesi gereken husus, yasaların özel mi genel mi olduğunun tespitidir. Özel veya genel düzenleme ayrımı, bir konunun geniş kapsamlı veya belirli konularla sınırlı (dar) olarak düzenleme altına alınması ayrımıdır. Kapsamlı ve çok sayıda konuyu düzenleyen içeren düzenlemeler geneldir. Örneğin Türk Borçlar Kanunu, hizmet sözleşmesine ilişkin düzenlemelere yer vermiştir. Fakat aynı zamanda İş Kanunu da aynı konuyu düzenlemiştir. Bu durumda Türk Borçlar Kanunundaki düzenlemeler genel, İş Kanunundaki düzenlemeler özeldir. Benzer bir husus, Devlet Memurları Kanunu ile Yükseköğretim Kanunu için geçerlidir. Devlet Memurları Kanunundaki düzenlemeler genel, Yükseköğretim Kanunundaki düzenlemeler özeldir. Her iki yasa da genel nitelikte olduğu zaman daha sonraki yasa, önceki yasayı yürürlükten kaldırdığı kabul edilir. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu yürürlüğe girdiğinde 765 sayılı Türk Ceza Kanununu zımni (örtük) bir biçimde yürürlükten kaldırmıştır. Her iki yasanın da genel nitelikte yasalar olduğuna dikkat etmek gerekir. Genel yasayla düzenlenen bir konu sonradan özel yasayla düzenlenirse genel yasa tümüyle yürürlükten kalkmasa da özel yasayla düzenlenmiş kısımlar yürürlükten kalkar. Bu durumda, özel yasada yer alan hususlar, genel yasada yer alan hususların uygulanmasını olanaksızlaştırmak suretiyle yürürlükten kaldırmış olmaktadır. Önceki düzenleme özel yasa niteliğindeyken, sonraki yasa genel yasa niteliğindeyse yeni genel yasanın özel yasayı yürürlükten kaldırmayacağı konusunda öğretide genel kabul gören bir yaklaşım vardır. Bununla birlikte böyle bir durum söz konusu olduğunda yasa koyucunun amacını/niyetini araştırmak gerektiği, yorum yoluyla sonraki genel yasanın eski tarihli özel yasayı yürürlükten kaldırdığı sonucuna ulaşılabileceği de ileri sürülmektedir. Anayasa değişikliğiyle bir yasanın anayasaya aykırı duruma gelmesi, bu yasanın kendiliğinden yürürlükten kalkması anlamına gelmez. Anayasaya aykırı yasalara karşı başvuru mercii olan Anayasa Mahkemesi tarafından bir yasanın anayasaya aykırılığı tespit edilmedikçe, 79 o yasa yürürlüktedir. Bu yasanın anayasanın yürürlüğe girmesinden önceki veya sonraki tarihli olmasının bir önemi yoktur. Yüklə 1,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|