Hukukun temel kavramlari

4.5. Hukuk Kurallarının/Yasaların Yorumlanması 
Bir hukuk kuralının somut bir olaya uygulanabilmesi için anlamının bilinmesi gerekir. 
Kuralın  içeriği  ve  kapsamı  bu  anlama  göre  belirlenecek,  buna  göre  de  kuralla  somut  olay 
arasında mantıksal bağlantı kurulup kurulamayacağı; kurulabilecekse bunun ölçüsü, düzeyi ve 
diğer  ayrıntılar  belirlenebilecektir.  İşte,  bu  amaçla  yapılan  zihinsel  etkinliğe  yorum  denir 
(Aybay  vd.  2016:  311).  Diğer  bir  tanıma  göre  yorum,  bir  düzenlemede  yer  alan  düşüncenin 
yargıç  tarafından  klasik  değerlendirme  yöntemlerinin  (lafzi,  tarihi,  sistematik,  amaca 
uygunluk…) kullanılarak ortaya çıkarılması işlemidir (Sözer 2013: 13).  
Somut  bir  olaya  uygulanabilecek  bir  hukuk  kuralının  bulunup  bulunmadığını 
saptamanın  yolu,  yorumdan  geçmektedir.  Hukukun  anlam  bakımından  uygulanması;  pozitif 
hukuk kurallarının içerdiği soyut ve genel nitelikteki hükümleri, yaşamın belirli ve somut bir 
olayına yansıtmak, bu olayı o kurallarda ifadesini bulan anlama göre çözümlemek demektir. Bu 
ise hukuk kurallarının yorumlanmasıyla olur. Yorum etkinliği, yalnızca hukuk kuralının gerçek 
anlamının  belirlenmesiyle  sınırlı  değildir.  Bazı  durumlarda  sözleşmelerin  içerdiği 
düzenlemelerin  de  yorumlanması  gerekir.  Sözleşmede  yer  alan  hükümlerin  anlamı  üzerinde 
uyuşmazlık çıktığı takdirde, sözleşme hükümlerinin yorumlanması gerekir. Bu yorum, hukuk 
kurallarının yorumlanmasından farklıdır. Aralarındaki farkın yöntem farkı olduğu söylenebilir. 
Bir  hukuk  kuralının  tam  ve  kesin  anlamını  ortaya  çıkarmak  amacıyla  çeşitli  teknikler 
geliştirilmiştir. Bunlara yorum yöntemleri denir (Aybay vd. 2016: 311).  
Yoruma İhtiyaç Duyulmasının Başlıca Nedenleri (Oder 2010: 5): 
-Hukuk kurallarında yer alan sözcüklerin farklı anlamlarda kullanılması 
-Hukuk  kurallarında  yer  alan  kelimelerin  anlamlarının  kuralda  genellikle 
tanımlanmamış olması. 
-Aynı kuralda, aynı kelimenin değişik anlamlarda kullanılması. 
-Aynı  kelimenin  değişik  kurallarda  değişik  anlamlarda  kullanılması  ve  olaya  her  iki 
kuralın da uygulanma olasılığı. 
-Süreç içerisinde kelimelerin anlamlarının değişmesi. 

---

83 
 
-Kuralın koruduğu hukuksal değerin süreç içesinde değişmesi. 
-Kuralın yapılın nedenindeki etmenlerin süreç içerisinde değişmesi veya yok olması. 
Konuyla ilgili kaynaklara bakıldığında birçok yorum çeşidinin olduğu görülmektedir. 
Bunların belli başlıları aşağıda incelenmektedir.