Hukukun temel kavramlari

4.5.1. Yorum Çeşitleri  
Yorum, yorumu yapan organ veya makama, yorumun içerik ve sınırı bakımından ikili 
sınıflandırmaya göre incelenebilir.  
4.5.1.1.Yorumu Yapan Organa Göre Yorum Çeşitleri  
Yorumlama yasayı yorumlayan makama göre üçe ayrılır:  
Yasama Yorumu  
Yasama organı tarafından yapılan yoruma, yasama yorumu denir. Yasa koyucu yaptığı 
yorumla mevcut bir yasal düzenlemenin uygulamada nasıl anlaşılacağını açıklığa kavuşturur. 
Yasa  koyucunun  yaptığı  bu  yorum  yasa  gücündedir.  Bundan  dolayı  tüm  mahkemeleri  ve 
yürütme  organını,  gerçek  ve  tüzel  kişileri  bağlar.  Ancak  bu  yorum,  tamamen  yeni  bir  yasa 
niteliği taşımaz. Eski bir yasanın anlamını açıkladığından geçmişe etkilidir. 1924 Anayasası bu 
yoruma yer vermiş, meclis de bu yorumu geniş ölçüde kullanmıştı. Bu yoruma 1961 ve 1982 
Anayasaları yer vermemiştir (Bilge 2007: 200-201; Gözübüyük 2016: 86). Bu yorum, geçmişe 
etkili olabileceği ve keyfiliğe yol açabileceği gerekçeleriyle kabul edilmemektedir (Sözer 2013: 
31). 
Yargısal Yorum 
Yasanın  uygulanması  sürecinde  mahkemeler  ve  yargıçlarca  yapılan  yorumdur.  Bu 
yorum,  yasama  yorumunun  tersine  somuttur.  Diğer  bir  anlatımla  belli  bir  olayla  ilgilidir. 
Yargısal yorumlar, yasaları hareketsiz durumdan çıkarıp, hareketli (devingen) duruma geçirir 
ve onların yeni koşullarda geçerli olmasını sağlar (Bilge 2007: 201). Zaten hukuk kurallarının 
yorumunda  en  doğal  olanı,  yargı  yerleri  tarafından  yapılan  yorumdur.  Çünkü  yasaları 
yorumlamak esas itibariyle yargının görevidir (Gözübüyük 2016: 86). Hukuk da, bir Amerikalı 
yargıcın dediği gibi, yargıcın ondan anladığı şeydir. 
Bilimsel Yorum  
Hukuk  bilimiyle  uğraşanlar  tarafından  yapılan  yorumdur.  Hukuk  alanında  akademik 
çalışma yapanların yazdıkları tezler, kitaplar, makaleler, görüşler hep bilimsel yoruma örnektir. 
Bu yorum, diğer bilimsel faaliyetler gibi daha çok kuramsal niteliktedir, dolayısıyla bağlayıcı 
değildir.  Bununla  birlikte  mahkemelerin,  kendi  kararlarını  bilimsel  görüşlerden 
(öğretiden/doktrin)  yararlanarak  güçlendirme  yoluna  gittikleri  görülmektedir  (Gözübüyük 

---

84 
 
2016: 86). Türk Medeni Kanunu da  yargıcın karar verirken  yardımcı kaynak olarak bilimsel 
görüşlerden yararlanabileceğine yer vermiştir (m. 1/3).