Humanitar fənər

Şifahi təqdimatda jestlərin rolu. Şifahi təqdimatda jestlərinizin xüsusiyyətləri çox vacibdir: bəzi tədqiqatçılara görə, nitqdəki jest məlumatların təxminən 40% -ni daşıyır. Tamaşaçıda xoş təəssürat yaratmaq üçün bir neçə qaydanı bilməli və onlara əməl olunmalıdır:

• 
  poza sakit olmalıdır, jestlər sərbəst və elastik olmalıdır, səliqəsiz olmamalıdır;
  
• 
  jestlər düşüncə qatarını müşayiət edə bilər və etməlidir;
  
• 
  şablonlu jestlər olmamalıdır;
  
• 
  jestlər sözlərinizi vurğulamaq üçün tez-tez istifadə olunur;
  
• 
  barmaqlarınızdan istifadə edərək nüansları izah edə bilərsiniz.
  

Təcrübəsiz bir natiq üçün ən böyük problemli sual "Əllərlə nə etmək lazımdır?" sualıdır. Unutmayın ki:

• 
  jestlərin təxminən 90% -i beldən yuxarı hissədə edilməlidir – beldən aşağı hissədə edilən jestlər çox vaxt qeyri-müəyyənlik, uğursuzluq, çaşqınlıq mənalarına malikdir;
  
• 
  dirsəklər bədənə 3 sm-dən yaxın olmamalıdır, daha kiçik bir məsafə səlahiyyətinizin əhəmiyyətsizliyini və zəifliyini simvollaşdıracaq;
  
• 
  iki əlinizlə jestiniz ən çətin məqamda məqbul saydığınız işarələrdən istifadə etməyə başlamaqdır.
  

Beləliklə, işgüzar ünsiyyətin bir hissəsi kimi ictimai nitq yaxşı müsahibə keyfiyyətlərinə sahib olmalı və yalnız inandırıcı deyil, həm də danışan, dəlil əsaslı, məntiqli, düşüncəli, gözəl olmalıdır. Nəticə etibarilə, ictimai nitq işgüzar qarşılıqlı münasibət və söz sənətidir. Sonda iki ifadəni sitat gətirmək yerinə düşər: “Yaxşı natiqlər azdır, amma onları dinləməyə qadir olan insan çoxdurmu?” (J. Labruyere); "Nitq də bir söz düşüncənin ifadəsidir ... və buna görə bir söz ifadə etdiyinə uyğun olmalıdır" (L. Tolstoy).
Kommunikativ məzmunlu sual və tapşırıqlar üzərində praktik işlər
Tapşırıq: Suallara cavab verin.

1. 
   Monoloji nitq və onun əsas məqsədi nədir?
   
2. 
   İşgüzar ünsiyyətdə monoloq janrlarının hansı formaları var?
   
3. 
   İctimai nitq nədir?
   
4. 
   Təsirli bir nitqin iş adamına çatdırılması üçün hansı üsullardan istifadə etmək lazımdır?
   
5. 
   Şifahi təqdimatda jestlərin rolu haqqında nə deyə bilərsiniz?
   

Tapşırıq: Mətni oxuyun. Müasir dövrdə yaşayan Azərbaycan alimləri, mütəfəkkirləri və siyasət adamları arasında diqqətinizi cəlb edən natiqlər haqqında danışın.