Hz. MevlâNÂ'nin hayati 2 1- babasının Ölümüne Kadar Olan Dönem (1207-1231) 3

Hz. Mevlana'nın Vasiyeti

Ben size; Gizlide ve açıkta, her yerde Allah'tan korkmayı,

Az yemeyi,

Az uyumayı,

Az konuşmayı,

Allah'ın buyruklarına boyun eğip, günahlardan kaçınmayı,

Oruç tutmak ve namaz kılmakta devamlılığı,

Daima şehvetten kaçınmayı,

İnsanlardan gelebilecek ezâ ve cefâya tahammül etmeyi,

Câhil ve sefihlerle düşüp kalkmaktan uzak durmayı,

Güzel davranışlı ve sâlih kişilerle birlikte olmayı

vasiyet ederim. İnsanların hayırlısı, insanlara faydası dokunandır.

Sözün hayırlısı da az ve öz olanıdır.

Hamd yalnız, tek olan Allah'a mahsustur.

Tevhîd ehline selâm olsun. ³⁷⁸

1 Tezkire-i Devlet Şâh-ı Sermerkandî, Tahran, s. 213'den nakleden Şefik Can, Mevlânâ (Hayatı, Şahsiyeti, Fikirleri), İstanbul 2003, s. 327

2 Feridun Sipehsâlâr, Mevlânâ ve Etrafındakiler, çev. Tahsin Yazıcı, İstanbul 1977, s. 75

3 Ahmed Eflâkî, Ariflerin Menkıbeleri, çev. Tahsin Yazıcı, İstanbul 1953, i, 470

4 Ş. Barihüda Tanrıkorur, "Diğer Mevlevîhânelerin Listesi", Nuri Şimşekler (ed.)> Konya'dan Dünya'ya Mevlânâ ve Mevlevilik, Konya 2002, s, 240

5 Mevlevihanelerin listesi için bkz. A. Süheyl ünver, "Osmanlı İmparatorlu­ğu Mevlevîh a neleri ve Son Şeyhleri", Mevtana Güldestesi, Konya 1964, s. 30-39; Mehmet Önder, Mevlânâ ve Mevlevilik, İstanbul 1998, s. 259-260

6 Konuyla ilgili olarak bkz. Erdoğan Erol, "Mevlânâ'nın Hayatı, Eserleri ve Mevlânâ Müzesi", s. 48

7 Abdülvehhab Şa'rânî, Tabakâtü'l-Kübra, Mısır 1954, i, 6

8 Mevlânâ, Dîvân-ı Kebîr, haz. Abdülbaki Gölpınarlı, VII, 190 (2406)

9 Mevlânâ, Rubailer (Seçme), haz. Abdülbaki Gölpınarh, İstanbul 1945, Ru-bâî nr. CLXXV1I

10 50/Kaf, 16

11 Çoklukta birlik' demektir. Bir olan Hakk'ın, isim ve sıfatlarıyla tecelli edip çokluk halinde görünmesi "kesret", bu çokluğun hakîkî bir varlığı ol­madığını kavrayıp, var olarak sadece Hakk'ı görmeye "vahdet" denir. (Süleyman Uludağ, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. İstanbul 1997, s. 309)

12 Şah b. Şucâ şöyle demiştir: "Halka kendi gözüyle bakan kimsenin, halk ile arasında husumet oluşur. Halka Hak gözüyle bakan ise onların durumlarını mazur görür ve içinde bulundukları hâlin bir gereği olarak böyle ^.) davrandıklarını, başka bir tercihe güç yetiremedîklerini bilir." (bkz. Süiemî, Risâletü'l-Melâmetiyye, haz. Ebu'i-Alâ Afifi, Meceiletü Külliyeli't-Âdab, Kahire 1942, VI, 93-94)

13 Mevlânâ, Mesnevî, çev. Veled İzbudak, VI, 2597

14 Mevlânâ, Mektuplar, haz. Abdüİbaki Gölpınarlı, İstanbul 1963, 136

15 Yunus Emre, Rİsâlat al-Nushiyye ve Divân, haz. Abdülbaki Gölpınarh, Es­kişehir Turizm ve Tanıtma Derneği yay. 1965, s. 162

16 Yunus Emre, a.g.e., s. 49

17 2/Bakara, 256

18 6/En'am, 35

19 11 /Hud, 118

20 Bezm-i elest" terkibi, Farsça kökenli olan ve "sohbet meclisi" anlamına gelen "bezm" kelimesiyle, Arapça kökenli ve "ben değil miyim?" anla­mındaki "elestü" fiilinden oluşur. Kur'ân'da, 7. A'raf sûresine âit 172. âyette, ruhlar âleminde, Allah ile insanlar arasında vuku bulan bir sözieş-me hatırlatılmaktadır. Bu âyete istinaden bezm-i eiest terkibi. "Ben sizin Rabbiniz değil miyim?" hitabının yapıldığı; ruhların da "Evet." diye cevap verdikleri meclis anlamına gelmektedir.

21 Yaratılış sürecinde Allah'ın insana ruh üfürdüğü hakkında bkz. 32/Secde, 9; 15/Hicr, 29; 38/Sâd, 72

22 Âdem-oğiunun Allah'ı bilip tanımaya ve İslâm dinini kabule müsait bir ya­pıda yaratılması demek olan "fıtrat" hakkında bkz. 30/Rum, 30

23 Feridun Nafiz üzluk'a ait bu nakil için bkz. Bediüzzaman Fürûzanfer, Mev­lânâ Celaleddin, çev. F. Nafiz Uzluk, İstanbul 1986, önsöz, s. VIII

24 Midhat Bahân Beytur, Mesnevi Gözüyle Mevlânâ (Şiirleri Aşk ve Felsefe-. si), İstanbul 1965, s.103

25 Ahmed Eflâkî, Ariflerin Menkıbeleri, çev. Tahsin Yazıcı. İstanbul 1973, !l, 60

26 Kur'ân'ın şu âyetleri dikkat çekicidir: "İyilikte kötülük bir olmaz. O halde sen kötülüğü en güzel tarzda uzaklaştırmaya bak. Bir de bakarsın kî seninle kendisi arasında düşmanlık olan kişi candan, sıcak bir dost oluoermiş! Ama kötülüğe karşı iyilik hasleti, ancak sabredenlerin kândır, fazilet-.. ten yana nasibi bol olanların kârıdır." (41 /Fussilet, 34-35) "Umulur ki Al­lah sizinle düşmanlarınız arasında bir sevgi ue yakınlık kurar. Çünkü Al­lah her şeye kadirdir. Allah gafurdur, rahimdir. Dininizden ötürü sizinle savaşmayan, sizi yerinizden, yurdunuzdan etmeyen kafirlere gelince, Allah sizi, onlara iyilik etmekten, adalet ve insaf gözetmekten menetmez. i Çünkü Allah âdil olanları sever." (60/Mümtehİne, 7-8)

27 Dîvân-ı Kebîr. V, 420 (5709)

28 16/Nahl, 125

29 39/Zümer, 53

30 Mevlânâ, Rubailer, çev. Abdülbaki Gölpınarlı, İstanbul 1982, s. 23 (69); Hz. Mevlânâ'nın Rubâîlerİ, haz. Şefik Can, Ankara 1990, I, nr. 83

31 Mesnevî, 111, 1895; Tahirü'l-Mevlevî, Mesnevi Tercüme ve Şerhi, X, 494 (9587-89)

32 Abdülbaki Gölpınarlı, Mesnevi ve Şerhi. Ankara 2000, I, 28

33 Ahmet Hamdi Tanpınar, Beş Şehir, İstanbul: Dergah Yayınlan, 1987, s. 163

34 From "The Lament of the Reed: Rumi", translated and recited by Seyyed Hossein Nasr, music directed by Süleyman Ergunerm, 2000. A Compact Disc, Asr Media, P.O. Box 46069, Madison, WI 53744. İn the English translation, line 13 was omitted, both in the English text and rerording.www.dar-al-masnavi.org

35 Mevlânâ, Rubailer, çev. Abdülbaki Gölpınarlı, İstanbul 1982, s, 152 (nr. <-112); Hz. Mevlânâ'nm Rubaileri, haz. Şefik Can, Ankara 1990, li, nr. 1311

36 bkz. Ahmet Güner Sayar, Hasan Âli Yücel'in Tasavvuf? Dünyası ve Mev­levîliği, İstanbul: Ötüken nşr. 2002, s. 123

37 Mesnevi, trc. Veied Çelebi, İstanbul 1991, cilt: VI, beyit nr. 1528

38 bkz. Ahmed Eflâkî, Ariflerin Menkıbeleri, (haz. Tahsin Yazıcı, İstanbul 1986), 1,470

39 bkz. Feridun Sipehsâlâr, Mevlânâ ve Etrafındakiler, çev. Tahsin Yazıcı, İs- . tanbuS 1977, s. 75

40 Mevlânâ, Dîvân-ı Kebîr, çev. Abdülbaki Gölpınarlı, İstanbui 1958, cilt: III, s. 130 (1121)

41 Dîvân-ı Kebîr, VII, 190 (2406)

42 Mevlânâ, Rubailer (Seçme), haz. Abdülbaki Gölpmarlı, İstanbul 1945, Rubâî nr. CLXXV[|

43 Mevlânâ, Mevlânâ'nın Rubâîleri, çev. M. fSuri Gençosman, İstanbul 1974, I, 74 (354)

44 Mevlânâ, Fîhi Mâ Fîh, çev. Meliha Ülker Anbarcıoğlu, İstanbul 1990, s. .',, 225

45 Dîvân-ı Kebîr, V, 420 (5709)

46 bkz. Midhat Bahârî Beytur, Mesnevî Gözüyle Mevlânâ (Şiirleri Aşk ve Fel­sefesi), İstanbul 1965, s.103

47 bkz. Ahmed Eflâkî, Ariflerin Menkıbeleri, çev. Tahsin Yazıcı, İstanbul 1973, II, 60

48 Dîvân-ı Kebîr, III, 250 (2352-2360)

49 Mesnevi, III, 2700-2709

50 Mesnevi, İli, 3417-3418

51 Mevlânâ'nın Rubaileri, çev. M. Nuri Gençosman, İstanbul 1974, nr. 164

52 Mesnevi, VI, 650

53 Mesnevi, ], 2893-2896

54 Mesnevi. II, 1178

55 Mevlânâ, Dîvân-ı Kebîr (Güldeste), haz. Abdülbaki Göipınarlı, İstanbul 1955, s. 335

56 Mevlânâ, Rubailer, s. 224 (226)

57 Mevlânâ, Rubailer, s. 205 (63)

58 Mevlânâ, Rubailer, s. 22 (60)

59 Mevlânâ, Mecâlis-i Seb'a, çev. Abdülbaki Göipınarlı, Konya 1965, s. 97

60 Mevlânâ, Fîhi Mâ Rh, s. 25

61 Mesnevi, V, 3575-3582

62 Mevlânâ, Mevlânâ'nın Rubaileri, çev. M. Huri Gençosman, İstanbul 1986, s. 286 (1382); Fİhi Mâ Rh, s. 121

63 Mesnevi, 1, 970

64 Fİhi Mâ Rh, s. 79

65 Mesnevi, IV, 1564-i 573

66 Mesnevî, III, 2648-2656

67 Fîhi Mâ Fîh. s. 27-30

İktiran" tâbirinden anlaşılan; bir şeyin zahiri sebebiyle, o şeyin beraber görünmesidir. Mesela bir bahçeye su vermek zahiri sebebiyie, bitkilerin büyümesi gibi... Mantık ilmine göre; eğer kıyasta neticenin aynı veyahut nakîzinin sureti zikr olunmaz ise ona "iktirânî kıyas" denilir. "Âlem müte-gayyerdir (değişkendir)" ve "Her mütegayyer (değişken) hadistir (sonra­dan oluşmuş, yaratılmıştır)", binaenaleyh "Âlem hadistir" misali gibi... Yi-

! ne; "Her bir cisim mürekkebdir (birkaç maddeden yapılıdır)" ve "Her bir mürekkeb muhdesdir (sonradan meydana getirilmiştir)"; öyleyse "Her bir cisim muhdesdir" gibi ki, neticede münderic "muhdes" lafzının ne aynı ne de nakîzi kıyasta bilfiil zikr olunmamıştır.

68 Mesnevi, V, 561-570

69 bkz. Âhmed Eflâkî, Ariflerin Menkıbeleri, çev. Tahsin Yazıcı, İstanbul: MEB yay. 2001,1, 3/296

70 Divan-ı Kebir, haz. Abdülbaki Gölpmarlı, Ankara 1992, H, 260

71 Mevlânâ, Rubailer, s. 18 (28)

72 Mesnevi, II, 1770

73 Mesnevi, VI, 839

74 Hz. Mevlânâ'nın Rubaileri, haz. Şefik Can, Ankara: Kültür Bakanlığı Ya­yınlan, 1990, 1, rubâî nr. 360

75 Mevlânâ, Mecâlis-i Seb'a, trc. A. Gölpınarlı, İstanbul 1994, s. 54-55

76 Dîvân-ı Kebîr'de SeçmeleMV (Rubailer), haz. Şefik Can, nr. 151

77 Mesnevi, II, 1529-1532

78 Mesnevi, ili, 4396

79 Su, hava, toprak, ateş.

80 Dîvân-ı Kebîr, III, 426 (4101)

81 Mevlânâ, Rubailer, s. 73 (53)

82 FîhiMâ Fîh, s. 99-100

83 Dîvân-ı Kebîr, çev. Abdülbaki Gölpınarlı, İstanbul 1958, III, 395 (3812)

84 Fîhi Mâ Fîh, s. 285. Ayrıca bkz. Mesnevî, I, 3170-3199. Hadis için bkz. Buhârî, Edeb 57-58; Müslim, Birr 28-34

85 Mesnevi, ili, 3439-3443

86 Mesnevi, IV, 2341-2353

87 Dîvân-ı Kebîr'de Seçme]er-IV (Rubailer), haz. Şefik Can, nr. 318

88 MesnevîJ, 1205-1209

89 Fîhi Mâ Fîh, s. 58-59

90 Selçuk Eraydın, Tasavvuf ve Tarikatlar, İstanbul 1994, s. 305-306

91 Asaf Halet Çelebi, Mevlânâ ve Mevlevîlik, Ankara 2002, s. 95

92 Ahmed Eflâkî. Ariflerin Menkıbeleri, çev. Tahsin Yazıcı, Ankara 1986, J, 322

93 Şems-İ Tebrizî, Makâlât I, çev. M. Nuri Gençosman, İstanbul 1974, s. 249-250

94 Ahmed Eflâkî, a.g.e., 1986, II, 55

95 Abdülbaki Gölpınarlı, Mevlânâ Celâleddîn, İstanbul 1952, s. 50; Annema-rie Schimme!, Ben Rüzgarım Sen Ateş, s. 19

96 Rivayete göre; Hz. Mevlânâ Rum, Ermeni ve Yahudilerden 18 bine yakm gayri müslimin İslâm'a girmesine vesile olmuştur. (Osman Turan, Türk Ci­han Hakimiyeti Mefkuresi Tarihi. İstanbul 1981, s. 503)

97 Sultan Veled, îbtidaname, çev. Abdülbaki Gölpınarlı, Ankara, 1976, s. 153; Ahmed Eflâkî. Ariflerin Menkıbeleri, haz. Tahsin Yazıcı. İstanbul 1986, II, 13-14

98 Hüseyin Vassâf, Sefîne-i Evliya, haz. Mehmet Akkuş-Ali Yılmaz, İstanbul 1990, I, 303-304. ''Konevî İle Meviânâ'nın yakm ilişkileri ve dostlukları kaynaklarda yer almaktadır. Mehmed Emin Dede bu konudaki rivayetle­ri "Menâkıb-ı Sadreddin Konevî" adıyla toplamıştır... Menkıbelerdeki ana fikir, Mevlânâ ile Konevî'nin iki yakın dost olduklarıdır. Ancak yine de sa­tır aralarında Konevî'ye yönelik bazı eleştiriler söz konusudur. Buna göre Mevlânâ daha çok bir "sûfî", Konevî ise bir "medreseîi" ve "âlim'' olarak tezahür etmektedir." (Ekrem Demirli, "Sadreddin Konevî ve İslâm Dü­şünce Tarihindeki Yeri", Sadreddin Konevî Sempozyumu Bildirileri, Kon­ya 2004, s. 19)

99 Mehmed Emin Dede, "Menâkıb-ı Sadreddin Konevî". Marifet Yolcusuna Kılavuz içinde, Sadreddin Konevî, trc. A. Remzi Akyürek, İstanbul 2002, s. 142 vd. Ayrıca bkz. Ekrem Demirli, "Sadreddin Konevî ve İslâm Dü­şünce Tarihindeki Yeri", s. 19

100 Ahmed Eflâkî, a.g.e., 1986, 1, 273-274; Molla Câmî, Nefahâtü'1-üns. trc. Lamii Çelebi, s. 560; Fürûzanfer, a.g.e., s. 160. Detaylı bügi için bkz. Mehmet Demirci, "Sadreddîn Konevî île Mevlânâ Celaleddin'in Münase­betleri Hakkında", Mevlânâ'dan Düşünceler, İzmir 1997, s. 43-54

101 Ahmed Eflâkî, Ariflerin Menkıbeleri, çev. Tahsin Yazıcı, İstanbul 1986, 11, 48; Moila Câmî, Nefahâtü'1-Üns, s. 519

102 Feridun Sipehsâİâr, Risâle-i Sipehsâlâr ve Menâkıb-ı Hazret-i Hüdaven- digar, trc. M. Bahân. İstanbul 1331, s. 156. Ahmed Eflâkî'ye göre, bila­hare ayılan Sadreddîn Konevî cenaze namazını kıldırmıştır. (a.g.e., I, 270)

103 Detaylı bilgi için bkz. Meliha Ülker Anbarcıoğlu, Fîhi Mâfîh Tercümesi, İs­tanbul 1990, s. XXXV-XLII

104 Ahmed Eflâkî, Ariflerin Menkıbeleri, 1986, I, 137

105 Ahmed Eflâkî, Ariflerin Menkıbeleri, trc. Tahsin Yazıcı, İstanbul: Remzi Ki­tabeyi, 1987, II, 50: Abdülbaki Oöipmarlı, Mevlânâ Celaleddin, s. 268, dipnot: 34

106 Fuat Köprülü, Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, Ankara 1981, s. 305, .ıs, 326; Hasibe Mazıoğlu, "Anadolu'da Türk Edebiyatının Başlamasında ve | Gelişmesinde Mevlânâ'nın Yeri ve Etkisi", Mevlânâ Sevgisi, haz. Feyzi . \ Halıcı, Konya 1981, s. 31

107 Yunus Emre Divanı, haz. Mustafa Tatçı, Ankara 2001, s. 21: Abdülbaki Golpınarlı, Yunus Emre ve Tasavvuf, İstanbul 1992, s. 10, 67

108 Abdülbaki Gölpınarlı, a.g.e., s. 98 vd.

109 Köprülü, a.g.e., s. 274, 326

110 İbn Battûta Seyahatnamesi, haz. A. Sait Aykut, İstanbul 2000. I, 413

111 Hasibe Mazıoğlu, "Anadolu'da Türk Edebiyatının Başlamasında ve Geliş­mesinde Mevlânâ'nın Yeri ve Etkisi", Mevlânâ Sevgisi, haz. Feyzi Halıcı, Konya 1981, s. 32

112 Mustafa Aşkar, "Molla Fenari'nin Şerhu Dîbâceti'l-Mesnevi Adlı Risalesi ve Tahlili", Tasavvuf Dergisi, Mevlânâ özel Sayısı, Ankara, Yıl: 6 (2005), Sayı: 14, s. 89

113 Şefik Can, a.g.e., s. 374

114 Mehmet İpşİrli, "Çivizâde Muhyiddin Mehmed Efendi", Diyanet İslâm An­siklopedisi, VIIİ, s. 348. Ayrıca bkz. Süleymaniye Ktp., İsmihan Sultan, nr. 223, vr. 319b

115 Esrar Dede, Tezkire-i Şuarâ-yı Mevleviyye, Tahkik: İlhan Genç, Basılma­mış doktora tezi, Erzurum 1986, s. 107

116 Reşat Öngören, Osmanlılarda Tasavvuf, İstanbul 2000, s. 251-252

117 bkz. Feridun Nafiz üzlük, "Mevlânâ Hakkında", Türk Edebiyatı, Sayı: 29 (Mayıs 1974), s. 37. Aynı makale için aynca bkz. Vedat Genç, Mevlânâ İle İlgili Yazılardan Seçmeler, İstanbul 1994, s. 290

118 Abdüibaki Gölpınarlı, Mevlânâ'dan Sonra Mevlevîlik, İstanbul 1953, s. 157; Mevlânâ Şiirleri Antolojisi, haz. Mehmet Önder, Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, ts., s. 47

119 Hasibe Mazıoğlu, "Anadolu'da Türk Edebiyatının Başlamasında ve Geliş­mesinde Mevlânâ'nın Yeri ve Etkisi", Mevlânâ Sevgisi, haz. Feyzi Halıcı, Konya 1981, s. 35

120 Nef'î Dîvânı, haz. Metin Akkuş, Ankara 1993, s. 50-51; Hasibe Mazıoğlu, a.g.e., s. 35. Nef'î'nin Mevlânâ hakkındaki şiirleri için bkz. Necip Fazıl Duru, Mevleviyâne (Şiir Güldestesi), İstanbul 2000, s. 409-410; Mehmet Önder, Mevlânâ Şiirleri Antolojisi, haz. Ankara: Türkiye İş Bankası Küitür Yayınları, ts., s. 48

121 Nâbî Dîvânı, haz. A!i Fuat Bilkan, İstanbul 1992,36-38. 239-241; Hasibe Mazıoğiu, a.g.e., s, 36. Nâbî'nin Meviânâ hakkındaki şiirleri için bkz. Ne­cip Fazıl Duru, a.g.e., s. 415-419; Mehmet Önder, Mevlânâ Şiirleri Anto­lojisi, s. 49-50

122 bkz. Şefik Can, "Erzurumlu İbrahim Hakkı'nın Marifetname'sinde Bulunan Hazreti Meviana'ya Ait Şiirler", Mevlana ve Yaşama Sevinci, haz. Feyzi Halıcı, Konya 1978, s. 55-57. Ayrıca bkz. Şefik Can, Mevlânâ, s. 205-214

123 Hüseyin Ayan, "Şeyh Gâlib'de Mevlânâ Sevgisi", Selçuk üniversitesi 5. Millî Mevlânâ Kongresi Tebliğleri, Konya 1992, s. 50: Haluk ipekten, Şeyh Galib (Hayatı, Sanatı, Eserleri), Ankara 2000, s. 22

124 Şeyh Galip, Hüsn ü Aşk, haz. Orhan Okay-Hüseyin Ayan. İstanbul 2000, s. 32, 33, beyit: 137-140, 143

Beyitlerin mânâsı, sırasıyla şöyledir: 137: "Allah, peygamberlerini ta­mamlayınca, bize her şeyi bilen veliler geldi." 138: "Molla Hünkâr onların şahıdır. Bu dünyaya bir hükümdar kâfidir." 139: O, irfan diyarının tahtın­da hükümdardır ve Allah'ın Arşlarımın seccadesine oturmuştur." 140: Hakikate yol gösteren onun düşüncesidir. Ebubekir gibidir," 143: "Din bil­ginlerinin hepsinden üstündür; ona Anadolu ülkesinin peygamberi denil­se lâyıktır."

125 Şeyh Galip, a.g.e., s. 350, beyit: 2029

126 Şeyh Galib, a.g.e., s. 348, beyit: 2019

127 Haluk İpekten, a.g.e., s. 10-11

128 Ramazan Muslu, 18. Asırda Anadolu'da Tasavvuf, (yayımlanmamış dok­tora tezi), İstanbul 2002, s. 463: Hür Mahmut Yücer, 19. Asırda Anado­lu'da Tasavvuf, (yayımlanmamış doktora tezi), İstanbul 2001, s. 465

129 bkz, Nuri Şimşekler (ed.), Konya'dan Dünya'ya Mevlânâ ve Mevlevilik, Konya 2002, s. 61

130 Asâr-ı Atika Müzesi", Selçuk, Sayı: 102, 13 Kasım 1946, s.2. Ancak; ba­sında Mevlânâ müzesi hakkında 1946 yılında çıkan şu yazı ibret vericidir: "... Mevlânâ'nın medfun bulunduğu Âsâr-ı Atika Müzesini gezmeye giden­ler, içeriye girerken müşkil duruma düşüyorlar. Ayakkabılarını çıkarsalar, akrep sokması tehlikesi var, çıkarmasalar, hem saygısızlık, hem de neza­ketsizlik... Gerek manen ve gerekse maddeten çok yüksek değeri olan bu müesseseye çamurlu ve tozlu ayakkabılarımızla girmek, sağlık bakımın­dan da doğru değildir. Güneş yüzü görmeyen bu yerde tozların tahribatı büyük olur. Temizlik işlerinin elektrikli süpürgelerle yapılması ve geziciler İçin İstanbul camilerinde olduğu gibi beş on terlik bulundurulması güç bir şey olmasa gerek, yol halısı temini de olabilir." ("Tenkitler, Şikâyetler, Di­lekler: Müzenin Temizliği", Selçuk, Sayı: 101, 9 Kasım 1946, s.1/5)

131 Mithat Cemal, Mehmet Akif, İstanbul 1939, s. 211; Hasan Basri Çantay, Âkifname, İstanbul 1966, s. 84; Eşref Edip. Mehmet Akif, İstanbul 1938, s. 91

132 Mevzad Ayaş, "Mehmet Akif'in Zihniyeti ve Düşünce Hayatı", (Eşref Edep, Mehmet Akif içinde), İstanbul 1938, s. 550; Nurettin Topçu, Meh­met Akif, İstanbul 1970, s. 69

Mehmet Akif, Mısır'da bulunduğu senelerde, âlim ve edîb bir şahsiyet olan Abdülvehhâb Azzâm'a {Ö.3959) -ki Kahire üniversitesi Edebiyat Fakülte­si dekanlığı yapmış bir profesördür- Muhammed İkbâl'i tanıtması sayesin­de Azzâm, İkbâl'in eserlerini Arapça'ya tercüme ederek onu Arap âlemi­ne tanıtmıştır. (M. Ertuğrul Düzdağ, Mehmed Akif: Mısır Hayatı ve Kur'ân Meali, İstanbul 2003, s. 70-71)

133 Eşref Edip, a.g.e., s. 110; Mithat Cemal, a.g.e., s. 228

134 Mehmet Akif, Safahat, haz, M. Ertuğrul Düzdağ, İstanbul 1987, s. 244; Safahat, haz. Cemal Kurnaz vd., İstanbul: MEB yay., 2001, s. 284

135 Ali Nihat Tarlan, Mehmet Akif ve Safahat, İstanbul 1971, s. 48

136 Sırât-ı Müstakim ve Sebilü'r-Reşad Mecmualarında çıkan Mehmet Akif Ersoy'un Makaleleri, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1990, s. 118

137 Hadisenin detayı şu şekildedir: 21 Şubat 1931 günkü Mevlana Müzesini ziyareti sırasında Atatürk'ün dikkatini müzede gördüğü Meviânâ'ya ait Farsça bir rubai çekmiş. Yanında bulunan Hasan Âli Yücel'den bunu oku­yup tercüme etmesini istenmiş. Hasan Âli Yücel rubaiyi okumuş ve Türk­çe'ye şöyle çevirmiş: "Ey keremde, yücelikte ue nur saçıcılıkta güneşin, ayın, yıldızların kul olduğu sen (Allah). Garip âşıklar, senin kapından başka bir kapıya yol bulmasınlar diye öteki bütün kapılar kapanmış, yal­nız senin kapın açık kalmıştır." Atatürk bu tercümeyi dikkatle dinledikten sonra, son cümle üzerinde durmuş: şöyle demiştir: "Demek bütün kapılar kapandığı halde, bu kapı açık oluyor. Doğrusu ben 1923 yılında burayı zi­yaretim sırasında, bu Dergâhı kapatmayalım, müze olarak halkın ziyare­tine açalım diye düşünmüştüm. Bir yıl sonra (Dergâh ve Tekkelerin Ka­patılması Kanunu) çıkar çıkmaz, İsmet Paşa'ya Mevlânâ Dergâhı ve Tür-besi'ni kendi eşyası ile müze haline getiriniz demiştim. Görüyorum kî şu okunan şiirin hükmünü yerine getirmişim. Bakınız ne kadar güzel bir mü­ze oldu burası" demiştir. (Mehmet Önder, Atatürk Konya'da, Ankara 1989, s. 105-106)

138 Mustafa Kemaî Atatürk'ün Mevlânâ ile İlgiii kaydettiğimiz görüşleri İçin bkz. Cemal Kutay, "Atatürk'e Göre Mevlânâ", Yeni Konya Gazetesi, 10.11.1943; "Atatürk ve Mevlânâ'', Tarih ve Coğrafya Dünyası (Mevîânâ Özel Sayısı), 15 Aralık 1959. s, 415-416; Mehmet Önder, Atatürk Kon­ya'da, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1989, s. 2-3 vd.; a. mlf., "Atatürk ve Mevlânâ Sevgisi", İnsan Haklan Hoşgörü ve Mevlânâ Sempozyumu Teb­liğleri. TBMM Kültür Sanat ve Yayın Kurulu Yayınlan, ts., s. 44-49.

139 Atatürk ve Din, der. Sadi Borak, İstanbul 1962, s, 58

140 bkz. Nuri Şimşekler (ed.), Konya'dan Dünya'ya Mevlânâ ve Mevlevilik, Konya 2002, s. 273

141 Mevlânâ Töreni Yapılacak", Selçuk, Sayı: 111, 14 Aralık 1946, s.l; Mevlânâ Anıldı", Selçuk, Sayı: 112, 18 Aralık 1946, s.2

142 Mevlânâ'yı Andık", Babalık, Sayı: 6748, 19 Aralık 1946, s.l

143 Tercüme-i Halim" adlı şiiri için bkz. Alpay Kabacalı, Neyzen Tevfik Ko­laylı (Hayatı-Kişiliği-Şiirleri), İstanbul 1996, s. 185. Ayrıca bkz. Hasan Aktaş, Çağdaş Türk Şiirinde Tarihi Şahsiyetler ve Eserler, Konya 2002, s. 231

144 Öz Duygum" adlı şiiri için bkz. Kabacalı, a.g.e., s. 167. Ayrıca bkz. Ha­san Aktaş, Yeni Türk Şiirinde Mevlânâ Okulu ve Misyonu, Edirne 2002, s. 37-38

145 Türk romanlarında işlenen Mevlânâ ve Mevlevilik bilgileri hakkında bkz. İnci Erginün, "Romancılarımız ve Mevlânâ", Selçuk Üniversitesi 2. Milli Meviânâ Kongresi Tebliğleri, Konya 1987, s. 27-36

146 bkz. Reşat Muri Güntekin, Çalıkuşu, İstanbul: İnkılap Kitabevî, 53. baskı, s. 252-278

147 Mehmet Önder, Mevlânâ ve Mevlevilik, Aksoy yay. 1998, s. 255

148 Asaf Halet Çelebi, a.g.e.. s. 93-94. Ayrıca bkz. A. Schimmel, Tasavvufun Boyutları, s. 370-373

149 Nilgün Açık, "Mevlana ve Mevlevi Tarikatının Eğiticiliği", III. Uluslararası Meviana Kongresi, Konya 2004, s. 104-109

150 Yahya Kemal, "İsmail Dedenin Kainatı", Eski Şiirin Rüzgarıyle, İstanbul 1962, s. 95

151 A. H. Tanpınar, Yahya Kemal, İstanbul 1962, s. 19. Mevlânâ ve Mesne-üfnin Yahya Kemal üzerindeki tesiri hakkında detaylı bilgi için bkz. Meh­met Demirci, Yahya Kemal ve Mehmet Akif'te Tasavvuf, İzmir 1993

152 Mektubat, s. 25; Emirdağ Lahikası 1, Mektup no: 160, s. 215; Emirdağ Lahikası II, Mektup no: 138, s. 221. Said Nursi'nin; "Hz. Mevlânâ benim zamanımda gelseydi Risâle-i Nur'u yazardı. Ben de Hz. MevSânâ zamanın­da gelseydim Mesnevî'yi yazardım. O zaman hizmet Mesnevî tarzındaydı, şimdi Risâie-i Nur tarzındadır." dediği de nakledilmektedir, (bkz. Mecmet-tin Şahiner, Son Şahitler, IV, 150)

153 Necmettin Şahiner, Bilinmeyen Taraftarıyla Bediüzzaman Said Nursi, İs­tanbul 2004, s. 431, 433, 439; Abdülkadir Badıllı, Bediüzzaman Said Nursi: Mufassal Tarihçe-i Hayatı. İstanbui 1990, s. 1629. 1635

154 Şahiner, a.g.e.. İstanbul 2004, s. 433

155 Şahiner, a.g.e.. s. 431

156 Necip Fazıl, Hasan Âli Yücel hakkında şu değerlendirmeyi yapmaktadır: "Maarif Vekili bulunduğu yıllar içinde, gâh iş ve menfaat İcabı Cumhur Re-isi'nin validesine yanık sesiyle Kur'ân okuyan ve dindar görünen, gâh bazı tasavvuf meraklılarına Mevlevi dervişi geçinen... fakat hakikatte sa­mimiyetsizlik, halisîyetsizlik, asliyetsizükîen başka hiçbir şeye ruhu yat-mıyan Hasan Âli Yücel." ("Kapak Resmimiz", Büyük Doğu, Sayı: 68, 17.10.1947)

Eşref Edip ise şunları yazmıştır: "Maarif vekili Hasan Âli Yücel o zaman­lar İnönü'nün akıl hocası idi. O Hasan Âli ki Kur'an yazısı âyetler, sureler yazıldığı için din kitaplarını bütün memleketten kamyonlarla toplatıyor, polis karakollarında ayaklar altında parçalatıyordu." (Mehmet Akif, 1, İs­tanbul 1962, s. 204)

Ancak Peyami Safa'nın da belirttiği üzere, "İnsanları, bilhassa politikacılan, siyasî icapların dışında anlamak zordur. Yücel de bu icapların kurbanı İdi." (bkz. Ahmet Güner Sayar, Hasan Âli Yücel'in Tasavvuf! Dünyası ve Mevlevîliği, istanbul: Ötüken Yayınlan, 2002, s. 132)

157 Mehmet Önder, Yeşil Kubbe'nin Gölgesinde, Ankara 1995, s. 73

158 Hasan Âli Yücel, "Mevlânâ ve Mevlevilik", Mevlânâ: Resimli Hayafın İla­vesi, İstanbul 1953, s. 4; Sayar, a.g.e.. s. 28

159 Hasan Âli Yücel, "Tekkenin Arka Bahçesinde", 20. Asır, Sayı. 21, (3.3.1953); Hasan Âli Yücel, Geçtiğim Günlerden, İstanbul 1990, s. 48; Sayar, a.g.e., s. 32

160 Hasan Âli Yücel, Geçtiğim Günlerden, s. 21; Sayar, a.g.e., s. 34

161 Mustafa Kara, "Doğumunun 100. Yıl Dönümünde Mevlevi Bir Maarif Ve­kili", Dergah, Sayı: 100, 1998, s. 30

162 Sayar, a.g.e., s. 45

163 İsmail Kara, "Hasan Âli Yücel'den İtibaren", Yeni Şafak, 16.11.1995

164 Sayar, a.g.e., s. 74

165 Sayar, a.e., s. 68

166 Sayar, a.e., s. 34, 39, 40, 42, 106-107, 146

167 Sayar, a.e., s. 103, 111

168 Hasan Âli Yücel, "Mevlânâ mı Mevlevilik mi?", 20. Asır, Sayı. 125 (1955), s. 7

169 Hasan Âli Yücei, "Hz. Mevlânâ'nın Rubaileri", Hayat, Sayı: 57, 1927, s. 13

170 Hasan Âli Yücel, "Mevlânâ ve Mevlevilik", Mevlânâ: Resimli Hayat'ın İla­vesi, İstanbul 1953, s. 5; Sayar, a.g.e., s. 113-114

171 Hasan Âli Yücel, "Sayın Maarif Vekilimiz Tarafından Gönderilmiştir", Konya Halkevi Kültür Dergisi, Sayı: 53-56, 1943, s. 9; Sayar, a.g.e., s. 28

172 Hasan Âli Yüce!. Hürriyet Gene Hürriyet, II, Ankara 1966, s. 558; Sayar, a.g.e., s.84

173 Hasan Âli Yücel, İngiltere Mektupları, Ankara 1958, s. 6; Sayar, a.g.e., s. 77

174 Hasan Âli Yücel'den F. M. üziuk'a 15.9.1957 tarihli mektuptan

175 Hasan Âli Yücel, "Mevlânâ ve Mana", Cumhuriyet, 22.12.1957

176 Sayar, a.g.e., s. 188-189

177 Turan Alptekin, Ahmet Hamdı Tanpmar, İstanbul 2001, s. 81

178 bkz. İnci Erginün, "Romancılarımız ve Mevlânâ", Selçuk üniversitesi 2. Milli Mevlânâ Kongresi Tebliğleri, Konya 1987, s. 32

179 Ahmet Hamdi Tanpınar, Beş Şehir, İstanbul: Dergah Yayınları, 1987, s. 160. 163

180 Mevlânâ" adlı bu şiir için bkz. Nazım Hikmet Ran, İlk Şiirler, İstanbul 1987, s. 100

181 Aşağıda nakledilen bilgiier için bkz. Şamil Kucur, "Mevlevi Mazım Hik­met", Aksiyon, Sayı: 164 (24.01.1998); Mahmut Erol Kılıç, "Nâzım Hik­met'in Bir Şiirine Uygulanan Sansür", Dergâh, Sayı: 86 (Nisan 1997)

182 Bu kitap ilk kez 1965 yılında Remzi Kitabevi tarafından yayımlanmıştır.

183 Bu şiir için ayrıca bkz. Hâlid Fahri Ozansoy, Edebiyat Kıraati Numunele­ri, İstanbul 1923

184 Yukarıda nakledilen bilgiler için bkz. Şamil Kucur, "Mevlevi Nazım Hik­met", Aksiyon, Sayı: 164 (24.01.1998); Mahmut Erol Kılıç;, "Nâzım Hik­met'in Bir Şiirine Uygulanan Sansür", Dergâh, Sayı: 86 {Nisan 1997)

185 Hasan Aktaş, Yeni Türk Şiirinde Meviânâ Okuiu ve Misyonu, s. 45

186 Bu hususta geniş bilgi için bkz. İnci Erginün, "Romancılarımız ve Meviâ­nâ", Selçuk Üniversitesi 2. Milii Meviânâ Kongresi Tebliğleri, Konya 1987, s. 27-36

187 Erginün, a.g.e., s. 27

188 Selahattin Arslan. "Halide Edip Adıvar ve Sinekli Bakkal üstüne", Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi, Yıl: 4, Sayı: 48 (Şubat 2004)

189 100 Halide Edip Adıvar, "Mevlâna İhtifali Yaklaşırken Konya Gençliğine

Öğüt", Cumhuriyet Gazetesi, 18.11.1959. Bu yazı için ayrıca bkz. Hilmi Yücebaş, Edebiyatımızda Mevlana, İstanbul: LSM yay. 2005, s. 33-35

190 İnci Erginün, "Halide Edib ve Mevlevilik", Mevlana ve Yaşama Sevinci, haz. Feyzi Halıcı, Konya 1978, s. 39-40

191 bkz. Halide Edib Adıvar, Sinekli Bakkal, haz. Mehmet Kalpaklı-S. Yeşim Kalpaklı, İstanbul: Özgür yay., 2003, s. 30-31, 68-70, 77-85, 104, 113-114, 182, 209, 236, 283

192 Fuat Köprülü, Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, Ankara 1981, s. 224 Köprülü, a.g.e., s. 227, 231

193 Aşık Veysel Şatiroğlu, Dostlar Beni Hatırlasın, İstanbul 1971, s. 249-250. Ayrıca bkz. Mehmet Önder, Mevlânâ Şiirleri Antolojisi, s. 97-98

194 Hiimi Ziya ülken'in "Mevlânâ ve Muhiti" adlı makalesi ve oradan alıntı­lanan bu pasaj için bkz. Hilmi Yücebaş, Edebiyatımızda Mevlana, İstan­bul: L&M yay. 2005, s. 19. Ayrıca bkz. Nuri Şimşekler (ed.), Konya'dan Dünya'ya Mevlânâ ve Mevlevilik, Konya 2002, s. 53

195 bkz. Yavuz Bülent Bakiler, "Arif Nihat Asya'nın Mevlevi Şeyhliği", Türk Edebiyatı, Kasım 2004. Bu makaleye göre, Arif Nihat Asya, Üsküdar Mevİevîhanesi şeyhi Ahmet Remzi Akyürek'in müridi olarak dedelik mertebesine yükselmiştir.

196 A. Nihat Asya, Kubbe-i Harda, Ankara 1956, s. 78

197 Asya, a.g.e., s. 72

198 Nurettin Topçu, İslâm ve İnsan-Mevlânâ ve Tasavvuf, İstanbul 2002, s. 115

199 Nurettin Topçu, a.g.e., s. 115

200 Nurettin Topçu, a.g.e., s. 113

201 Mustafa Kara, Tasavvuf ve Tarikatlar Tarihi, İstanbul 1999, s. 294; a.mlf., Günümüz Tasavvuf Hareketleri, İstanbul 2002, s. 180

202 Ömer Faruk Akün, "Gölpınarlı, Abdülbaki", TDVİA, XIV, 146-147

203 Abdülbaki Gölpınarlı, MevlevîÂdâb ve Erkânı, İstanbul 1963, s. 3-4

204 Mehmet Kaplan, Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar, İstanbul 1987, II, 10

205 Mehmet Kaplan, "Mevlânâ ve İnsanlık", Hisar Dergisi, Ocak 1974

206 bkz. A. Süheyl Ünver, "Eski Mevlevilik Ruhiyatında San'âtm Başarı Et­kisi", Meviânâ Sevgisi, haz. Feyzi Halıcı, Konya 3981, s. 12

207 bkz. Ahmed Güner Sayar, A. Süheyl Cİnver (Hayatı, Şahsiyeti ve Eser­leri), İstanbul: Eren yay. 1994, s. 496

208 A. Süheyl Ünver, "Mevlânâ'mızın Sözleri ve Hallerinden Alınacak Ders­ler", İslâm Medeniyeti Mecmuası, Sayı: 6 (1968), s. 18. Aynı makale için ayrıca bkz. Vedat Geni;, Mevlânâ İle İlgili Yazılardan Seçmeler, İs­tanbul 1994, s. 291

209 bkz. Sayar, a.g.e., s. 494

210 Sayar, a.e., s. 495

211 Sayar, a.e., s. 495

212 Sayar, a.e., s. 495

213 A. Süheyt Önver, Sevâkıb-ı Mevlânâ (Mevlânâ'dan Hatıralar), İstanbul 1973, s. V

214 Sadi İrmak, "Mevlânâ'da Lirizm", Mevlânâ Sevgisi, haz. Feyzi Halıcı, Konya 1981, s. 9

215 Sadi Irmak, "Mevlana", Yeni Sabah, 10.12.1961. Bu yazı için ayrıca bkz. S. Irmak, "Mevlana", Mevlânâ Güldestesi, haz. Mehmet Önder, An­kara 1972, s, 45

216 bkz. Mesnevi, I, beyit nr. 35-246

217 Sadi Irmak, "Mevlânâ'nın Dehâsı", 687. Yıldönümünde Mevtana, Kon­ya 1960, s. 5-6. Ayrıca bkz. Sadi Irmak, "Mesnevî'de Psiko-Somatik ve Psiko-Analitik Bir Teşhis", Mevlânâ Güldestesi, Konya 1964, s. 40-51

218 Şefik Can, Mevlânâ: Hayatı Şahsiyeti ve Fikirleri, İstanbul 2003, s. 13

219 Hasan Aktaş, Yeni Türk Şiirinde Mevlânâ Okulu ve Misyonu, s. 94. Bu tespitin örneklerleri için, Aktaş'm mezkur kitabının tamamı incelenmelidir.

220 Osmanlı Kasidesi" adlı bu şiiri için bkz. Attila İlhan, Yasak Sevişmek, Ankara 1983, s. 68

221 Sezai Karakoç, Mevlânâ, İstanbul 1996, s. 7

222 Karakoç. a.g.e., s. 75-75

223 Karakoç, a.g.e.. s. 77

224 bkz. Hayrettin Karaman, "Mevlânâ Bir Allah Kuludur, Resulullah Çırağıdir", Konya, Büyükşehir Belediyesi Yayın Organı, Kasım-Aralık 2000, s. 14-17. Aynı makale için ayrıca bkz. Nuri Şimşekler (der.), Mevlâ nâ'nın Düşünce Dünyasından (içinde), Konya 2004, s. 13, 22; Hayret­tin Karaman, "Mevlana Bir Allah Kulu'dur, Peygamber Çırağıdır", İslam . Işığında Günün Meseleleri, İstanbul, 2001, http://www.hayrettinkara-, man,net/kitap/meseleler/Q497.htm Erişim: 14 Aralık 2004; a. mlf., "Türkiye'de Dinî Bilginin Kaynak ve Metodu Üzerine", isiam İşığında Günün Meseleleri, İstanbui, 2001, http://www.hayrettinkaraman.net/ki-tap/meseieler/0378.htm Erişim: 14 Aralık 2004

225 A. Yaşar Ocak, "13.-14. Yüzyıllar Anadolu'sunun İki Büyük Cezbeci ve Estetikçi Şair Sufîsi: Celâleddİn-i Rûmî ve Yunus Emre'', "Bir 13. Yüzyıl Mutasavvıfı ve Sûfîsi Olarak Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî", Türk Sûfîliği-ne Bakışlar, İstanbul 1996, s. 122-İ47

226 bkz. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi, Yıl: 4, Sayı: 46 (Aralık 2003)

227 Yaşar Nuri Öztürk, Mevlânâ ve İslâm, İstanbul 1993, s. 64

228 Veled Çelebi, Muhtasar Menâkıb, s. 15'ten nakleden Asaf Halet Çeiebİ. a.g.e., s. 28. Ayrıca bkz. Fürûzanfer, a.g.e., s. 60; Midhat Bahari Beytur, Mesnevi Gözüyle Mevlânâ (Şiirleri, Aşk ve Felsefesi), İstanbul 1965, s. 91

Kelime-i Muhartımediyye'de Üâhî aşkı-anlatırken, -ismini zik-retmeksizin- Mevlânâ'nın Arapça bir .gazelinden bir beyit al­mıştır. 140

Bediüzzaman Fürûzanfer der ki: Mevlânâ, şu beyitteki "cevher madeni" sözü ile görünüşte Muhyiddin İbnü'l-Arabî'yi kastetmektedir: "Salih da­ğında o cevherden bir maden olup / Biz o cevher dolayısıyla Şam deni­zinde gark olmuşuz.7' İbnü'l-Arabl Şam'da ölmüş, Salihiye'de gömül­müştür. (Fürûzanfer, a.g.e., s. 58) S. N. Ergün de aynı konuda daha ön­ce şunu kaydetmiştir: "Mevlânâ, İbnü'l-Arabî'nin yüksek hikmetler içe­ren Fusûsu'i-Hikem'ini ve diğer eserlerini okumuştur. Bir gazelinde onun için şöyle der: Cebel-i Saliha içinde inciden bir hazine vardır / Biz onu İstemek için Şam denizine daldık. Diğer bir beyitinde: Aferin İbnü'l-Arab, saad aferin, tarzında teveccüh göstermiştir." (S. M. Ergün, Mevla-na, Kanaat ktp. 1932, s. 7'den nakleden İsmet Kayaoğlu, Mevlana ve Mevlevilik, Konya 2002, s. 14)

229 Mevlânâ'nın Dîvân-ı Kebîr'inde yer alan beyit şudur: "Benim âşık oldu­ğum, halk arasında sahih oldu /Fakat kime aşık olduğumu bilemedi­ler." bkz. A. Avni Konuk, Fusûsu'l-Hikem Tercüme ve Şerhi, haz. Mus­tafa Tahrali-Selc.uk Eraydın, İstanbul 1992, IV. 348-351; Nuri Genços-man, Fusûsü'l-Hikem Tercümesi, İstanbul 1992, s. 333

230 Câmî, a.g.e.. s. 516.

231 Devletşah Emin b. Alaüddevle, Tezkire-i Devletşâh, çev. Necati Lugal, İstanbul 1977, II, 249. Ayrıca bkz. Fürûzanfer, a.g.e., s. 25

232 Ahmed Eflâki, Ariflerin Menkıbeleri, haz. Tahsin Yazıcı, Ankara 1986, I. 291-292; Annemarie Schimmel, Mevlânâ Celâleddîn Rûmî'nin Şark ve Garpta Tesirleri, Ankara: Gutenberg Matbaası, ts., s. 14

233 Ahmed Eflâkî, a.g.e., İstanbul 1986, !, 291-292; Bediüzzaman Fürûzan-fer, Mevlânâ Celaleddin, s. 172-181; Asaf Halet Çelebi, Mevlânâ ve Mev­levîlik, Ankara 2002. s. 79. Fürûzanfer'e göre; Sa'dî'nin Mevlânâ ile gö­rüştüğüne dair verilen bilgiye şimdilik Acâibü 'İ-Bütdan adlı eserden baş­ka bir yerde rastlanmamıştır, (a.g.e., s. İ72)

234 Tahsin Yazıcı, "Hâfız-ı Şîrâzî", TDVİA, XV, 105

235 Asaf Halet Çelebi, Mevlânâ ve Mevlevîlik, İstanbul 2002, s. 79. krş. Ha­fız Dîvânı, çev. Abdülbaki Gölpınarlı, İstanbul 1992, s. 453

236 Hafız Dîvânı, s. 435

237 Eğer; "Hafız, Hâce Celaleddin Turan Şah hakkında kasideler yazmıştır" (Tahsin Yazıcı, "Hâfız-ı Şîrâzî", TDVİA, XV, 104) tespitini dikkate alacak olursak, yukarıdaki mısralarda Hâfız'ın methettiği kişi Mevlânâ Celâled-dîn-i Rûmî değildir. Ancak diğer taraftan Hafız, Dfuân'ında bu kişiden bahsederken "Turanşah" (s. 339, 493, 529, 655), "Hâce Turanşah" (s. 656) ifadelerini kullanıp, "Celaleddin" lakabı ile birlikte hiç anmamış ol­masına binaen, mısralarda kastedilenin kişinin Hz. Mevlânâ olması da muhtemeldir.

238 Molla Câmî hakkında yukarıdaki bilgiler için bkz. Mehmet Önder, "Mol­la Câmî'de Mevlânâ Hayranlığı", Selçuk üniversitesi 6. Millî Mevlânâ Kongresi, Konya 1993, s. 75-82. Ayrıca bakılabilir: Mehmet önder, "Molla Câmî'de Mevlânâ Hayranlığı", Mame-i Aşina Dergisi, Yıl: 5 (2003), Sayı: 13-14, s. 19-28

239 bkz. Nuri Şimşekler (ed.). Konya'dan Dünya'ya Mevlânâ ve Mevlevilik, Konya 2002, s. 294

240 H. Ritter, "Celâleddin Rûmî", MEBİA, 1İI, 58. bkz. Bedîüzzaman Fürûzan-fer, Meviânâ Celâleddîn, trc. Feridun Nafiz Uzluk, İstanbul 1963; Orhan Bilgin, "Bedîüzzaman Fürûzanfer", TDVİA, V, 327-328

241 bkz. Feridun Nafiz Uzluk, "Mevlânâ Hakkında", Türk Edebiyatı, Sayı: 29 (Mayıs 1974), s. 37. Aynı makale için ayrıca bkz. Vedat Genç, Mevlânâ İle İlgili Yazılardan Seçmeler, İstanbul 1994, s. 289

242 Hakkında bilgi için bkz. Tahsin Yazıcı, "Hümâî", TDVİA, XVIII, 478-479

243 Hamid Algar, "Humeynî", TDVİA. XVIII, 363

244 İmâm Rûhullah Musevî Humeynî, ö. 1989

245 bkz. Hamid Algar. "İmam Humeyni'nin Hayat Hikayesi", İmam Humey-ni, Derleme, Daru't-Takrib Yay., İstanbul ts,, s. 15-20; Ali Bulaç, "Glema Geleneğinin Devrimci İmamı", a.g.e,, s, 65; Cafer Subhani, "İmam Hu-meyni'nin İJim ve Amel Yönünden Kuşatıcılığı", a.e., s. 254-255; Rıza Üstadı', "İmam Humeyni'nin Eserleri", a.e., s. 329-333

246 Hamid Algar, "Humeynî", TDVİA, XVIII, 363

247 Seyyid Ahmed Fihri, Şerfı-i Dua-yİ Seher'e giriş, Tahran 1981, s. vııı

248 Tahran 1372 hş

249 Hamid Algar, "Humeynî", TDVİA, XVIII, 363

250 Orijinal adı: Reh-i aşk-name-i irfani hazreti İmam Humeynİ (Alüessese-i Tanzim ve Neşri Asa, 1368 hş.). Tercümesi: İmam Humeyni, İlahi Aşk, çev. Kadri Çelik, İstanbul 1989

251 bkz. Konya'dan Dünyaya Mevlânâ ve Mevlevîlik, Editör: INuri Şimşekler, Konya 2002, s. 59

252 bkz. "Prof. Dr. Abdülkerim Sürüş Rotterdam İslâm üniversitesi'nde", http://www.islamicuniversity.nl/home (Türkçe), Erişim tarihi: 14 Aralık 2004

253 bkz. Mevlânâ Güldestesi-Vl, Konya 1996, s. 9

254 Şefik Can, Mevlânâ (Hayatı, Şahsiyeti, Fikirleri), İstanbul 2003, s. 217

255 A. Schİmmel, "Mevlânâ Hindistan'da", Mevlânâ ve Yaşama Sevinci, Konya 1978, s. 69-78

256 Schimmel, Mevlânâ Celâleddîn Rûmî'nin Şark ve Garpta Tesirleri, s. 20

257 Brahman", Hinduizme-Brahmanizm'e inanan din adamları ve bilginle­re verilen isimdir.

258 Enamul Haq, Müslim Bengali Literatüre, Karaçj 1957, s. 42'den nakle­den Schimmei, a.g.e., s. 22; a.mif., Tasavvufun Boyutları, s. 369

259 Kemal Yavuz, "Mesnevî-i Şerif üzerine Görüşler", Selçuk Üniversitesi 1. Midi Mevlânâ Kongresi, Konya 1986, s. 285

260 N. Ahmed Asrar, "Muhammed İkbâl ve Mevlânâ Celâleddin Rumi", Sel­çuk üniversitesi II. Milletlerarası Mevlânâ Kongresi Tebliğleri, Konya 1991, s. 146

261 Geniş bilgi için bkz. S. Mehmet Aydın, "Muhammed İkbal'in Eserlerin­de Mevlânâ", Selçuk Üniversitesi 1. Milli Meviânâ Kongresi, Konya 1986, s. 229-237

262 İkbâl, Armağan-ı Hicaz, s. 107

263 İkbâl, "Esrâr-ı Hodi", Benlik ve Toplum, çev. Ali Yüksel, İstanbul 1990, s. 26

264 İkbal'in İslâm'da Dinî Düşüncenin Yeniden Teşekkülü adlı eserinden nakleden N. Ahmed Asrar, Doğudan Esintiler (Muhammed İkbal'in Ha­yatı, Eserleri ve Şiirlerinden Seçmeler), İstanbul 1981, s. 45-49

265 Ebu'i-Hasen en-Nedvî, Muhammed İkbal, trc. Ali ulvi Kurucu. İstanbul 2002, s. 64-66

266 Feridun Nafiz üzluk'a ait bu nakil için bkz. Bediüzzaman Fürûzanfer, Mevlânâ Celaleddin, çev. F. Nafiz özlük, İstanbul 1986, önsöz, s. VIII. Bu beyitin devamı şu şekildedir: "Biz birleştirmek için geldik, ayırmak için değil/Seviyoruz, işte hayatımızın güzeliiği bu yüzden."

267 Halife Abdulhakim, "Mevlânâ Celaleddin Rumi", çev. Yusuf Ziya Cö­mert, İslâm Düşüncesi Tarihi, ed. M. M. Şerif, İstanbul 1991, III, 43

268 N. Ahmed Asrar, "Pakistan ve Mevlana", Mevlana Güldestesi-V[, s. 62

269 bkz. Ebu'l-Hasan en-Nedvî, İslâm Önderleri Tarihi, trc. Yusuf Karaca, is­tanbul 1992. I, 456 vd.

270 Orijinal adı Târih-i Dauet-u Azimet olan ve Türkçe'ye İsiâm Önderleri Tarihi adıyla tercüme edilen bu kitapta bkz. I, 425-518

271 trc. Mehmet Eminoğlu, Konya: Hizmet ktb. 3. bs. 1998

272 Ebu'l-Hasan en-Nedvî, Duygu ve Düşüncede Tazelik: Hz. Mevlânâ (Ha­yatı ve Eserleri), trc. Mehmet Eminoğlu, Konya: Hizmet ktb. 3. bs. 1998, s. 69

273 Nedvî, a,e., s. 70

274 ftedvî, a.e-, s. 81

275 bkz. Ebu'l-Hasan en-Nedvî, Gerçek Tasavvuf Ruhbanlık Değil Rabbânî-Iiktir, cev. İsmet Ersöz, Konya 1992, s. 64-75, 79-83

276 Nedvî, a.g.e-, s. 72

277 Nedvî, İslâm Önderleri Tarihi, I, 517

278 Nedvî, a.g.e., i, 514

279 a.e., s. 5İ5-5T6

280 a.e., s. 516

281 bkz. Cemal Kemal (Kemalov), "Mevlânâ Celâleddin-i Rûmî ve Özbek Edebiyatı", uluslararası Mevlânâ Bilgi Şöleni, Bildiriler, Ankara 2000 s 309-312

282 Radi Fiş, Hazım Hİkmet'in 1950'de Moskova'ya ayak bastığından ölü­müne kadar her an onunla birlikte olmuş bir kişi olarak, Mazım Hik-met'In yaşam serüvenini Nâzım'm Çilesi adlı kitabında ele almış ve 1968'de Moskova'da yayınlamıştır. Bu kitap 1969'da Gün Yayınları ara­sında Güneş Bozkaya çevirisiyle Türkçe olarak da neşredilmiştir. Radi Fiş'in Celaleddin Rumi adlı kitabı ise Moskova'da 1972'de yayımlan­mıştır. (Ş.K.)

283 Cemal Kemal (Kemaiov), "Mevlânâ Celâleddin-i Rûmî ve Özbek Edebi­yatı", uluslararası Mevlânâ Bilgi Şöleni, Bildiriler, Ankara 2000, s. 309-312

284 Schimmel, Mevlânâ Celâleddin Rûmî'nin Şark ve Garpta Tesirleri, s. 13. Ayrıca bkz. Ahmet Kazım ürün, "Günümüz Arap Dünyasında Mevlânâ", Konya'dan Dünyaya Mevlânâ ve Mevlevîlik, Editör: Nuri Şimşekler, Kon­ya 2002, s. 301-304

285 trc. Ali Hüsrevoğlu, Konya 1995, 24 s.

286 M. Said Ramazan el-Bûtî, "Hazret-i Mevlânâ'da İslâm İle Hikmet Ara­sındaki Denge", Meviânâ GüIdestesi-5, Konya 1995, s.11-12

287 Geniş bilgi için bkz. Feyzi Halıcı, "Japonya'da Mevlânâ Sevgisi", FHuri Şimşekler

288 Schimmel, Mevlânâ Celâleddîn Rûmî'nin Şark ve Garpta Tesirleri, s. 6

289 Can, a.g.e-, s. 257

290 Doğu memleketlerinin din, dil ve tarihlerini ve diğer bâzı hususları araş­tırıp tespite çalışan batılı İlim adamları. (Şarkiyatçılar; Müsteşrikler)

291 Selçuk Eraydın, Tasavvuf ve Tarikatlar, İstanbul 1994, s. 306

292 Hasan Kamil Yılmaz, Anahatlarıyla Tasavvuf ve Tarikatlar, İstanbul 1998, s. 252

293 The Letters of Sir William Jones,

294 A Literary History of Persia, I], 515'den nakleden Safi Arpaguş, "Mev­lana Celaleddin Rumi'nin Eserleri Üzerine Yapılan İngilizce Çalışmalar", Tasavvuf Dergisi, Mevlânâ Özel Sayısı, Ankara, Yıl: 6 (2005), Sayı: 14, s.778

295 Micholson'ın Mesnevi tercüme ve şerhi: The Mathnawi of Jelaluddİn Ru­mî, E. J. GibbMemorial, New Series, I-VIII, Londra, 1924-1940

296 bkz. A. Reza Aresteh, Aşkta ve Yaratıcılıkta Yeniden Doğuş: Mevlana Celaleddİn Rumi'nin Kişilik Çözümlemesi, trc. Bekir Demirkoi, İbrahim Öidemir, Ankara 2000, s. 71

297 R. A, Nİchoison, Mevlânâ Celâleddîn Rûmî, çev. Ayten Lermioğlu. İstan­bul ts., s. 25

298 A. Nicholson, a.g.e., s. 10 (çevirenin notu); Schimmel, Mevlânâ Ce­lâleddîn Rûmî'nin Şark ve Garpta Tesirleri, s. 11

299 Yakub Mughul, "Mevlânâ ve İkbal", Mevlânâ ve Yaşama Sevinci, haz. Feyzi Halıcı, Konya 1978, s. 241.

N. Ahmed Asrar'ın yaptığı alıntıda ise Arberry'nin şöyle dediği belirtil­mektedir: "...Bugün ise Avrupa'yı kurtaracak tek kişi İkbal ve onun eserleridir. İkbal, Rûmî'nin hakiki bir mürididir. O, Rûmî'nin öğretilerini modern düşüncenin ışığı altında dünyaya sunabilme yeteneğini göster­miştir." (N. Ahmed Asrar, "Muhammed İkbâl ve Mevlânâ Celâleddin Ru­mi", Selçuk üniversitesi 11. Milletlerarası Mevlânâ Kongresi Tebliğleri, Konya 1991, s. 146)

300 Schimmel, a.g.e., s. 12

301 Schimmel, a.g.e., s. 6

302 Mehmet Önder, "Şairlerde Mevlânâ Sevgisi", 687. Yıldönümünde Mev­lânâ, Konya 1960, s. 84; Mehmet Önder, Hazreti Mevlânâ, İstanbul 1972, s. 232; Asaf Halet Çelebi, Mevlânâ ve Mevlevîlik, İstanbul 2002, s. 73, 75

303 bkz. Hilmi Yücebaş, Edebiyatımızda Mevlana, İstanbul: L&M yay. 2005, s. 15

304 Eva de Vitray-Meyerovitch, İslâm'ın Güleryüzü, çev. Cemal Aydın, İs­tanbul 1998, s. 7

305 Hayatı hakkında geniş bilgi için bkz. Eva de Vitray-Meyerovitch, İs­lâm'ın Güleryüzü, çev. Cemal Aydın, İstanbul 1998; Agâh Oktay Güner, "Hazreti Mevlânâ ve Havva Hanım", Türk Edebiyatı, Sayı: 200 (Haziran 1990), s. 31-33. Aynı makale için bkz. Vedat Genç, Mevlânâ İle İlgili Ya­zılardan Seçmeler, s. 168-173

306 bkz. Konya'dan Dünyaya Mevlânâ ve Mevlevîlik, Editör: Nuri Şimşekler, Konya 2002, s. 55

307 Bir Mevlânâ Hayranı: Eva de Vitray-Meyerovitch", Baharda Meram Dergisi, Yi!: 2 (2001), sayı: 7

308 Eva de Vitray-Meyerovitch, "Mesnevî'de Nükleer Güç ve Atom", Nuri Şimşekler (ed.), Konya'dan Dünya'ya Mevlânâ ve Mevlevilik, Konya 2002, s. 193

309 Mehmet Bayraktar, "Semâ'da Anlatılanlar", Zafer Dergisi, Sayı: 132 (Aralık 1987), s. 40. Aynı makale İçin bkz. Vedat Genç, Mevlânâ İle İl­gili Yazılardan Seçmeler, İstanbul 1994, s. 46-48

310 Eva de Vitray-Meyerovitch, a.g.e., s. 76-78; a. mlf.. Güneşin Şarkısı, çev. Cemaİ Aydın, İstanbul 2001, s. 23

311 Mesnevî, VI, 4580. Konuyla ilgili diğer beyitler için bkz. Mesnevi, II, 1611, 1706; V, 3401-3402; VI, 36, 38, 50, 2900

312 Eva de Vitray -Meye rovitch, a.g.e., s. 67; a. mlf., Güneşin Şarkısı, s. 22

313 Bu konuda bkz. Ahmet Edip uysal, "Sema ve Mutrıb Heyetlerinin Ame­rika ve Avrupa'daki Etkileri, Bunların Türkiye'nin Yurtdışında Tanıtıl-masındaki Yeri", Mevlana (26 Bilim Adamının Mevlana Üzerine Araştır­maları), haz. Feyzi Halıcı, Konya 1983, s. 21

314 Roger Garaudy İle Bir Söyleşi", Diyanet Avrupa Dergisi, Mayıs 2003

315 bkz. Nuri Şimşekler (ed.), Konya'dan Dünya'ya Mevlânâ ve Mevlevilik, Konya 2002, s. 117

316 Feyzi Halıcı, "Mevlânâ Dostları", Selçuk üniversitesi 1. Milli Mevlânâ Kongresi, Konya 1986, s. 103

317 Mehmet Önder, "Mevlânâ'ya Hayran Üç Alman Şairi", Mevlânâ Sevgi­si, haz. Feyzi Halıcı, Konya 1981, s. 93

318 Geschichte der Schönen Redekünste Persiens, Wİen 1818, s. 164'den nakleden A. Schimmel, Ben Rüzgarım Sen Ateş (Mevlânâ Celâleddin Rûmî: Büyük Mutasavvıfın Hayatı ve Eseri), çev. Senail Özkan, İstan­bul: Ötüken nşr. 1999. s. 8

319 bkz. Can, a.g.e., s. 249

320 Annemarie Schimmel, Aşk Mevlânâ ve Mistisizm, haz. Senail Özkan. İs­tanbul 2002. s. 35-36

321 Hammer, İran Edebiyatı Tarihi, s. 163-198'den nakleden Schimmel, Mevlânâ Celâleddîn Rûmî'nin Şark ve Garpta Tesirleri, s. 6-7

322 Mehmet Önder, "Mevlânâ Hayranı üç Alman Şair", Mevlânâ Sevgisi, Konya 1981, s. 93

323 Nevit Oğuz Ergin, "Batı'da Mevlânâ Celaleddin Rumî", uluslararası Mevlânâ Bilgi Şöleni Bildirilen, Ankara 2000, s. 315-321. Ayrıca bkz. Can, a.g.e., s. 250; Milliyet Gazetesi, 15.12.2002

324 Ergin, "Batı'da Mevlânâ Celaleddin Rumî", s. 316. Ayrıca bkz. Milliyet, 15.12.2002

325 Hegel, Enzyklopaedie der Philosophischen Wissenschaften, Frankfurt 1986, III, 386. Konula ilgili olarak bkz. Naim Şahin, "Mevlana C. Rumi ve G. W. F. Hegel'de Aşk, Varlığın Birliği ve Ölüm Meselesi", Selçuk üniversitesi X. Milli Mevlana Kongresi, Tebliğleri, Konya 2002. s. 276; Schimmel, Tasavvufun Boyutları, s. 355

326 Bu eser literatürde, "West-Östlicher Divan", "West-Östlichen Divan", "West-Eastern Divan". "Poems of the East and West" gibi adlarla da anılmaktadır.

327 Önder, a.g.m., s. 93. Ancak Schimmel'in de dikkat çektiği üzere Goethe, mistik ruhu sevmediğinden olsa gerek, Mevlânâ'nın görüşlerini faydalı bulmadığını da belirtmiştir, (bkz. Schimmel, Aşk Mevlânâ ve Mistisizm, s. 28, 35-36) Schimmel bir başka yerde ise şöyle demektedir: "Goet-he'nin Doğu Batı Divanı'na Notlar ue Araştırmalar adlı eserinde Mevlânâ Celâleddîn hakkındaki hükmü, kendisinin, o zaman pek az tanınmış ter­cüme denemelerinden edindiği sağlıksız kanaat gereğince övücü olmak­tan pek uzaktır." (A. Schimmel, Ben Rüzgarım Sen Ateş, s. 8)

328 bkz. West-Oest!icher Divan, "Hikmet-nameh" (Buch derSprüche). Me­tin ve tercüme için ayrıca bkz. Bayram Yılmaz, Goethe ve İslâmiyet, Konya 1991, s. 150-151

329 bkz. a.e., "Tefkir-nameh" {Buch der Betrachtungen). Metin ve tercüme için ayrıca bkz. Yılmaz, a.g.e., s. 144-145

330 Schimmel, Mevlânâ Celâleddîn Rûmî'nin Şark ve Garpta Tesirleri, s. 11

331 Mehmet Önder, "Mevlânâ'ya Hayran üç Alman Şâiri", a.g.e., s. 94-95

332 H. Ritter, "İlim Âleminde Mevlânâ". 687. Yıldönümünde Mevlânâ. Kon­ya 1960, s. 19

333 Schimmel, Mevlânâ Celâîeddîn Rûmî'nin Şark ve Garpta Tesirleri, s. 3

334 Annemarie Schimmel, Tasavvufun Boyutları, çev. Yaşar Keçeci, İstan­bul 2000, s. 354

335 Schimmel, Mevlânâ Celâîeddîn Rûmî'nin Şark ve Garpta Tesirleri, s. 28

336 S. Wolf Bahn, "Modern Batı Dünyasında Mevlânâ'nın Önemi", ulusla­rarası Mevlânâ Bilgi Şöieni Bildirileri, Ankara 2000, s. 469-472

337 Kur'ân 50/17

338 Mİhriban Özelsel, "Hz. Mevlânâ'nın Güncelliği", çev. Yılmaz Koç, Editör: Nuri Şimşekler, Konya'dan Dünya'ya Mevlânâ ve Mevlevilik, Konya 2002, s. 111-118

339 Refi Cevat Cllunay, "Papa Hazretlerinin Mesajları", Milliyet Gazetesi, 23.12.1958. Ayrıca bkz. Hilmi Yücebaş, Edebiyatımızda Mevlana, İstan­bul: L&M Yayınlan, 2005, s. 5

340 Türkiye'ye Aşk Mektupları", Hürriyet Gazetesi, 27.02.2001

341 Ayrıca bkz. Zaman Gazetesi, 20.12.2000

342 Zaman Cazetesi-Turkuaz, 24.08.2003

343 İtalyan Semazenler Kilisede İslâm'ı Anlatıyor". Aksiyon, Sayr 525 27.12.2004

344 Gabriele Mandei Khân, "Bir Klasik Operanın Öncüsü Mevlana Celaled-din Rumi", Selçuk Üniversitesi 3. Milli Mevlana Kongresi, Tebliğler Kon­ya 1989, s. 37-40

345 Semih Sergen, "Karol Szymanovvsky'nin Mevlânâ Senfonisi", Selçuk Üniversitesi 5. Milli Meviânâ Kongresi (Tebliğler), Konya 1992, s. 13-15

346 Çeviren: Mehmet Önder. bkz. Selçuk Üniversitesi 5. Milli Mevlânâ Kong­resi (Tebliğler), Konya 1992, s. 16-17

347 Edit Tasnadi, "Macaristan'da Mevlânâ", uluslararası Mevlana Bilgi Şö­leni, Bildiriler, Ankara 2000, s. 350

348 Edit Tasnadı, a.g.e., s. 347 vd.

349 bkz. Mevlânâ'dan Altın Sözler, der. Ziya Elitez, İstanbul: Kozmik Kitap­lar, 2. bs. 2005, s. 138, 135

350 İskender M, Şefikoğlu, "Yugoslavya'da Yaşayan Türk Şairlerinin Şiirle­rinde Mevlana", 1. Milletlerarası Mevlana Kongresi, Konya 1987, s. 249

351 Yunanca aslından çeviren: Kriton Dinçmen, İstanbul: Scala yay. 2000

352 Rusça'dan Çeviren: Mazlum Beyhan, İstanbul: Yon yay. 1990

353 s. 5

354 s. 5

355 s. 5

356 s. 233

357 s. 233-234

358 Nâzım Hikmet'in rubaisi şöyledir:

Bir gerçek âlemdi gördüğün ey Celâleddin, heyûlâ filân değil, uçsuz, bucaksız ue yaratılmadı, ressamı iiletı-ûlâ filân değil. Ve senin kızgın etinden kalan rubailerin en muhteşemi: Suret hemi zıllest..." filân diye başlayan değil...

359 Erich Fromm, Rumi: The Persian, The Sufi, Rebirth in Love and Cre-ativİty (A. Reza Arasteh), önsöz, London 1974, s. IX. Bu eserin Türkçe çevirisi için bkz. Erich Fromm, Aşkta ve Yaratıcılıkta Yeniden Doğuş: Mevlânâ Celâleddîn Rûmî'nin Kişilik Çözümlemesi'ne önsöz, A. Reza Arasteh, çev. Bekir Demirkol-İbrahim özdemir, Ankara: Kitâbiyât, 2000, s. 8-9

360 Erich Fromm, The Art of Loving, London 1963, pp. 30-31. Fromm, kaydettiği beyitlere kaynak olarak R. A. Nicholson'a ait Rumi adlı kiîa bı (London 1950, s. 122-123) krş. Erich Fromm, Sevme Sanatı, çev. Yurdanur Salman, İstanbul 1981, s. 40. Bu beyitlerin Türkçe çevirisinde, ;| Yurdanur Salman'ın kitaptaki çevirisi yerine, Veled İzbudak'ın çevirisi kaydedilmiştir, bkz. Mesnevi, III, 4393-4420

361 S. Hüseyin Nasr, Tasavvufi Makaleler, çev. Sadık Kılıç, İstanbul 2002, s. 200-201

362 S. Hüseyin Nasr, "Tahran üniversitesi'nde Mevlânâ Konferansı", Name-i Aşina Dergisi, Yıl: 5 (2003), Sayı: 13-14

363 S. Hüseyin Nasr'dan nakieden Ebu'l Hasan Halaç Münferİd, "Doğu ve Batı Medeniyetleri Arasında Dostluk ve Barış Elçisi", Name-i Aşina Der­gisi, Yıl: 5 (2003), Sayı: 13-14

364 Wiliiam Chittick, Tasavvuf, çev. Turan Koç, İstanbul 2003, s. 144

365 Wilîiam Chittick, "Rumi ve Mevlevilik", çev. Safî Arpaguş, Tasavvuf Der­gisi, Mevlânâ Özel Sayısı, Ankara, Yıl: 6 (2005), Sayı: 14, s. 709

366 Lynn Wilcox, Sufizm ve Psikoloji, çev. Orhan Düz, İstanbul: İnsan yay. 2001, s, 25

367 Wilcox, a.g.e., s. 226

368 Tüm İnsanlar Allah'ı Arıyor", Altınoluk Dergisi, Sayı: 212 (Ekim 2003) "Dünya starlarının Mevlânâ danışmanı", Sabah-Günaydın, 22.08.2004

369 Mevlânâ'yı dünyaya tanıttık, şimdi sıra Türkiye'ye geldi", Zaman Gaze­tesi, 29.08.2004, s. 15

370 Tarihin ilk psikanalizi Mevlânâ'dan", Milliyet Gazetesi, 09.02.1998

371 bkz. "Mevlânâ, nasıl ABD'nİn bir numaralı şairi oldu?", Altınoluk Der­gisi, Sayı: 214 (Aralık 2003), s. 14-16; Nuri Şimşekler (ed.), Konya'dan Dünya'ya Mevlânâ ve Mevlevilik, Konya 2002, s. 317

372 Hz. Mevlânâ'nın ışığı Kuzey Amerika'yı aydınlatıyor", Zaman Gazete­si, 17.12.2002

373 bkz. "Mevlânâ rüzgarı Amerika'yı sardı", Akşam Gazetesi, 24.12.2001; "Mevlânâ Madonna'nın ilham kaynağı", Hürriyet Gazetesi, 29.12.2001; "Dünyada esen Mevlânâ fırtınası", Millîyet-Pazar, 24.04.2002; "Hz. Mevlânâ'nın ışığı Kuzey Amerika'yı aydınlatıyor", Zaman Gazetesi, 17.12.2002; "Mevlânâ'yı dünyaya tanıttık, şimdi sıra Türkiye'ye geldi", Zaman Gazetesi, 29.08.2004, s. 15

374 Bu konuda bkz. Ahmet Edip uysal, "Sema ve Mutrıb Heyetlerinin Ame­rika ve Avrupa'daki Etkileri, Bunların Türkiye'nin Yurtdışında Tanıtıl-masındaki Yeri", Mevlana (26 Bilim Adamının Mevlana üzerine Araştır­maları), haz. Feyzi Halıcı, Konya 1983, s. 23

375 bkz. "Paulo Coelho İran'da", Milliyet, 11.7.2000

376 bkz. "700 Yıl Sonra", Altınoluk Dergisi, Sayı: 214 (Aralık 2003), s. 10

377 Mevlânâ, Mecâlis-i Seb'a, çev. Abdülbaki Gölpınarlı, Konya 1965, s. 43

378 278 Ahmed Eflâkî, Ariflerin Menkıbeleri, çev. Tahsin Yazıcı, İstanbul 1995, II, "156; Molla Câmî, Nefehatü'1-üns, trc. Lamii Çelebi, İstanbul 1289, s. 519; Bediüzzaman Fürûzanfer, Mevlânâ Celâleddin, s.152