I bob. Adabiyotlar sharhi

10- jadva
Smolalarni olishda ishlatiladigan erituvchilar, cho’ktiruvchilar hamda smolani tozalashda qo’llaniladigan cho’ktiruvchilar haqidagi ma`lumotlar

Smolani nomi	Erituvchilar	Cho’ktiruvchilar	Tozalash
Mochevina-formaldegid	Suv, bo’tanol, izopropil spirti	Xlorid kislota eritmasi	Vakuumda suvni haydab va asetonda qayta kristallab tozalanadi
Mochevina-formaldegid	Suv, bo’tanol, izopropil spirti	Aseton	Aseton bilan qayta kristallab tozalanadi
Melamin-formaldegid	Bo’tanol, izopropil spirti	Aseton	Aseton bilan qayta kristallab tozalanadi
Fenol-formaldegid	Spirt, dioksan, benzol, organik erituvchilar	Aseton	Spirt va aseton aralashmasida qayta kristallab tozalanadi

3.4 Polikondensasiya va eterifikasiya reaksiyalarining tezligi hamda monomerlar miqdorining muqobil sharoitlarini o’rganish

Fenol va formaldegidning organik erituvchilar ishtirokida kondensasiya rearsiyasining knetikasi: monomerlarning va erituvchining (1:2:2) nisbat miqdoriga, pH(7-8) muhitiga hamda hosil bo’lgan smolaning amorfligiga, oligomerlarning termoreaktivligiga bog’liq bo’ladi.

Aminoformaldegid smolasini tozalash, organik erituvchilarda eruvchanligiga va erituvchining xususiyatiga bog’liq bo’ladi.
Amino–aldegid smolasini hosil qilish reaksiyasini boshqarish uchun mochivina, melamen, formaldegid va furfurollarning xossalari hamda smola sintez qilish reaksiyasining muqobil sharoitlari ( erituvchi, cho`ktiruvchi hamda tozalash usullari) o`rganildi. (Jadval 9)
Mochivina- formaldegid smolalari olish uchun mochevina va formaldegidni ishqoriy sharoitda polikondensasiyalab olinadi.
Plyonka nosil qiladigan smolalarga ishlatiladigan spirtlar asosan izopropil, izobutil va n-butil spirti hisoblanadi. Bu erituvchilarni zanjirining uzunligi oshgan sayin eruvchanligi kamayadi. Bu esa texnologik jarayonga qiyinchilik tug’diradi.
Fenol-formaldegid smolasining etirifikasiya reaksiyasi yordamida olishning eng qulay sharoiti PH=5,5-7,8 ga teng bo’lganda optimal sharoit hisoblanadi. Shunday sharoitda reaksiyaning ikkinchi bosqichi polikondensasiya jarayoni ketadi. Polikondensasiya jarayonini borishi eterifikasiyalanish darajasi qanchalik kichik bo’lsa, smolaning organik erituvchilarda erishi yomon bo’ladi. Bunga sabab liofob kolloidlar hosil bo’ladi. Eterifakasiyalanish darajasi qanchalik katta bo’lsa, polikondensasiya jarayoni sust ketadi va ularning to’planishi ham kam bo’ladi, buning natijasida organik erituvchida erishi yaxshi bo’ladi. Eterifikasiya larayoni orqali smolani xossalarini boshqarish mumkin bo’ladi. Bu jarayonni boshqarish esa, kislotali katalizator miqdoriga,reaksiya temperaturasiga va reaksiyaga kirishadigan komponentlarning miqdoriga bog’liq bo’ladi. 10-Jadvalda smola olishda ishlatiladigan reagentlarning fizik konstantalari keltirilgan.