Asos (negiz, printsip) - bu fikr, g’oya, maqsad (asosiy xolatdir). Usul - bu eng umumiy qonuniyatlarni bilish orqali maqsadga erishish yo’li. Xavfsizlikni ta’minlash asoslari va usullari mantiq va dialektikaga xos umumiy usullarga tegishli bo’lmay, maxsus va ayrim usullardan hisoblanadi. Usullar va asoslar o’zaro bog’liqdir. Xavfsizlikni ta’minlash choralari - bu usullarni va asoslarni amaliy, tashkiliy, moddiy gavdalantirib amalga oshirishdir. Asoslar, usullar, choralar - bu xavfsizlikni ta’min etishdagi mantiqiy pog’onaIardir. Ularni tanlab olish faoliyatning aniq sharoitlariga, xavfning darajasiga va boshqa mezonlarga bog’liq.
Xavfsizlikni ta’minlash yo’llari. Xavfsizlikni ta’minlash tamoyillari ko’p. Ularni belgilarga qarab bir necha sinflarga ajratish mumkin. Masalan: yo’llantiruvchi, texnik, tashkiliy, boshqaruv. 1. Yo’naltiruvchi: 1) Operatorning faolligi; 2) Faoliyatning muruvvatlash (odamiyligi, muruvvatliligi); 3) Tuzulishning tartibsizlanishi (destruksiya); 4) Operatorni almashtirish; 5) Turkumlashlar (klassifikatsiya); 6) Xavflarni yo’qotish; 7) Tartiblash (sistemalash); 8) Xavfni kamaytirish. 2.Texnik: 1) Blokirovkalash; 2) Vakuumlash; 3) Zichlash (germatizatsiya); 4) Masofa bilan himoyalash; 5) Mahkamlash - puxtalash; 6) To’siqlar orqali (ekranlash); 7) ojiz zveno qo’llash; 8) Siqilgan havo qo’llash; 9) harakatlarni sekinlashtirish. 3. Tashkiliy 1) Vaqt bilan himoyalash; 2) Axborot (ma’lumotlar); 3) Zaxiralash; 4) Mos kelmaslik: 5) Me’yorlash; 6) Xodimlar tanlash; 7) Ergonomiklik. 4. Boshqaruv: 1) Moslik (adekvatnost); 2) Nazorat; 3) Qarshi aloqa; 4) Javobgarlik; 5) Rejalilik; 6) Rag’batlantirishlar; 7) Samaradorlik; 8) Boshqarish. Xavfsizlikni ta’minlash usullari, ta’riflari. Inson o’z mehnat faoliyati jarayonida bo’ladigan fazo - ish joyi deb ataladi (gomosfera). Xavf mavjud yoki vaqti – vaqti bilan paydo bo’ladigan fazoni noksosfera deyiladi. Xavfsizlikni ta’minlashga quyidagi 3 xil usullar orqali erishiladi:
