I. D. Boboev X. O. Abdullayev a. Sh. Otajonov amaliy algologiya fanidan amaliy mashg‘ulotlari uchun o‘quv uslubiy qo‘llanma Toshkent – 2021

Belgilangan maqsadga ko„ra ozuq muhitlari universal, elektiv va 
differensial-aniqlovchilarga bo„linadi.
Universal (yoki asosiy, standart) ozuqalarga ko‗p turdagi mikroorganizmlar 
o‗sishi uchun qulay ozuq muhitlari kiradi: go‗sht –pepionli bulon xmel 
qo‗shilmagan pivo shirasiva boshqalar.
Elektiv yoki tanlab oluvchi muhitlar faqatgina ma‘lum mikroorganizmlarni 
yoki bir biriga yaqin turlar guruhlarini o‗sishini ta‘minlaydi, boshqalari esa bu 
muhitda o‗smaydi.
Differensial - aniqlovchi yoki indikator muhitlar mikroorganizmlarni 
bioximik xususiyatlarini o‗rganib, ularning toza kulturasini indentifikatsiyalash 
(aniqlash) uchun qo‗llanadi. 
Oziqa muhitlarni tayyorlash 
 
Oziqa muhitlarni tayyorlash quyidagi bosqichlarda olib boriladi: 
1. 
Muhitni pishirish. 
2. 
pH ko‗rsatkichini optimal darajaga tenglashtirish. 
3. 
Yoritish. 
4. 
Filtrlash. 
5. 
Quyish (qadoqlash). 
6. 
Sterilizatsiya qilish. 
7. 
Nazorat qilish. 

---

19 
Oziqa muhitlarni elektr yoki gazli plitalarda, suv hammomida, avtoklavda 
yoki bug‗da isitiladigan qozonlarda pishiriladi. 
Oziqa muhitlarda pH ni aniqlash 
 
Oziqa muhitlarda pH ikki usulda aniqlanadi: 
1. 
Indikator qog„ozi 
yordamida. Taxminan aniqlanadi.
 
2. 
pH potensiometr 
(shisha elektrodlar) yordamida pH-metrning 
aniqlash tartibi. 
Vodorod ion konsentratsiyasini (pH) aniqlashda intek, pH, (JSE) DO meter 
asbobidan foydalanamiz. Asbobni ishlatish uchun maxsus berilgan pH-4, pH-7, 
pH-10 eritmalaridan foydalaniladi. 
Asbob tok manbayiga ulanadi, elektrodlar CH2—ATC tomonga ulanadi, 
chunki pH ni aniqlashda «B» kanalidan foydalaniladi. POWER bosiladi, channel 
«B»ga to‗g‗rilanadi, «B» kanal pH da bo‗lishi kerak. 
Elektrod har bir buffer eritmaga, ya‘ni pH-4, pH-7, pH-10 ga solinganda, 
elektrod distillangan suv bilan 2 marta yuviladi va salfetkada artilishi shart. 
1. 
pH-4 li idishga elektrod tushiriladi: 
a) 
POWER bosiladi. 
b) 
RESET bosiladi. 
d) READY MEASURE knopkalari bosiladi, ekran kuzatiladi, oxirgi 
bosqichigacha kuzatish zarur, ekranda pH-4 ni ko‗rsatsa, ya‘ni POWER bosilsa, 
ekran o‗chadi. So‗ngra elektrodni distillangan suvda yuvib (2 marta), salfetkada 
artiladi. 
2. 
Shu tartibda pH-7, pH-10 lar ham kuzatiladi. 
3. 
Hamma pH lar normal holatda ekanligiga ishonch hosil qilingach, 
tajribamizdagi eritmaning pH ini aniqlashimiz lozim.