1.Terminlər-ixtisas, sənət sözləri
2.Köhnəlmiş sözlər-zamanın və inkişafın tələbi ilə dilimizi tərk edən sözlər.
Bunlar özləri də tarixizimlər və arxaizimlər olmaqla 2 yerə ayrılır.Tarixizim dedikdə,dövlət quruluşu ilə əlaqədar dilimizi tərk edən sözlər,arxaizimlər isə zamanı ilə gündəlik həyatımızda işlənib indi lüğət tərkibimizi tərk edən sözlər.
3.Yeni sözlər-neologizimlər.Elm və texnikanın inkişafı ilə dilimizə gələn yeni sözlər bura aiddir.
4.Dialekt-şivə sözlər-Məhəlli xarakterli daşıyan sözlərdir.Yəni,həmin sözlırin işlənməsi müəyyən bölgə üçün xarakterikdir.
Sözlərdən danışarkən frazeoloji birləşmələr-sabit söz birləşmələrinin də adını çəkirik.Öz həqiqi mənalarını itirərək birlikdə yalnız məcazi məna ifadə edən sözlərə frazeoloji birləşmələr deyilir: cana gəlmək,üz vermək və s.
Mövzu 10: Nitq mədəniyyəti anlayışı.
Cəmiyyətin hər bir sahəsində qaydalara riayət vacibdir.Hər bir sahə müəyyən olunmuş qaydalarla tənzimlənir.Bu tənzimləmə özünü nitq mədəniyyətində də göstərir.Nitq mədəniyyətinin qaydaları sırasında fonetik, leksik, qrammatik, sintaktik uyğunluqları deyə bilərik. Bu qaydalar özünü həm yazılı, həm şifahi nitqdə öz əksini tapır. Nitq mədəniyyətində düzgün tələffüz, yazı, cümlə qurluşu ilə bərabər düzgün intonasiya və səlist danışıqda mühüm rol oynayır.Nitq mədəniyyəti elm, natiqlik isə sənətdir. Nitq mədəniyyətinə hamı yiyələnə bilər. Natiqlik isə istedad və nitq mədəniyyəti qaydalarını öyrənmə ilə mümkün olur.
“Mədəniyyət”ərəb sözü “mədinə” sözündən götürülmüşdür. Mənası “şəhər” demekdir. Təsadüfi deyil ki, hal-hazırda da bəzi Avropa ölkələrində gözəl danışıq dedikdə”şəhər danışığı”termini işlədilir. Düzgün nitq ədəbi dil kimi səciyyələnir. Nitq mədəniyyətinin beşiyi Yunanıstandır. Bəzən, nitq mədəniyyətinə qaydalara əməl baxımından dilin polisi də deyilir.
Dostları ilə paylaş: |
