Ы мцщазиря: информатика фяннинин предмети

55

Əgər sətirdə bir neçə idarəedici simvollar olarsa, bunlar arasında ayırıcı olmamalıdır.

Şərhlər. Şərh { , } və ya (* , *) simvolları arasında olan proqramın mətninin fraqmentidir ki, kompilyator tərəfinfən nəzərə alınmır. Qeyd etmək lazımdır ki, əgər şərhdə birinci simvol dollar olarsa, onda bu kompilyatorun direktivi adlanır.

{$N+}, (*$R-*), {$: MyFile.pas}

Ayrıcılar. Turbo Pascal- da ayırıcı kimi aşağıdakı simvollardan istifadə olunur:

- boşluq, tabulyasiya, növbəti sətrin başlanğıcına keçməyi göstərən mürəkkəb simvol (“karetkanın qayıtması” və “sətrə keçid”)

Turbo Pascalda bunlardan başqa ASCII –nin 0 ilə 31 kodu arasındakı idarəedici simvollardan da ayırıcı kimi istifadə olunur.

Verilənlərin tipləri dedikdə verilənlərin mümkün qiymətlər çoxluğu və bunlar üzərində əməllər nəzərdə tutulur.

Tiplərin təsnifatı. Pascal dilində tiplər çoxluğunu iki qrupa bölmək olar:

• 
  standart tiplər;
  
• 
  istifadəçi tərəfindən təyin olunmuş tiplər(istifadəçi tipləri)
  

Standart tiplərin adları əvvəldən təyin olunmuş identifikatorlardır və proqramın ixtiyari yerində iştirak edə bilər. Bu tiplər standart system modulunda təsvir olunur.

İstifadəçi tipləri- əlavə abstrakt (sadə və strukturlaşmış) tiplərdir ki, xarakteristikalarını istifadəçi – proqramçı sərbəst təyin edir.

Standart tiplər

Turbo Pascalda standart tiplərə aşağıdakılar aiddir:

- tam tiplər

Tam dəyişən və sabitləri təsvir etmək üçün beş tip mövcuddur ki, onların xarakteristikaları cədvəldə verilmişdir:

56

Tipin adı	identifikator	ədədin təsvir diapazonu	Yaddaş ölçüsü
İşarəli qısa tam	Shortint	-128.. 127	1 bayt
İşarəli tam	integer	-32768..32767	2 bayt
İşarəli uzun tam	longint	-2147483648.. 2147483647	4 bayt
İşarəsiz qısa tam	Byte	0..255	1 bayt
İşarəsiz tam	Word	0..65535	2 bayt

-həqiqi tiplər. Bu qrupa beş tip daxildir ki, bunlar cədvəldə göstərilmişdir:

Tipin adı	identifikator	ədədin təsvir diapazonu	Mantissadakı rəqəmlərin sayı	Yaddaş ölçüsü
Birqat dəqiqlikli həqiqi	Single	1.5∙10^-45÷3.4∙10^38	7..4	4 bayt
Həqiqi	real	2.9∙10^-39÷1.7∙10^38	11.. 12	6 bayt
ikiqat dəqiqlikli həqiqi	Double	5.0∙10^-324÷1.7∙10^308	15.. 16	8 bayt
Yüksək dəqiqlikli həqiqi	Extended	3.4∙10^- 4932÷1.1∙104932	19..20	10 bayt
Tam həqiqi	comp	-2^63+1.. 2^63-1 və ya	19.. 20	8 bayt

57

formatda

təqribi -9.2∙10^- ^18÷9.2∙10^18

Bu qrupda tam və həqiqi tiplərin qarışığı Comp tipini xüsusi qeyd etmək lazımdır.

Turbo Pascalda həqiqi tip ədədlər üzərində əməliyyatların yerinə yetirilməsi üçün kodun generasiyasının iki üsulu vardır:

-80x87 soprosesoru olduqda (aparat üsulu);

- 80x87 soprosesoru olmadıqda (proqram üsulu);

Bu üsulların seçilməsi kompilyatorun $N və $E direktivləri ilə həyata keçirilir.

- Məntiqi (bul) tip. Turbo Pascal-ın 6.0 versiyasına kimi yalnız bir Boolean bul tipi var idi ki, bul a iki məntiqi qiymət – True (doğru) və False (yalan) –ala bilərdi. Turbo Pascal-ın 7.0 versiyasına daha üç Byte bool, Word Bool, Long Bool Bul tipləri daxil edilib. Bul tiplərinin xarakteristikaları cədvəldə verilmişdir:

Tipin identifikatoru	False-nin qiyməti	True –nun qiyməti	Yaddaş ölçüsü
boolean	0 ədədi	Sıfırdan fərqli ixtiyari ədəd	1 bayt
Byte Bool	0 ədədi		1 bayt
Word Bool	Hər 2 baytda 0 ədədi		2 bayt
Long Bool	Bütün baytlarda 0 ədədi		4 bayt

Qeyd etmək lazımdır ki, buradakı yeni bul tipləri, Windows mühitində proqramların yaradılmasını təmin etmək üçün daxil edilmişdir. False qiymətində 0 True qiymətində isə sıfırdan fərqli ixtiyari ədəd uyğundur.

-Simvol tipi. Simvol tipli dəyişən və sabitlər ASCII kodunun simvollar çoxluğunun qiymətlərini ala bilər. Hər hansı simvolun kodunun qiymətini ORD