I. ÜNİTE: tarih biLİMİ konu: tarih biLİMİne giRİŞ
"Tarih bir bütündür, parçalanamaz. Olayları birbirinden ayrı düşünmek mümkün değildir." diyen bir Hasan Hoca
Yüklə 1 Mb.
|
1. "Tarih bir bütündür, parçalanamaz. Olayları birbirinden ayrı düşünmek mümkün değildir." diyen bir Hasan Hoca, bu anlayışını kanıtlamak için aşağıdaki uygulamalardan hangisine dikkat etmelidir? A) Belgeleri günün şartlarına göre yorumlamaya B) Deney ve gözlem metodundan yararlanmaya C) Olayın geçtiği yeri incelemeye D) Olaylar arasında neden-sonuç ilişkisi kurmaya E) Olayın gerçekleştiği zamanı doğru belirlemeye
D) II ve III E) I, II ve III 3. Selinus (Gazipaşa) bölgesinde araştırma yapan Garip Hoca, önce bölgenin fiziki yapısı hakkında bilgi edinmiş, ardından yapılan kazıların sonucunda ortaya çıkarılan, bölgede yaşamış uygarlıklara ait eserleri incelemiş ve bu eserler arasında yazılı belgeler ile komşu devletlerle yapılan antlaşmalar olduğunu belirlemiştir. Bu bilgiye bakarak araştırmayı yapan Garip Hoca aşağıdaki bilim dallarının hangisinden yararlanmış olamaz? A) Arkeoloji B) Antropoloji C) Coğrafya D) Paleografya E) Diplomasi 4. Tarihi, bölümlere ayırarak araştırma ve inceleme yapmak büyük kolaylıklar sağlar, fakat araştırma alanının sınırlandırılması doğru bilgiye ulaşmamızı zorlaştırır. Bu nedenle araştırdığımız dönemle ilgili geniş çaplı bir bilgi birikimine ihtiyaç duyulmaktadır. Bu da şüphesiz diğer bilim dallarından faydalanılarak sağlanabilir. Tarih araştırmacısının başka bilimlerden faydalanmasının temel amacı aşağıdakilerden hangisidir? A) Siyasi tarihin alanını genişletmek B) Sosyal bilimlerin birbiriyle ilişkisini güçlendirmek C) Dönemin en önemli faktörlerini ortaya çıkarmak D) En doğru bilgiye ulaşabilmek E) Tarihin tüm bilimlere kaynaklık ettiğini kanıtlamak
D) Paleografya E) Epigrafi 6. Olay; İnsanı ilgilendiren sosyal, siyasal, ekonomik, kültürel ve dini her alanda ortaya çıkan, kısa süre içinde olan her şeydir. Olgu; Oluşum süreci içinde veya başka bir durumun belirtisi olarak gözlemlenen gelişmelerdir. Bu bilgilere göre; I. Orta Asya'da İslamiyet'in yayılması, II. Yavuz'un Mısır seferi, III. Anadolu'nun Türkleşmesi, IV. Fransız İhtilalı gelişmelerinden hangileri olguya örnektir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve IV E) I, II ve III 7. Tarih öncesi dönemlerde, I. ticari faaliyetlerin başlaması, II. toplumlar arası etkileşimin artması, III. tarım üretimine geçilmesi durumları aşağıdakilerin hangisinde verilen sıraya göre gerçekleşmiştir? A) I, II, III B) II, I, III C) III, I, II D) III, II, I E) II, III, I 8. Tarihte her uygarlık bir takvim sistemi geliştirmiştir. Bazıları Ay yılını esas alan takvimi kullanırken bazıları da Güneş yılını esas alan takvimi kullanmışlardır. Aynı yıl esasına dayalı takvimleri kullanan farklı uygarlıklarda ise takvimlerin başlangıç tarihleri farklılık göstermektedir. Bu bilgilere göre, I. takvimin bir ihtiyaç olduğu, II. aynı zamanın yaşanılmasına rağmen, takvimlerin gösterdiği tarihlerin farklılık gösterdiği, III. her uygarlığın farklı dönemlerde başka takvimler kullandığı, IV. güneş yılı esasına dayalı takvimin daha yaygın olduğu
A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV 9. Miladi takvim, güneş yılı esasına göre hazırlanmıştır. Temeli Mısırlılara dayanmakta olan Miladi takvim daha sonra bazı değişiklikler yapılarak Yunanlılar ve İyonlularca da kullanılmış, en son şekli ise Romalılar tarafından verilmiştir. Buna göre; I. Takvim değişik toplumların katkılarıyla oluşmuştur. II. Güneşin hareketleri Miladi takvimin hazırlanışında dikkate alınmıştır. III. Türkler Miladi takvimi kullanmamışlardır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III 10. Tekerlek, Cilalı Taş Devri'nde bulunmuş olmasına rağmen etkin bir biçimde kullanılması Tunç Devri'nde olmuştur. Bunun nedeni ticaretin daha kolay yapılabilmesi için ulaşıma önem verilmesidir. Bu bilgiye bakarak tekerleğin öneminin artması aşağıdakilerden hangisi ile daha çok ilişkilidir? A) Özel mülkiyet anlayışının gelişmesi B) Tarımsal üretimde madenden yapılmış eşyalar kullanılması C) Toplumda sınıf ayrılıklarının görülmesi D) Toplumsal hayatta işbölümünün ortaya çıkması E) İhtiyaç fazlası ürün elde edilmesi
B) Verileri belirli bir düşünceye göre taraması C) Ön yargılardan kendini arındırması D) Karşı düşüncede yazılmış eserleri de incelemesi E) Sorgulayarak araştırma yapması
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III 13. Eski bir yerleşim yerinde yapılan kazıda toprağın alt katından üst katına doğru sırasıyla; taş aletler, toprak kaplar, bakır kaplar, tunç kabartmalar ve demir silahlar bulunmuştur. Bu bilgilere göre bölge için; I. Tarih öncesi devirleri sırasıyla yaşamışlardır. II. Etkileşime kapalı bir coğrafyadır. III. Sık sık göç almış bir yerdir. yargılarından hangileri söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 14. İnsanoğlu Paleolitik (Eski Taş) Devri'n sonlarına doğru ateşi kontrol altına almış ve farklı amaçlarla işlerini kolaylaştırmak için kullanmışlardır. Buna göre, bu devirde insanların ateşten, aşağıdaki alanların hangisinde faydalanmaları beklenemez? A) Yiyeceklerini pişirmede B) Hayvanlara karşı korunmada C) Mağaraları ısıtmada D) Barınaklarını aydınlatmada E) Demiri eriterek silah yapmada
D) I ve II E) II ve III 16. En eski ve ilkel takvimlerin kullanıldığı Mısır ve Babil'de, her hükümdarın saltanat dönemi yeni bir tarihin başlangıcı sayılıyordu. Yahudiler, M.Ö. 3760'da olduğuna inandıkları yaradılış gününü, Antik Yunanlılar ilk Olimpiyat Oyunlarının yapıldığı yılı, Romalılar ise Roma'nın kuruluş yılını takvimlerine başlangıç olarak kabul etmişlerdir. Bu bilgilere dayanarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Takvimin başlangıcı her toplumda aynı olayla belirlenmiştir. B) Yahudiler yaradılış gününü başka kavimlere kabul ettirmek istemiştir. C) Takvim başlangıçları belirlenirken her toplum devletlerinin kuruluş yılını esas almıştır. D) Her toplum kendisi için önemli olayları takvimlerinin başlangıcı kabul etmiştir. E) Yunanlıların Olimpiyat Oyunlarında takvim başlangıcı olabilecek olaylar gerçekleşmiştir.
A) Taş Devri : a) Kaba Taş( Eski Taş) : Araç – gereç yapımı yoktur. İnsanlar toplayıcılıkla geçinmektedirler. En ilkel ve en uzun dönemdir. İnsanlar ............................. .................................. giysiler yapmışlardır. Bu çağın sonlarına doğru mağara duvarlarına hayvan ve av sahneleri yapmışlardır. Eski Taş dönemine ait ilk izlere İspanya’daki Altmaria ve Fransa’daki Laskö mağaralarında rastlanılmıştır. Ülkemizde ise Antalya yakınlarındaki Beldibi, Belbaşı ve Karain mağarları ile İstanbul Yarımburgaz mağarası eski taş dönemindendir. 
Antalya Müzesinde sergilenen Karain mağarası buluntuları b) Yontma Taş(Orta Taş): Araç – gereç yapımı başlamıştır. Toplayıcılık yanında avcılık başlamış, mağaralara çekilmişler. Resim ve kabartma eserlere (güzel sanatların ilk örnekleri) rastlanmıştır. ................, devrin sonlarına doğru bulunmuştur. ..............’le birlikte; …………........................., ..........................................., ………..................................., ............................................... ve ............................................. gerçekleşti. Orta Taş Dönemine ait en önemli yerleşim yeri Güney Tacikistan’da yer alan Kuldara Bölgesidir. Ülkemizde ise Antalya Beldibi, Göller Bölgesi Baradiz, Ankara Macunköy, Samsun Tekkeköy bu döneme ait yerlerdir. c) Cilalı Taş(Yeni Taş – Neolitik): Topraktan araç – gereç yapımı başlamış (mikrolit), seramik sanatının temeli atılmıştır. Üreticilikle birlikte yerleşik hayat başlamıştır. Hayvanlar evcilleştirilmiş, Dolmen ve Menhirler yapılmıştır. İlkel köyler kuruldu. Bitki liflerinden giysiler yapıldı. Hayvanlar evcilleştirildi. Takas usulü ticaret yapıldı. Ülkemizde Konya Çatalhöyük, Gaziantep Sakçagözü, Diyarbakır Çayönü bu döneme aittir. Not: Anadolu’da ilk çiftçiler Diyarbakır Çayönü’nde yaşamışlardır. Not: Dünyanın ilk kent yerleşimi Konya ili Çumra ilçesindeki Çatalhöyük olarak kabul edilir.Yerleşimde 8000’nin üzerinde insan yaşadığı düşünülmektedir. 2009 yılında UNESCO Dünya Miras Listesi'ne önerilmiştir. UNESCO tarafından 2012 yılında Dünya Miras Listesi'ne dâhil edilmesine karar verilmiştir. 
Kent yerleşimi Çatalhöyük Soru: Cilalı Taş Çağında, Anadolu'da avcılık önemini kaybetmiş, tarım öncelik kazanmıştır. Bu bilgiye dayanarak kalkolitik çağ ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine varılabilir? A) Verimli topraklara göç edilmiştir. B) Yerleşik hayata geçilmemiştir. C) İnsanların yaşantısı değişmiştir. D) Hayvancılık yapılmamıştır. E) Tüketim üretimden çok olmuştur.
B) Topraktan eşya yapılması C) Kullanılan silahların geliştirilmesi D) Tarım üretimine geçilmezi E) Yazının bulunması
C) Yeni Taş (Neolitik) Çağı D) Bakır Çağı E) Demir Çağı ( 15.06.2013 – LYS ) Soru: Aşağıdakilerden hangisinin Cilalı Taş Devrini Yontma Taş Devrinden ayıran özelliklerden biri olduğu savunulamaz? A) Köylerin kurulması B) Tarımla uğraşılması C) Araç ve gereç yapılması D) Dokumacılığın başlaması E) Hayvanların evcilleştirilmesi ( 11.04.2010 – YGS ) B) Maden Devri : a) Bakır Devri(Kalkolitik): Doğada bulunan ilk maden .............................’dır. Bakırın ................................................................................................, ............................................................................................. ve ................................................................. sebebi ile ilk olarak bu dönem başlamıştır. Ülkemizde Çorum Alacahöyük, Denizli Beycesultan, Çanakkale’de Kumtepe ve Truva, Samsun İkiztepe bu döneme aittir. b) Tunç Devri: İlk site devletleri, ardından büyük devletler kuruldu. Ülkemizde Ankara Ahlatlıbel ve Kayseri Kültepe bu döneme aittir. c) Demir Devri: İnsanlık tarihinin en önemli buluşlarından birisi de demirin işlenmesidir. Üretim artmış, ticaret ve silah yapımı gelişmiştir. Büyük devletler kurulmuştur. Ülkemizde Yozgat Alişar, Çorum Alacahöyük(Atatürk’ün isteği ile 1935 yılında kazılar yapıldı.), Çanakkale Truva ve Burdur Hacılar bu döneme aittir. Soru: Diyarbakır yakınlarında bulunan Çayönü yerleşim yerine ait aşağıdaki bilgilerden hangisinin, erken dönemlerde bile malzemelerin yer değiştirdiğine ve olası bir ticaretin varlığına kanıt olduğu savunulabilir? A) Av etkinliklerinde evcilleştirilmiş köpeklerin kullanılması B) Tarımsal etkinliklerde değirmen taşları ve orakların kullanılması C) Kolye yapımında çeşitli renklerde taş boncuklarla deniz kabuklarının kullanılması D) Girişleri çatıda olan tahıl ambarlarının bulunması E) MÖ 7000 yılına tarihlenen en eski dokuma parçasının bulunması ( 01.04.2012 – YGS ) ……….Notlar………….. -- Tarih öncesi dönemlerin devirlere ayrılmasında, kullanılan araç-gereçlere dikkat edilir. -- Tarih öncesi dönemlere karanlık devirler de denir. -- Bütün devirler bütün toplumlarda aynı anda yaşanmamıştır. -- Her toplum bütün devirleri sırasıyla yaşamamıştır. -- Devlet düşüncesinin ortaya çıkması Tunç devrindedir. -- İnsanların ihtiyaçları icatları ortaya çıkarmıştır.
B) Giyim kuşamda değişme C) Tarımla uğraşma D) Toplumsal dayanışma E) Araç ve gereç yapma (1984 – ÖSS)
B) Uygarlaşmalarının tarihsel gelişmeye uygun olduğu C) Topraktan eşya yapmakta ilerlemiş oldukları D) İlk araçlarını taslardan yaptıkları E) İşledikleri ilk metalin bakır olduğu (1985 - ÖSS) 2. KONU: İLK ÇAĞ UYGARLIKLARI MEZOPOTAMYA UYGARLIĞI * Güneydoğu Anadolu Torosları’ndan başlayarak Basra Körfezi’ne dökülen Fırat ile Dicle Nehirleri arasından kalan bölgeye ...................................................... denir. ( Yunanca bir kelimedir. ) Nehrin akış yönüne göre Aşağı ve Yukarı Mezopotamya olarak ikiye ayrılır. Nehrin denizle birleştiği yere aşağı, nehrin kaynağına ise yukarı ismi verilir. Soru: İlkçağ'da, Mezopotamya’nın kuzeyine Yukarı, güneyine Aşağı Mezopotamya dendiği halde, Mısır’ın kuzeyine Aşağı, güneyine Yukarı Mısır denmiştir. "Yukarı ve Aşağı" şeklindeki bu belirlemeler neye dayanarak yapılmıştır? A) Ekvatora olan uzaklığa B) Ovaların konumuna C) Yerleşim merkezlerinin dağılışına D) Nehirlerin akis yönüne E) Dağlık bölgelerin konumuna (1983 -ÖSS)
* Orta Asya kökenlidirler. M.Ö. 4000 yılında güney Mezopotamya’ya gelmişlerdir. * Şehir devletleri (Siteler) halinde yaşamışlardır. (Ur, Uruk, Kiş, Lagaş, Nippur) * .................. adı verilen krallar yönetir. Patesiler çevresindeki sitelere hâkim olursa “Lugal”; Sümer ülkesine hâkim olursa “Lugal Kalma” unvanını alırdı. * Çok tanrılı inanç vardır, ahiret inançları zayıftır. * Kanunlar hafiftir ve fidye esası vardır. * İnsanlığa en büyük katkıları ............................................... ..................................................... bulmaları ile tarihi çağları başlatmalarıdır. * .................................................... kanunları tarihte bilinen ilk yazılı kanunlardır. (Bilinen ilk hukuk devleti Sümerler). * ............................................. denilen çok katlı, çok amaçlı tapınakları vardır. (Ticarethane, Soğuk Hava Deposu, İbadethane, Eğitimhane, Rasathane) 
Ziggurat
* Taş olmadığı için kalıcı mimari eserleri yoktur. * Astronomi, takvim, matematik gelişmiştir.
* Sami kökenlidirler. * ............................ adlı başkentleri vardır. (Tarihte bilinen ilk merkezi devlet veya imparatorluktur.) * İlk düzenli ordu Akadlar’da görülür. * Tarım gelişmiştir. su kanalları yapmışlardır. * Zafer Anıtı ve Agade Tapınakları mimari eserleridir. Not: Dünyada bilinen ilk harita, MÖ. 2200’de Akadlar tarafından çizilen Mezopotamya haritasıdır. Not: Tarihte ilk Tanrı - Kral kavramını Akad Kralı …………………………………. ortaya koymuştur.
* Başkentleri ..................................’tur. Sami kökenlidirler. * Madencilik, çömlek yapımı ve seramik sanatında ileridirler. * Asurlular tarafından yıkıldılar.
* Sami kökenlidirler. Başkent .........................................’dir. * .............................. kanunları ilk anayasa niteliğindeki kanunlardır. Daha serttir ve “kısas”a dayalıdır. Örnek: “Eğer bir adam kendinden yüksek bir adama bir tokat vurursa, ona öküz derisinden yapılma bir kamçıyla 60 defa vurulsun.” Örnek: “Eğer bir adamın evinde yangın çıkarsa, ateşi söndürmeye gelen adam ev sahibinin eşyasına göz koyarsa ve ev sahibinin malını alırsa, o adam ateşe atılacaktır.” * Rahip-Kral özelliğine son vermiş, gücünü ordudan alan ilk dünyevi devlet, ilk mutlak krallığı kurmuştur. * Yahudiler, II. Babil devleti zamanında sürgün edilmiştir. * ................... .............................. Bahçeleri ve Babil Kulesi ( Yedi katlı ve 90 metre yüksekliğinde ) meşhurdur. * Matematikte “ On Tabanlı Sayı Sistemini ” bulmuşlardır. 
Babil Kulesi ve Babilin Asma Bahçeleri
* Merkez ........................................................................’dır. * Kuzey Mezopotamya’da kurulmuştur. Bölge tarıma elverişli olmadığı için ticaretle uğraşmışlardır. * Anadolu’nun içlerine kadar (Kayseri – Kültepe) gelerek ………………….. adı verilen pazarları kurmuşlar, koloniler kurarak burada çivi yazılı tabletler bırakmışlardır. Not: Anadolu’da tarihi çağları başlatan ve ilk yazıyı getiren ..........................................................................................’dır. * İlk sömürge imparatorluğudur. * Asur kanunları çok sert ve vahşidir. Not: Dünyada bilinen ilk kütüphane ......................................................................’da kurulmuştur. ORTA ASYA UYGARLIĞI * Türklerin ilk ana yurdu …………… …………..…….'da; Batı'da Hazar Denizi'nden Doğu'da Kingan Dağları'na, Kuzey'de Sibirya’ya Güney'de Hindukuş ve Karanlık Dağları'na kadar uzanan bölgedir. * Bu bölge, coğrafi yapısı ve iklim şartlarının da elverişli olması nedeniyle Türkler tarafından Ana Yurt olarak tercih edilmiştir. * Anav Kültürü, Batı Türkistan’da Aşkabat yakınlarında yapılan kazılarda ortaya çıkarılmış en eski kültürdür. * Andronova Kültürü, Hazar Denizinin kuzeydoğusundan Ural dağlarına kadar uzanan bölgede en geniş yayılma alanına sahip kültürdür. * Karasuk Kültürü, Yenisey Irmağının bir kolu olan Karasuk Nehri kenarında oluşturulmuştur. * Abakan bölgesindeki Tagar Kültürü ise en gelişmiş kültürdür. İSKİTLER ( SAKA TÜRKLERİ ) * Orta Asya’da görülen ……………………, Karadeniz’in kuzeyindeki bozkırlara gelerek yerleşmişlerdir. Atlı göçebe yaşamışlar, hayvancılıkla uğraşmışlardır. ................... .................... ve Şu adlı destanları vardır. Anadolu’ya kadar akınlarda bulunmuşlardır. * ..........................................; bilinen ilk Türk topluluğudur. Bozkırların kuyumcularıdır. At üzerinde ok atmakla ünlenmişlerdir.
Yüklə 1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|
Mezopotamya
